sodat sy nie bles raak soos die outydse melkmeisies nie. Want sy wil nog die losserige, krullerige kuif oor haar voorkop hê wanneer sy haar hare in ’n string bind. Sy het gesien dat Dawid na haar hare kyk. Sy het gesien dat Molly haar hare moet pluis om na iets te lyk.
Sy het gesien … o, sy het gesien …
Van alles wat sy gesien het, hoe min ook in haar eenkant soort lewe, is daar niks wat sy gesien het wat sy begeer nie.
Behalwe, natuurlik, vir Dawid. Dawid, wat praatlaggend en bedrywig pakkies suiker en meel opmaak en die potlood bo sy oor afhaal om op te skryf.
Maar hoe lank en verlate ’n Sondag ook is, die Maandag breek altyd weer aan. Toe hierdie een aanbreek, is Dawid nie so lughartig soos gewoonlik nie. Hy en sy pa is albei aan die stil kant. Molly kom glad nie met Zonaline winkel toe nie. Sy is glo daarteen dat die kind se naam tot Lientjie afgekort word. “Mutilated”, het sy gesê en uitdagend na Bina gekyk, oortuig dat dié nie sal weet wat die woord beteken nie.
Terwyl Bina in die stoorkamer werk om ’n sak meel oop te maak, kan sy nie anders as om te hoor hoe pa en seun in haar afwesigheid begin praat nie. Of gee hulle nie eers om dat sy hoor nie? Tel sy so min? Die middeldeur staan immers oop.
Oom Daan gebruik sinsnedes soos: “As jy dan nou rêrig wil oorvat …”; “Jy moet net onthou …”; “In so ’n geval moet jy dan …”
Tot Dawid uiteindelik sê: “Aag, ek weet tog nie, Pa.”
“Die wat sy hand aan die ploeg geslaan het, kyk nie om nie. Jy het dan hierheen gekom met die intensie …” Bina kan in haar verbeelding sien hoe oom Daan se brilglase blink as hy opkyk.
“Ek het gedink ek kan, met of sonder Molly, maar …”
“Van ‘sonder’ moet jy maar vergeet. Ek sal dit nie toelaat nie. Sy is jou vrou, en jy bly of loop saam met haar. En wat haar betref, jy is haar man, en sy sal by jou staan.” Amper dreigend, die “sal”.
“Wat sal Pa tog daaraan kan doen? Dis soos om ’n perd by die water te bring …”
“Eerder ’n bok.” Vir die eerste keer is oom Daan se wrewel hoorbaar. “’n Jong bokooi wat net haar koers wil loop, met die kop ver vooruit.”
Stilte, terwyl Bina sukkel om die deurgevlegte toutjie van die vol meelsak los te ryg. Jy moet net die regte slag hê, aan die regte los puntjie trek, anders knoop jy dit net vaster. Dis waarlik soos haar eie lewe op die oomblik. Sy luister, omdat sy nie wil luister nie.
“Sy sal maar net moet leer om hier te bly. Jou susters het welaf mans wat nie in kleinbesigheid belangstel nie. En wat jou betref, jy is uit werk uit. Jy kan tog nie begin rondval en swerwe net omdat sy nie hier wil bly nie.”
“Wees Pa nou eerlik, sien julle regtig kans vir saam in een huis?”
“As dit moet, sal ons in die dorp gaan bly.”
“Nee, Pa, dan eerder ons.”
Dit klink of hulle dooiepunt bereik het, of dalk besef het dat Bina alles kan hoor. Dawid kom die stoorkamer binne. Nou lagpraat hy weer op sy ou manier: “Is dit nog altyd jy en die toutjie? Dis eintlik baie eenvoudig. Ek het eenkeer tyd gevat en dit uitgewerk. Moet ek jou wys?”
Sy bruin hande sluit vas oor haar vroetelende wit vingers. Sy trek haar hande weg. “Jy kan my maar net wys, Dawid, ek is nie onnosel nie.”
Hy begryp presies wat sy bedoel. “Ekskuus, ek sal nie weer nie.” Handig kry hy die regte toutjie uit die lus, en die stiksel zirts gladweg oop. Hy mompel iets van: “… ook met ’n vrou soos myne …”
“Jy wou darem met haar trou, Dawid.”
“Wou?” lag hy kort. “Ek moes.”
“En dit was seker die wind se skuld,” merk sy bitsig op.
“Jy is ook nie op jou mond geval nie.”
“Nee, Dawid Duraan.”
Die Maandagkos is gewoonlik oorskiet van Sondag, brokkies vleis en aartappel wat Tanna nogal lekker in vlak vetjies stadig in ’n pan op die stoof bruin braai. Met mieliegruis, en ’n gesnyde tamatie van die opslagstoel op die voorwal. Oom Kola se groentebedding gaan bietjie af noudat die najaar kom. Bina se bord is eenkant op die stoof, met nog ’n bord bo-op omgekeer. Sy is effens laat, en oom Kola en Tanna is reeds in hulle kamers. Selfs die bedrywige oom Kola rus in die hitte van hoogmiddag. Dalk het sy aspris getalm, sodat hulle nie op haar gesig kan lees wat sy dink nie.
Sy doen haar bes, anders kla Tanna. Maar sy het ’n knop op die maag wat haar eetlus wegvat. Hoe vergeet sy Dawid se hande op hare? En alles wat hy en sy pa gepraat het?
Sy kyk moedeloos na haar belaaide bord op die geruite tafeldoekie. Sy eet al minder en word al maerder. Die rokke wat sy self maak met tant Rykie se hulp, of koop by die smous wat by oom Daan se winkel aandoen, of af en toe in die dorpswinkel, sit al hoe losser om haar middel. Sy kan dit met haar hand voor omvou. Sy sal die nate moet invat, of van Dawid vergeet en regkom.
Liewer laasgenoemde. Om die rokke te verwerk, sal beteken om erkenning aan haar ellende te gee, om toe te gee dat sy van geen ander metode weet om haar probleem die hoof te bied nie.
Dis reg, sy kan weggaan, heeltemal weg van die winkel af, vir goed padgee agter die toonbank uit, maar sal dit maak dat haar rokke weer pas?
Sy hoor ’n geskuifel uit oom Kola se kamer en sy deur gaan oop. Die klein kamers het geverfde plankdeure, met garetolle as knoppe. Hy kom stil op ’n stoel sit. Dis ongewoon, en sy weet nie wat om te dink nie.
“Hoekom eet jy nie,” sê hy, eerder as vra.
“Ek kry nie juis honger nie. Dis die hitte.”
“Dis hierdie stappery, sê ek.”
“Oom weet ek hou onder die bome langs. Daar is genoeg skaduwee.”
Hy swaai sy gekruisde been in die wye kakiebroekspyp. “Jy moet eet,” sê hy. En toe: “Jy moet die mannetjie vergeet, ou Bienkels.”
Sy skrik yslik, en tog ook nie. Het sy nie altyd vermoed hy is ’n wyse ou man wat alles raaksien, veral waar dit haar aangaan nie? “Oom Kola?”
“Ek sê, vergeet. Die een wat sy nek deur die doringdraad steek, kan vassit. En seerkry.”
“Ek bly aan die regte kant, oom.”
“Maar sal hy?”
“Wil oom sê ek moet vlug?”
“Nee, hoe sal ek nou? Ek wil maar net sê, die lewe is langer as ’n dag. Alles verander. Wag jy maar net.”
“Op wat, oom?”
“Hoe moet ek weet? Ek weet maar net wat ek weet. En dis dat die hart vasgemaak kan word. Soos ’n boklam. En dan, later, gaan dit weer beter. Nooit heeltemal oor nie, hoor jy, maar beter.”
Toe weet sy dat hy ook iemand liefgehad, en verloor het. Hy, die sogenaamde ou nukkebol. Sy gee hom haar soetste glimlag, want sy weet dit kon hom altyd vermurwe. “Dankie, oom. Gaan rus nou maar weer.”
Toe
