u Tora.
U het ons geroep om die Shabbat
met lig te vereer,
met vreugde en met vrede.
Soos ’n bruid en haar bruidegom
mekaar liefhet,
so ontsteek ons hierdie twee ligte uit liefde
vir u dogter,
die Shabbat.
O Ewige, skenk my en dié wat ek liefhet
die geleentheid om waarlik te rus
op hierdie Shabbat-dag.
Seën en beskerm my man en my kinders …”
Haar skouers ruk soos sy huil en haar man hou haar vas totdat sy weer kan verder gaan. Marc sien ook die trane ongehinderd oor Rivkah se wange loop.
“Gebied u seën oor my kinders,
dat hulle in die weg van
u Tora mag wandel, in u lig.
Mag U altyd hulle God wees,
en myne, o Adonai,
my Skepper en my Verlosser,
Omaine.”
“Omaine,” prewel die ander ook en Chaim help sy vrou om te gaan sit.
Ver weg skel ’n sirene en nog een en nog een. Maar Chaim spreek die Kiddush oor sy huis en sy gas uit: “Geseënd is U, Koning van die heelal, wat die vrug van die wingerd vir ons gee …”
Hulle lig braaf een vir een hul glase met Shabbat-wyn in heildronke op mekaar en op dié wat nie daar is nie. Voor hulle is die tafel feestelik gedek en die kos duidelik met groot sorg berei. En alles lê Marc in sy geheue vas asof dit reeds met swart houtskool geteken is. En hy weet vir seker die God van Israel, Adonai Elohim, is die God wat hy altyd onbewustelik in die skoonheid van die skepping gesoek het. Hy voel die Shabbat-rus oor hom kom ten spyte van die sirenes wat buite loei.
Chaim verduidelik dat die challah, die twee ineengevlegte Shabbat-brode wat gewoonlik op die Shabbat-tafel is en die dubbele hoeveelheid manna simboliseer wat die Israeliete altyd op Erev Shabbat in die woestyn kon optel, vanaand deur matzot vervang word omdat dit Pesach is en daar geen suurdeeg in die huis aanwesig mag wees nie. Hy spreek ook die seën daaroor uit, breek dit toe en deel dit uit.
“Ons breek altyd die Shabbat-brode, Marc, ons sny dit nooit met ’n mes nie, want wanneer die Messias sy koninkryk hier kom vestig, sal alle wapens en werktuie wat vir oorlog gebruik kan word, verwyder word.”
“Omaine,” prewel Hadassah.
Chaim neem haar hand in syne voordat hy verder vir Marc verduidelik. “Die Shabbat kyk vooruit na daardie tyd. Dit is die één dag wat soos duisend jaar van die komende Vredesryk is. Die millennium sal duisend jaar van Shabbat wees wanneer die Messias in Israel oor die nasies regeer. Duisend jaar van vrede. Geen stryd, geen oorlog, geen selfmoordbomme nie.” Hy streel sy vrou se hand. “Daarom breek ons altyd die Shabbat-brood met ons hande.”
Hy neem ook Rivkah se hand, en sy en Marc hou hande terwyl Chaim die seën oor hulle uitspreek. Daarna omhels en soen almal mekaar met: “Shabbat shalom!”
Die kos is heerlik en hulle eet rustig omdat die Shechina van Elohim inderdaad oor die huis neergedaal het. Die televisie en radio word ook nie weer aangeskakel nie.
“Waarom haat die wêreld die Jode so? Ek verstaan dit nie,” vra Marc toe hulle aan die einde van die maal ’n aantal liedere saam gesing het. Hy kan nie meer onthou wat Rivkah se antwoord op dié vraag was nie.
Chaim vryf ingedagte oor sy ken. “Dis ’n ou vraag, Marc. Hoekom haat hulle ons? En die antwoord is eenvoudig: Diegene wat die Jode haat, haat in werklikheid vir God. Hulle manifesteer hul haat teenoor ons omdat ons die Naam van God in die wêreld verteenwoordig. Hulle haat die ewigdurendheid van God se verbond met ons. Hulle verstaan dit nie, maar hulle weet dat hulle dit moet haat. Daarom verkeer hulle voortdurend in ’n staat van oorlog met ons – of ons nou ’n vyf maande oue baba of ’n tagtigjarige Jood is.”
“Sal dit nooit ophou nie?”
Rabbi Cohen glimlag en sy donker oë straal. “Ons Messias kom,” sê hy eenvoudig.
Voordat Marc verder kan vra, skel Rivkah se selfoon. Almal om die tafel verstyf sigbaar. Daar volg ’n kort, intense gesprek. Al wat hy van haar kant hoor, is ken, wat hy weet “ja” beteken. Sy wuif gerusstellend in haar ouers se rigting wat albei Re’uven se naam duidelik op hul lippe het.
“Hulle wil hê dat ek vanaand al inkom,” sê sy toe sy klaar gepraat het. “Hulle verwag moeilikheid.”
Die hand waarmee Hadassah haar trui by haar keel toevat, slaan wit deur. Maar sy sê niks nie.
“Hulle het weer twee bomplanters voorgekeer wat op pad na die Jerusalem Mall toe was.” Rivkah se stem verraai niks nie.
“Loof die Ewige wat die IDF bonatuurlike oë gee,” fluister Hadassah, “Baruch Atah, Adonai Eloheinu.”
“Ek word met ’n jeep gehaal, Marc, ek sal sommer dat hulle jou ook by Ruwth aflaai.”
“Ek kan …”
“Jy kan nie. Daar loop nie busse nie, dis Shabbat, onthou verlede week?” vra sy ligweg, voordat sy verdwyn om haar uniform te gaan aantrek.
Sy klim saam met hom uit toe hulle voor Ma’alot Moriah stilhou. Die bestuurder van die jeep sit ongeïnteresseerd al rokend en beskou die sagte reën wat oor die stad uitsak.
Sy staan klein en weerloos vreemd in haar uniform by Marc onder die yslike swart sambreel wat Ruwth saamgegee het.
“Ek is bly dat jy vanaand by ons vir Shabbat was, Marc.”
Hy kan homself nie meer keer nie. Sy is so naby hom. Hy slaan sy vry arm om haar en trek haar teen hom aan. Die sambreel kantel en ’n stroompie koue water loop teen die kant van sy gesig af, maar hy voel dit nie. Sy mond is teen die warm hare onder sy ken.
“Rivkah?”
Sy sug en leun teen hom aan. Toe lig sy haar mond na hom toe op en hulle soen mekaar.
“Ek moet gaan,” sê sy toe hy sy mond van hare wegneem.
“Laat my asseblief weet waar jy is!”
“Dis nie eintlik moontlik nie, Marc …”
“Asseblief.”
“Ek sal probeer.”
Hy soen haar weer baie sag en hy hoor hoe die reën liggies teen die sambreel tik. Dit klink vir hom soos ’n geluid uit sy kleinseuntjiedae: sywurms wat onafgebroke in moerbeiblare vreet. En hy dink in ’n vlietende oomblik dat hy dié geluid vir altyd en altyd sal verbind aan die eerste keer dat hy haar gesoen het. En met die sekerheid dat sy vir hom bedoel is.
“Asseblief,
