– dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]
197
zjeść arbuza – pogodzić się z odmową, przyjąć odrzucenie oświadczyn. [przypis redakcyjny]
198
ślepki – oczy. [przypis edytorski]
199
cekhauz (z niem.) – arsenał, zbrojownia. [przypis redakcyjny]
200
Hraju, pane (ukr.) – gram, panie. [przypis redakcyjny]
201
kontent – zadowolony. [przypis redakcyjny]
202
Zwiahel – miasto w płn. części Ukrainy, dziś: Nowogród Wołyński. [przypis redakcyjny]
203
sobaka (ukr.) – pies. [przypis redakcyjny]
204
Ne znaju, pane (ukr.) – nie wiem, panie. [przypis redakcyjny]
205
hołysz (z ukr.) – golec, nędzarz. [przypis redakcyjny]
206
bojar putny – uboższy szlachcic litewski lub ruski, służący u bogatszego pana. [przypis redakcyjny]
207
począł – zaczął. [przypis redakcyjny]
208
kołpak – wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis redakcyjny]
209
sekundować (z łac. secondo, secundare: pomagać, towarzyszyć) – ochraniać, bronić. [przypis redakcyjny]
210
kontent – zadowolony. [przypis edytorski]
211
in medias res (łac.) – do rzeczy, do sedna sprawy. [przypis edytorski]
212
jagody (daw.) – policzki. [przypis redakcyjny]
213
konfuzja – zakłopotanie [przypis edytorski]
214
familiant – szlachcic z bogatego i wpływowego rodu. [przypis redakcyjny]
215
substancja (z łac.) – majątek, dobra materialne. [przypis redakcyjny]
216
despekt (z łac.) – obraza. [przypis redakcyjny]
217
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) – jeden z przydomków Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
218
liszka (daw.) – lis. [przypis redakcyjny]
219
podwika (starop.) – kobieta. [przypis redakcyjny]
220
trosków – dziś popr. forma D. lm: trosk. [przypis redakcyjny]
221
piatyhorska chorągiew – oddział średniozbrojnej jazdy w wojsku litewskim. [przypis redakcyjny]
222
periculum in mora (łac.: niebezpieczeństwo w zwłoce) – niebezpiecznie jest zwlekać. [przypis edytorski]
223
mierzyn żmudzki – koń żmudzki, rasa konia domowego, hodowana na Litwie i Żmudzi, głównie do prac rolnych i do zaprzęgu; mierzyn – koń średniego wzrostu, niezbyt wielki. [przypis redakcyjny]
224
jasyr (z tur.) – niewola tatarska. [przypis redakcyjny]
225
de publicis (łac.) – o sprawach publicznych. [przypis edytorski]
226
emulacja (z łac.) – tu: niezgoda, konflikt. [przypis redakcyjny]
227
polityczny (z łac.) – tu: cywilizowany, przestrzegający prawa. [przypis redakcyjny]
228
Kiejdany (lit. Kėdainiai) – miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna. [przypis redakcyjny]
229
Birże (lit. Biržai) – miasto w płn. części Litwy, rezydencja Radziwiłłów. [przypis redakcyjny]
230
wiktoryja (daw., z łac.) – zwycięstwo. [przypis redakcyjny]
231
frukt (z łac.) – owoc, tu w M. lm wg odmiany łac.: frukta – owoce. [przypis redakcyjny]
232
lubo (daw.) – chociaż. [przypis redakcyjny]
233
