истээри, олох маһы сыҕарыҥната, чугаһаан биэрдэ.
– Бээ, ыксатыма… Саҥарар даҕаны ыарахан буолбут. Кэпсиэҕим… Бастаан кэриэс-хомуруос тылбын этэн кэбиһиим… Ылыныа, бүк толоруо диэн эрэнэн ыҥыртарбытым… Дьоммун көрөөр-истээр, көмөлөһө сылдьаар. Ыксаллаах кэмҥэ эһигиттэн ураты көмө хантан даҕаны кэлбэтин Тарҕаан билэр. Онон биир тылы була сатыа, билиниэ. Эн, Тыгын Тойон анал сорудаҕынан кэлбит киһи, Сахсары эбэҕэ хаһан баҕарар барарыҥ-кэлэриҥ көҥүл буоллаҕа… Ыл эрэ, сыҥаһа анныгар хааһах баара буолуо, таһаар эрэ, – дии-дии, суорҕанын имэрийбэхтээбитэ.
Туоҕа Боотур сыҥаһа орон анныттан тирии хааһаҕы ороон таһааран, Мукучу Хоһуун тобугар сэрэнэн уурбута.
– Дьэ, бу… Добдурҕа саҕана биһикпин ыйаабыт Туймаадам хочотугар бара сылдьар баҕалааҕым… – Мукучу Хоһуун хааһахтан сарыынан бүөлүү анньыллыбыт кыра туос тордуйаны хостоон таһааран имэрийбэхтээбитэ. – Тыгын Тойон санаатын алы гынаарыбын… Туспа омук дьонуттан элбэх түүлээххэ атастаспытым. Бука диэн илдьэн биэрээр… Төһө даҕаны хом санаалааҕым иһин, кэнэҕэһин оҕолорбун, түөлбэм дьонун кырыы хараҕынан көрбөтүн… Манан дьахталлар симэх оҥостоллор үһү. Мэнэйдэспит киһим күнү ыйара, бука, күҥҥэ тэҥнээн күндүргэтэн эрдэҕэ… Баҕар, Тыгын Тойон кэлэн-баран, булан-талан дьахталларын симээбитэ буолуо. Кини киһи сырыыта киэҥэ бэрт, – Мукучу Хоһуун салыбырас илиитинэн сарыыны хостоон, тордуйа ортотугар диэри кутуллубут сырдык халлаан күөҕэ, үрүҥ, хара өҥнөөх үүттээх таас хоруоҥкалары кыҥастаспыта, сахсыйан ылбахтаабыта.
Туоҕа Боотур тордуйаны сэрэнэн ылан, өҥөйөн көрбүтэ. Маннык өҥнөөх таастартан тиһиллибит симэхтэри Тыгын кыра ойоҕо Аабый, кыргыттара Таалай, Тыаһааны уонна аҕатын киирии ойоҕо Ньырбакаан кэтэллэрин көрөр этэ. Чугастан көрбөтөх буолан, модьу тарбахтарынан биири кымаахтаан ылан, хараҕар чугаһата, эргичиҥнэтэ кыҥастаспыта. Мукучу Хоһуун санаатын көтөҕөөрү:
– Ээ, манныктаахтарын көрбөтөҕүм, һэлии муоһуттан оҥоһуллубут киэргэллээх буолааччылар… Тыгын Тойон үөрүүһү.
– Һэ, һэ. Тиийбитим буоллар, үөрдэрим хаалбыт дии, – Мукучу Хоһуун күлбүтэ буолан ньимийбит уостара ыртайбыта. – Уонна түүлээх бэлэмнээбитим. Ону илдьээр… Ити маллар Тыгын Тойоҥҥо ыксалаһарбар эрэ аналлаахтара. Дьиҥэ, омолуйардаах этим… Ол иһин бара сатаабытым. Чэ, аны кэлэн тиийбэппин… Миигиттэн тугу истибиккин кэпсээр… – Мукучу Хоһуун иһирдьэ түспүт харахтарын дьүккэтэ маҥхаҥнаан ылбыттара. Тордуйатын икки илиитинэн күөмчүлүү кууһан, сөтөллөн хахсыйа, аа-дьуо саҥаран барбыта:
– Хаҥалас аҕа ууһун тойоно Тыгын саха урааҥхайдарын холбуу сатыырын истибитим. Ону эйиэхэ даҕаны биэрбит биһилэҕэ туоһулуур. Үгүстэр, өйдөөбөккө, баайын хаҥатта сатыырын курдук саныыллар…
Мин бу дойдуну булуохпуттан арааһы көрө-истэ түстүм ини, түспэтим ини. Билбэхтэһэ сатаатым… Маннык ыһыллан олорон, көрүстэхпит аайытын сэймэктэһэн истэхпитинэ иэдэйииһикпит. Сир үрдүттэн сүтэр
