style="font-size:15px;"> Die duiwel haal hulle as hy hulle betrap.
Willem sit en rook tot die son die skaduwee opslurp. Toe staan hy op, roep vir Vonk en lei hom bergaf. Danster en Rooivalk loop wyd om die trop. Hy kry Danster beet en vra hom of als nog reg is.
“Ja, almal is getel.”
“Jy en Rooivalk moet besluit. Een van julle kan môre Ladybrand toe gaan vir ons komberse.”
“Ja?!”
Willem glimlag en knik.
Toe dans Danster ’n paar graspolle los.
“Ek sal die geld gee, dan koop jy vir my ook een.”
“Vir wie? Nôi Kerlien?”
“Ek het my karos.”
Willem hou nie van die manier hoe Danster aan sy agterkop krap en afkyk grond toe nie. Sou die stories oor hom en Georgina nou al by die strooise rondhang of is dit sy skuldige gewete wat hom parte speel? Hy sal moet maak of hy niks agterkom nie en wegpraat van kooigoed en komberse.
“Wat sê die Basotho’s? Is daar weiding noorde toe?”
“Hulle sê die veld is geil.”
“Mooi, dan hoef ek nie een van julle vooruit te stuur nie.”
“Hulle sê die beeste en bokke en skape vrek van siekte. Hulle bring dit aan van daai kant.”
Hy wys noord en Willem dink aan sy vriend Paul Potgieter wat van Njassaland af transport ry en met dieselfde storie in Kimberley aangekom het – van die dodelike pes onder die hoefdiere wat uit Masailand deur Njassaland en Rhodesië aftrek Transvaal toe en onstuitbaar is. Paul het ’n hele span osse binne twee weke verloor, moes van die diere skiet om hulle uit hul ellende te verlos en kom nou oor die weg met ’n bont span. Transport is sy lewe, maar hy waag dit nie verder noord as Pretoria nie. Suide toe is skoon, vir hoe lank sal hy nie kan sê nie. Hulle noem die pes op sy Duitse naam, Rinderpest.
Willem se keel trek toe. Juis noudat hy met hulle voor die droogte moet uittrek, wag die volgende ellende sy diere in. Sal hy naderhand vir hulle moet kies tussen ’n hongerdood of hierdie pessiekte? Is dit sy straf, is dit wat die Almagtige vir hom voorberei het die dag toe hy Caroline teen haar sin gevat het, en Georgina begeer het en toegegee het sonder om aan die gevolge te dink. Sy pa was reg. God sien als, Hy weet wat op sy aarde aangaan. God sal Mispa se mense nie oorsien nie.
Maar moet die stomme diere dan ter wille van hulle gestraf word?
“Daai mans sê dis baie vrektes.”
“Ons sal maar sien,” troos Willem.
Danster kyk soontoe asof hy iets agter die heuwels soek – tekens in die wolke, fluisterings van die wind in die grassade. God alleen weet wat Hy vir hulle in gereedheid hou.
Hoofstuk 3
Die plan om Lutz sy eie kamer te gee, werp vrugte af. Klein-Willem speel weer met Hercules en George. Daar is vrede aan tafel, en blykbaar by die skool ook. Lutz doen sy deel op die werf, maar smiddae ná skool loop hy veldin, gewoonlik met Maria aan sy sy. Caroline kan dit nie miskyk nie. Maria se kappie blom wit op die swart verbrande aarde. Elie gaan haal hulle voor melktyd, soms met Annatjie aan die hand en Ntumka wat vooruit hardloop. Hulle dra volgelaaide sakke aan na Lutz se buitekamer. Caroline waag dit nie om beswaar te maak nie, nie terwyl die vrede nog so broos is nie.
Elie sê ook niks. Doortjie vat nog sy elfuurtee skool toe. Caroline neem hare in die eetkamer waar sy by die tafel sit en naaldwerk doen. Sy dink terug aan die dae toe sy en Georgina hul naaldwerk op die voorstoep uitgedra het. Sy het geglo Georgina is hier om haar te help, maar sy was verkeerd.
Elke herinnering is versuur en in dié weer is die stoep nie ’n goeie plek nie. Bet vee en poleer dit soggens getrou, maar die wind kom onverwags op en skep hande vol grond uit die dor aarde om haar harde werk ongedaan te maak. Dis moordend warm. Die honde soek vergeefs skuiling teen die vlieë en die sonbesies skree eentonig in die peerbome. Oor die eendedam hang verlepte wilgertakke vaal van die stof en bondel ganse en makoue in modderpoele saam.
Vrydagmiddag kom die skool vroeg uit. Die hitte is ondraaglik en die kinders word ná ete kamer toe gestuur om te rus. Elie het vir Caroline ’n boek tafel toe gebring.
“Wuthering Heights,” het hy gesê. “Jy het dit al gelees.”
“Verlede jaar in die winter, as ek reg onthou.”
“Ek het my boekrak uitgepak om vir jou ’n storie te soek wat jy nie ken nie.”
“Dankie, dié een het ek net een keer gelees.”
Een en ’n halwe keer, het sy gedink en dit vir Doelie aangegee om op die buffet neer te sit.
Elie se gesigsuitdrukking het meer as woorde gesê.
Sy het in trane uitgebars toe hy dit die eerste keer vir haar geleen het – die gedagte aan haar eksemplaar wat Willem in die kleinhuisie opgehang het vir afveepapier, te veel om te hanteer. Hoe het sy nie destyds begeer om die storie klaar te lees nie! Elie weet tot vandag toe nie hoekom sy gehuil het nie en sy sal hom nie vertel nie. Wat hy onthou, is trane van dankbaarheid. Hy wou die boek vir haar present gee, maar sy kon dit nie aanvaar nie.
Vandag is dit meer as ’n geskenk, dis ’n vredesoffer.
In die slaapkamer spoel sy haar gesig af met koel water uit die lampetbeter, trek haar rok uit en gaan lê op die bed in haar onderrok.
Sy maak die boek oop by die eerste hoofstuk:
1801 – I have just returned from a visit to my landlord – the solitary neighbour that I shall be troubled with. This is certainly, a beautiful country! In all England, I do not believe that I could have fixed on a situation so completely removed from the stir of society. A perfect misanthropist’s Heaven – and Mr Heatchcliff and I are such a suitable pair to divide the desolation between us.
Desolation. Sangerig, treurig, hartseer, nimmereindigend.
“De-so-la-tion, ver-la-ten-heid …”
Engels of Hollands. Die gevoel is dieselfde. Sy herhaal dit tot die woorde versmelt en net die betekenis agterbly. Vra iemand haar wie sy is, sal sy reguit antwoord: Die verstote vrou van Willem Basson, aan die vergaan van die verlatenheid.
Die prentjies wat sy teken, lieg ook nie. Haar huis se deure en vensters is toe. Die bome in die tuin is op sterwe na dood – peerbome met hul takke reikhalsend hemelwaarts, perskebome wat te vroeg hul blare verloor het. Aan die suurlemoen se takke hang verwronge vrugte, gaar geskroei deur son en wind.
Die dam wat Willem en Daniël in die lente uitgeskraap het, is dolleeg en kurkdroog. Maria het kom vertel dat daar dooie bokke lê. Sy het raas gekry omdat sy en Lutz dit so ver van die huis af waag.
“Ons het nie, en die huis staan stil,” het sy gesnip.
Sy is reg. Willem Basson se huis staan soos ’n baken op die uitgestrektheid van sy erfgrond. Die veldpaadjies soontoe is diep uitgetrap, die plaaspad wyd genoeg vir ’n ossewa. Maar die werf raak net besig as die familie oor Kersfees en Nuwejaar saamtrek. Selde kom hier ander besoekers
