Ogniem i mieczem, tom drugi. Генрик Сенкевич

217

dowbysz (daw. ukr.) – dobosz, bębnista. [przypis redakcyjny]

218

spisa – rodzaj włóczni; Kozacy używali najczęściej spis krótkich, z ostrymi grotami na obu końcach. [przypis redakcyjny]

219

mołodycia (daw. ukr.) – dziewczyna. [przypis redakcyjny]

220

chwost (starop., ukr.) – ogon. [przypis redakcyjny]

221

wieńczyć (z ukr.) – żenić. [przypis redakcyjny]

222

korowaj (z daw. ukr.) – poczęstunek weselny. [przypis redakcyjny]

223

Kołyb jeho trastia mordowała (z ukr.) – żeby go cholera wzięła. [przypis redakcyjny]

224

łycar (ukr.) – rycerz. [przypis redakcyjny]

225

mołojec (ukr.) – młody, dzielny mężczyzna; zuch. [przypis redakcyjny]

226

Skoro, chłopci, skoro! Diakujem, pane (z ukr.) – Szybko, chłopcy, szybko! Dziękujemy, panie. [przypis redakcyjny]

227

Pomyłujte, pane (ukr.) – zmiłujcie się, panie. [przypis redakcyjny]

228

Naści (daw.) – masz, trzymaj. [przypis redakcyjny]

229

zołotyj Lach! Czerwinci daje, zła ne robyt, dobry pan! Na sławu, na szczastie (z ukr.) – złoty Polak! Czerwońce daje, zła nie robi, dobry pan! Na sławę, na szczęście. [przypis redakcyjny]

230

bondar (ukr.) – bednarz. [przypis redakcyjny]

231

chutor a. futor – pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek. [przypis redakcyjny]

232

A szczo? ne kazały (ukr.) – a co, nie mówiłyśmy. [przypis redakcyjny]

233

dystyngwować (z łac.) – odróżniać, podkreślać różnicę. [przypis redakcyjny]

234

hałłakować – wydawać dzikie okrzyki bojowe, wzywać Allaha. [przypis redakcyjny]

235

bandolet (z fr: pasek, na którym jeździec wiesza broń) – tu: lekka strzelba, używana w XVII w. przez żołnierzy jazdy, strzelająca dość celnie kulami pistoletowymi; arkebuz lub muszkiet. [przypis redakcyjny]

236

Stary bondar ściskał z radości kowalichę (… ) – Wesele chłopskie z owych czasów opisuje naoczny świadek Beauplan. [przypis redakcyjny]

237

prysiud (ukr.) – przysiad, figura taneczna. [przypis redakcyjny]

238

bodiak (ukr.) – oset. [przypis redakcyjny]

239

Łaszcz Tuczapski, Samuel herbu Prawdzic (1588–1649) – strażnik wielki koronny, awanturnik, 236 razy skazany na banicję za najazdy na sąsiadów, ułaskawiony za zasługi wojenne. [przypis redakcyjny]

240

zali (starop.) – czy. [przypis redakcyjny]

241

in universo (łac.) – na całym świecie, w ogóle. [przypis redakcyjny]

242

watażka – dowódca oddziału kozaków lub bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]

243

karbunkuł (daw.) – czerwony kamień szlachetny, rubin lub granat. [przypis redakcyjny]

244

mołodycia (daw. ukr.) – dziewczyna. [przypis redakcyjny]

245

Bar – miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 100 km na płn. wschód od Kamieńca Podolskiego, 60 km na zachód od Winnicy. [przypis redakcyjny]

246

rankor (daw.) – gniew, uraza. [przypis redakcyjny]

247

Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) – miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

248

afekt (z łac.) – uczucie. [przypis redakcyjny]

249

przecz (starop.) – dlaczego, z jakiej przyczyny. [przypis redakcyjny]

250

zali (starop.) – czy. [przypis redakcyjny]

251

mołojec (ukr.) – młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: Kozak. [przypis redakcyjny]

252

lacki (daw. ukr.) – polski. [przypis redakcyjny]

253

zakonserwować (z łac.) – zachować, zatrzymać. [przypis redakcyjny]

254

pludry (daw., z niem.) – krótkie spodnie, często bufiaste, z rozcięciami, ukazującymi podszewkę. [przypis redakcyjny]

255

dowcip (daw.) – umysł, mózg. [przypis redakcyjny]

256

teorban – lutnia basowa, duży strunowy instrument muzyczny, podobny do bandury. [przypis redakcyjny]

257

Ne znaju (ukr.) – nie wiem. [przypis redakcyjny]

258

Kamieniec Podolski – miasto i zamek w płd.-zach. części Ukrainy, ok. 140 km na południe od Tarnopola i Zbaraża; naturalna twierdza w zakolu rzeki Smotrycz opierała się oblężeniom tureckim i kozackim aż do 1672 r.; po panowaniu tureckim (1672–1699) pozostał w Kamieńcu muzułmański minaret przy katedrze św. Piotra i Pawła. [przypis redakcyjny]

259

Hospody pomyłuj (ukr.) – Boże, zlituj się. [przypis redakcyjny]

260

braty ridnyje (ukr.) – bracia kochani. [przypis redakcyjny]

261

spisa – rodzaj włóczni; Kozacy używali najczęściej spis krótkich, z ostrymi grotami na obu końcach. [przypis redakcyjny]

262

prospectus (łac.) – widok. [przypis redakcyjny]

263

przetak – sito. [przypis redakcyjny]

264

guldynka (starop.) – myśliwska strzelba gwintowana. [przypis redakcyjny]

265

Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) – miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

266

bat'ku (ukr.) – ojcze. [przypis redakcyjny]

267

kapuza (z łac. caput:

Скачать книгу