Amerikaners net eenvoudig alles voor die voet te bombardeer? Het jy ’n idee wat dit beteken om in die nou straatjies tussen daardie huise in te beweeg? Wel, ek sê vir jou ek het ’n idee en ’n goeie een daarby.”
Hy lê sy hand oor hare. “Moenie kwaad word nie, ek vra maar net.”
“Ek weet, maar weet jy hoe sat ’n mens uiteindelik daarvan raak om hierdie soort vrae gevra te word? Het jy vergeet hoe barbaars twee van ons soldate afgeslag is toe hulle per ongeluk in ’n Palestyns beheerde stad beland het? Of die afgryslikhede wat die Palestynse polisie teenoor hul eie mense pleeg as hulle vermoed dat hulle die Israeli’s help? Vermóéd, sê ek, want daar is geen arrestasie, geen ondersoek, geen verhoor nie, net op grond van agterdog neem hulle hierdie mense en vermoor hulle brutaal, terwyl honderde Palestyne toekyk – sodat dit kamstig vir hulle ’n les kan wees. Ek sê nie die IDF het vleklose, skoon hande nie – niemand in ’n oorlog het nie – maar ek sê vir jou die soldate kom uit twee verskillende agtergronde. Uit twee godsdienste. Want dit gaan nie hier om grondgebied nie. Dit gaan om godsdiens. Dit gaan om die God van Israel en die Allah van Islam, en dis nie dieselfde God nie, glo my!”
“Ek hoor jou, Rivkah,” probeer hy paai, want hy sien die lig in haar oë opbou, “dis maar net dat ek probeer sê dat voor die stigting van die staat van Israel daar tog ’n onafhanklike Palestynse staat hier bestaan het en dat ’n mens daarom tog dié mense se gevoelens ook in ag moet neem. Om altyd onder besetting te lewe kan mos ook nie …”
Haar mond val oop. Letterlik. “Jy bedoel jy gló dat hier ’n Palestynse staat bestaan het!”
“Wel, ja,” sê hy verbaas. “Die afgelope twee jaar wat ek in Parys was en ná die Palestynse opstand hier begin het, het ek dit meer as een maal in die media gesien en almal met wie ek daaroor gepraat het …”
“Maar dis ’n versinsel, dis ’n mite!” val sy hom sonder meer in die rede. “Die sogenaamde Palestyne was nog nooit ’n afsonderlike volk nie en hulle het nooit ’n soewereine land gehad wat Palestina genoem is nie. Jerusalem was nog nooit hul hoofstad nie, daar is nie ’n Palestynse taal of kultuur nie, en daar is nie ’n Palestynse volk nie! Dit is ’n mite wat ontstaan het nadat die Jode Jerusalem in 1967 bevry het. Voor die geboorte van die staat van Israel, het Arabiese leiers self die bestaan van ’n land wat Palestina genoem word, ontken. Geen onafhanklike Arabiese staat het ooit bestaan in die geografiese gebied wat die Arabiere Palestina noem nie. Daar was nog nooit, dwarsdeur die geskiedenis van die mens, ’n land wat Palestina genoem is nie. Die laaste onafhanklike staat wat in hierdie streek bestaan het voor die stigting van die moderne staat van Israel in 1948, was die antieke Joodse staat van Juda twee duisend jaar gelede.” Haar wange vlam. “Ek daag jou uit om in enige geskiedenisboek vir my te wys dat daar so ’n staat was.”
“Ek is jammer, Rivkah. Ek het eenvoudig nie geweet nie.”
Hy skrik toe hy sien haar oë blink van trane. “Ek is ook jammer. Ek is jammer, Marc. Maar dis so ’n geweldige oormag waarteen ons elke dag moet stry. En mense is so swak ingelig oor wat werklik aangaan dat hulle alles glo wat vir hulle opgedis word. Jy weet wat Josef Goebbels in die tyd van die Holocaust gesê het, nè? As ’n leuen groot genoeg is en luid genoeg herhaal word, sal dit op die ou end geglo word. Selfs dié wat dit vertel, sal dit uiteindelik glo. Dis wat nou hier in die Arabiese wêreld gebeur.” Sy vee met die agterkant van haar hand oor haar oë. “Ek moenie so emosioneel raak nie, maar ek is al so moeg, so moeg …”
Een van die aantreklike seuns van die Arabiese eienaar van Abu Shanab kom met nog ’n gereg langs hul tafel staan. “Lag julle twee dan glad nie vanaand nie?” vra hy gemoedelik.
Marc wonder hoeveel hy gehoor het, maar sy gesig weerspieël niks anders as welwillendheid nie.
Rivkah glimlag verwese. “Vergeef my tog, Afeef. Jou kos is uitstekend. Laat ek jou voorstel aan my vriend uit Suid-Afrika. Marc.”
Afeef skud sy hand. “Ja, daar is nie veel in Israel om oor te lag nie, my vriend. Maar so ’n mooi vrou by jou tafel gee jou darem seker rede om te lag? Nie?”
Hy staan ’n rukkie by hulle en gesels en toe hy later omdraai en wegstap, keer hulle inderdaad nie na hulle somber gesprek van vroeër terug nie.
Pas nadat hulle klaar koffie gedrink het en aanstaltes maak om te loop, skel Marc se selfoon. Hy onthou onmiddellik skuldig dat hy sy ma al weer moes gebel het en dat dit waarskynlik sy is. Maar dis Ruwth.
“Is jy nog in die Ou Stad, Marc?” vra sy.
Hy bevestig dit.
“Nou, moet eerder nie ’n bus terug haal nie, liewe kind. Ek en Ofer is op pad terug van Tel Aviv af. Ons sal jou iewers oplaai, of het jy ander planne?”
“Ons is ook net aan ’t klaarmaak om te gaan.”
“Waar is julle min of meer?”
Hy noem die naam van die restaurant.
“O ja,” sê sy dadelik, “ek ken dit. Ons sal jou voor die steeg in die straat kry?”
Hy verduidelik aan Rivkah wat aangaan en sy knik. “Baie beter so,” sê sy.
“Halfuur?” vra Ruwth.
“Goed so.”
“Afgespreek,” sê sy.
Toe sy hom later groet, sê Rivkah: “Ek is skaam oor my uitbarsting vanaand.”
“Nee, asseblief nie, ek begin miskien dinge beter verstaan.”
“Jy het ook baie om te verwerk.”
Hy wil haar gesig aanraak. Die sagte mond, die donker, half droewe oë oor die hoë wangbene. Maar hy doen dit nie, want dis asof sy ná haar emosionele reaksie nog nie weer heeltemal na hom toe teruggekom het nie. Asof sy iewers anders bly huiwer het. Hy dink aan die geliefde vriend wat sy so kort gelede verloor het. Hy dink aan haar vriendin en dié se bruidegom wat in die Moment-kafee afgemaai is. Hy dink aan die selfmoordbomaanslae waar sy help opruim het as ambulansbestuurder. Hy dink aan die land wat rondom hulle brand en waarvan sy so verskriklik deel is. Dit maak hom bang sodat hy vinnig vra: “Hoe kom jy by die huis?”
Dis sy wat haar hand uitsteek en liggies aan sy wang raak. “Marc, ek leef hier, ek leef elke dag hier.”
Hy vat haar hand vas voordat sy dit kan wegtrek en sy laat dit toe. “Wees versigtig,” sê hy.
Sy knik. “Ek kry jou môremiddag weer op die Prom. Miskien, groot miskien, is Re’uven tóg ook los vir Shabbat.”
Ruwth sien daar verwese en doodsbleek uit waar sy vir hulle staan en tee maak, maar sy huil nie meer nie. Hy is verbaas oor hoe kalm sy hom oor die omstandighede van die familie in Tel Aviv inlig. Maar die trilling in haar klein hande ontgaan hom nie.
Toe hulle met die tee in die gesellige woonkamertjie sit, sê sy: “Jy wou nog vir jou ma ’n e-pos stuur.”
Hy kyk op sy horlosie. “Oor ’n rukkie.”
Hulle drink ’n paar minute in stilte, toe sê sy: “Ek het vandag besluit dat ek met Mara moet kontak maak.”
Marc kyk verbaas na haar. “Ja?”
“Ja. Sy is my dogter. Ek kan verstaan dat sy voel dat ek haar verwerp het. Ek het. Daar is baie redes wat ek
