– roślina o pomarańczowoczerwonych kwiatach, uprawiana jako roślina oleista i barwierska. [przypis redakcyjny]
126
samodział – tkanina z wełny lub lnu tkana na ręcznym warsztacie. [przypis redakcyjny]
127
pakłak – gruby lniany lub bawełniany materiał, z jakiego szyto worki na mąkę lub zboże. [przypis redakcyjny]
128
omłot – oddzielanie ziarna od słomy, młócenie. [przypis redakcyjny]
129
moderunek – ekwipunek żołnierski. [przypis redakcyjny]
130
gruba (z niem. Grube: dołek, jama) – palenisko. [przypis redakcyjny]
131
basetla – ludowy instrument strunowy lub daw. wiolonczela. [przypis redakcyjny]
132
zapusty – daw. ostatnie dni karnawału. [przypis redakcyjny]
133
rapier – broń o długiej, prostej, obosiecznej klindze, dłuższa niż szabla, używana w XVI i XVII w. [przypis redakcyjny]
134
Upita (lit. Upytė) – w XVII w. miasteczko, dziś wieś, położona ok. 12 km na płd. zachód od Poniewieży. [przypis redakcyjny]
135
Kiejdany (lit. Kėdainiai) – miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna. [przypis redakcyjny]
136
wolentarz (daw., z łac.) – ochotnik. [przypis redakcyjny]
137
komput – liczba stałego wojska w I Rzeczypospolitej XVII i XVIII w., ustalana na sejmie wielkim osobno dla Korony i dla Litwy. [przypis redakcyjny]
138
Birże (lit. Biržai) – miasto w płn. części Litwy, rezydencja Radziwiłłów. [przypis redakcyjny]
139
kapuza – daw. nakrycie głowy w postaci kaptura a. futrzanej czapki uszanki. [przypis redakcyjny]
140
ferezja – męskie okrycie wierzchnie w XVI–XVII w. [przypis redakcyjny]
141
spisa – długa broń drzewcowa o małym grocie, używana przez Kozaków od XVI do XIX w. [przypis redakcyjny]
142
berdysz – szeroki topór na długim drzewcu. [przypis redakcyjny]
143
łyczek (daw., pogard.) – mieszczanin. [przypis redakcyjny]
144
tołub – rodzaj futra. [przypis redakcyjny]
145
eksakcja (z łac.) – pobór, ściąganie podatków. [przypis redakcyjny]
146
kańczug – bicz z plecionego rzemienia osadzonego na krótkim kiju. [przypis redakcyjny]
147
hajdamaka (z tur.) – buntownik, rozbójnik, uczestnik któregoś z powstań chłopskich na Ukrainie w latach 1730–1770. [przypis redakcyjny]
148
rekuza – odrzucenie przez kobietę propozycji małżeństwa. [przypis redakcyjny]
149
mores – karność, subordynacja. [przypis redakcyjny]
150
słowy – dziś popr. forma N. lm: słowami. [przypis redakcyjny]
151
banitem – dziś popr. forma N. lp: banitą. [przypis redakcyjny]
152
prezydium (z łac.) – zbrojna załoga. [przypis redakcyjny]
153
tręzla (daw.) – uzda. [przypis redakcyjny]
154
biesić się – daw. wpadać w złość. [przypis redakcyjny]
155
odryna (reg.) – budynek, w którym przechowuje się siano. [przypis redakcyjny]
156
sztych – ostry koniec broni białej, pchnięcie bronią białą. [przypis redakcyjny]
157
żupan – starop. ubiór noszony przez szlachtę, o kroju długiej sukni zapinanej na guziki, ze stójką i wąskimi rękawami. [przypis redakcyjny]
158
surma – instrument dęty z drewna lub kości słoniowej używany w daw. wojsku do sygnalizacji. [przypis redakcyjny]
159
bisurmanin (daw., pogard.) – muzułmanin, Tatar a. Turek. [przypis redakcyjny]
160
oblatować
