Боотурдар эккирэтээри тииспиттэрин Дуораан Уус тохтоппута. Муос уолу кини көҥүллээн ыыппыт үһү… Биитэ Чорбох айдаан бөҕө, кыыһырса сыспыттара… Биир үксүн онтон сылтаан, Тарҕаан кэлэн көрдөспүтүгэр, эһигини суоллуурга сөбүлэһэн кэлистим. Бэйэм түөрт эркиҥҥэ хаайтаран, хаһыытаан тыыммын таһаарбакка, ыгыллыбытым да бэрдэ…
– Дьэ, буолан истэхпит… – Туоҕа Боотур кимиэхэ туһаайара биллибэккэ ботугуруу, этэрбэстэрин бэйэ-бэйэлэригэр сабырҕатаат, кэтэн ынчыктаспыта. – Оҕотун аһыытын уйбакка, баһыгар таныартан атын киирбэт буоллаҕа… Чэ, биһиги кими даҕаны туппаппыт! Дьылҕалара билиэ, бардыннар… Муоһу күүстэринэн илдьэ барбатылар ини… Боотурдар, туруҥ! Биир сүрүҥҥэ киирэр сүбэтэ булуоҕуҥ.
– Оҕобун өлөттөрбүтүм буоллар, мин даҕаны хаан-хааҥ-ҥа барыам эбитэ дуу… – Лэбиэрийэ Бөҕө оргууй сөҥөлдьүйэ туран кэлбитэ. – Тугу тобулабыт, хайдах буолабыт?
– Бэлэс, уолаттары ыҥыртаа эрэ, биир санааны булуоҕуҥ… Ил, Ил диибит даҕаны… Аҕыйах бэйэбит чордонон даҕаны бүтээри гынныбыт… Киһи өйө-санаата уларыйа илигинэ, арааһа, Улуу Ил кыайтарыа суох дуу… Ол эрээри, саатар, кыргыһы өрө туппакка, эйэлээх олоххо тардыстарбыт… Кэнэҕэһин кэнчээри ыччаттарбытыгар үтүөнэн эргийиэ этэ буоллаҕа… Тыыннаахпыт тухары турууластахпытына сатанар, – Туоҕа Боотур оргууй саҥара, тыастаахтык өрө тыыммыта. Тарҕаан Хоһуун уһуктан, боотурдары саҥа көрбүттүү кыҥастаһа, батаһын көрдөөн, сыппыт улаҕатын хасыһа булумахтана олоро түспүтэ. Халҕан таһыгар улахан саадаҕын кытта көхөҕө ыйаммытын көрөн, сонньуйан ылбыта. Өтөр буолбатаҕа, Бэдэр Боотурдаах саҥата-иҥэтэ суох киирэн кэлбиттэрэ.
– Мукучу Хоһуун аанньа буолан ыҥыртарбат… Ытыгылаан даҕаны төнүннэхпитинэ сатанар. Бу эргин баар-суох киһибит буоллаҕа… Түүл-бит соччото суох эрээри, тугу эрэ сыыһа туттубатахпытына, этэҥҥэ буолуо… Бэдэр Боотур, бэйэ бодоҕун тардына сырыт… Мукучу Хоһуун кырамаҥҥа көтөөрү миигин күүтэр… Кырдьаҕас киһини эрэйдээбэккэ, тиийэ охсуо этибит.
Тарҕаан Хоһуун, хайдаххыный? Бу дойду сирин-уотун билэр киһи, Туйахтыын салгыы айанныаҥ буолаарай? – Туоҕа Боотур араан таһыгар аргынньахтыы олорон, уоту одуулуу, оргууй ыйыппыта.
– Суох! – диэн дьон соһуйан ходьох гына түһүөхтэригэр диэри улаханнык саҥараат, Тарҕаан сыҥаһаттан сүгүллэн турбута. – Мин төннөбүн! Мукучу Хоһуун куһаҕан буолар түбэлтэтигэр түөлбэни мин дьаһайыахтаахпын! Хайдах даҕаны төнүннэхпинэ сатанар… Эһигинниин биитэр соҕотоҕун… Ити табалаах дьон үтүөнү санаан чуоҕуспатахтара чахчы. Түөлбэм дьонун сир-халлаан икки ардыгар быраҕан, ханнык эрэ Ил туһугар толук буола барбаппын!
Эмискэ уу чуумпу бүрүүкээбитэ. Туоҕа Боотур тугу эрэ толкуйдуурдуу сүүһүн түрдэһиннэрбитэ, онон-манан маҥхайа бытыгыраабыт бытыктаах сэҥийэтин ньиккирэччи имэринэ, туран кэлбитэ. Холомо иһэ күлүгүрэргэ дылы гыммыта. Бэлэс Боотур Тарҕааны элэс көрөн ылаат, Туоҕа Боотур аттыгар баар буола түспүтэ.
– Ээ, Туйаҕы кытта миигин ыыт, – диэбитинэн, тыастаахтык
