ураһа таһыгар тиийэн үөмэхтэстилэр. Маҥанныҥы дьүһүннээх уучахтан, үҥүүтүгэр тирэнэн, саҕынньаҕын таһынан муос куйаҕын кэппит эдэрчи киһи бэрт чэпчэкитик ойон түстэ. Тэбэнэн-сахсынан, куйахтарын муостара халыгырыы, өттүктэрин сууралана, диэли арыйан иһэн, иһирдьэ мэлис гынна.
– Чугаһаппатылар! Сүрдээх күүстээх дьон иһэллэр. Аҥаардас хаһыыларыттан киһи кута көтүөх курдук… Ол эрээри кыргыһы өрө туппаппыт дииллэр. Туох сүрдээх кыыллара эбиттэрэ буолла? – диэмэхтии, биир кэм өрө эккирии турда.
– Хастарый, туох таҥастаах, сэптээх-сэбиргэллээх дьонуй? – диэбитинэн, араан таһыгар тэлгэтиллибит эһэ тириитигэр өттүгэстии сыппыт уһун сула оҕонньор олоро түстэ. Сыт ылаары гыммыттыы сүһүөхтээх, субуруйбут улахан муннун таныыларын тартаҥнатта, тыастаахтык сыҥырҕаата. Уҥуоҕар-иҥиэҕэр холооно суох модьу харыларын хардары-таары сууралаамахтанна.
– Ох көтөр сиригэр кыайан киирбэтибит. Эбэҕэ түһэр Үрүкчүк үрэх, көрөн турдахпытына, сылбырхай уунан сүүрдэн барда… Онтон биир кыыл үөгүлээн, табаларбыт үргэн, куоттартыы сыстыбыт… Үһүөлэр, иккитэ тимир куйахтаахтар. Көхсүлэригэр кэппит сабыылаах алаҥаалара аһара улаханнык көстөр. Биир маҥан таҥастаах, маҥан баттахтаах ойууннаахтар. Ол хомуһуна дуу, үөдэн дуу харахпытын ииртэ быһыылаах…
– Ыл эрэ, Мэдэйэ ойууну уонна Куолакы Хоһууну ыҥыртаа.
Хоһуун, киирбитин курдук түргэнник, тахса ойдо. Оҕонньор туран, тыыллыммахтаан ылаат, араанын уотун сөргүттэ.
– Олиндя, туох ыксалай? – диэбитинэн, кэҥэс харахтара мээнэнэн сүүрэлээбит, кыра соҕус уҥуохтаах, түргэн-тарҕан туттуулаах эдэрчи киһи киирэн кэллэ.
Кэнниттэн үрдүк уҥуохтаах, ыйаастыгас харахтара үтэн тахсыбыт иэдэстэрин уҥуохтарын түгэҕэр кылахачыспыт саас ортолоох хоһуун, кылгас үҥүүтүн тайахтаммытынан, баар буолла. Бэргэһэтин кэннин диэки силэйээт, диэл таһыгар, атахтарын үрдүгэр олоро түстэ. Тайах түнэтигэр тиһиллибит муос куйахтара халыгыраһан ыллылар. Төбөтүн хантаччы соҕус туттан, кылгас үҥүүтүн атахтарын үрдүгэр сытыары ууран, сиһин кэдэтэ иһийдэ.
– Мэдэйэ ойуун, тугу билэ-көрө сылдьаҕын? Эбэ уҥуор кимнээҕэ биллибэт дьон тохтообуттар…
– Хайдах билиэм суоҕай? Хаар эбэ буолан көтөн тиийбиппин, дуорааннаах тыаһынан үүрдүлэр… Ыраахтан силистээх-мутуктаах саха урааҥхайдара. Били, Куйарха Хоһууну буор сирэйдээбиттэр иһэллэр… Төһө даҕаны кырыйдар, үөһэттэн айдарыылаах ойууннаахтар. Атахтарын сотолоро, илиитин харылара кыа хаантан кытарымтыйан көстөр боотур баадаҥныыр. Хагдаҥ эһэни хаһыытынан куоттарар, бүтэй эттээх киһи түөрэҥкэлиир… Сүгүрүйэ, көрдөһө буолбакка, тэҥнээхпитин курдук кэпсэтэ иһэбит дииллэр даҕаны, ол боотуртан өлүү тыына аргыйда… Чэ, мин даҕаны баарбын, билэн-көрөн иһэр инибит.
– Хайдах-туох көрсөбүт, ол билэҥҥин, тугу тобуллуҥ? – Суор Тумус өссө даҕаны уоттаах харахтарынан Мэдэйэ ойууну өтөрү-батары, үөһэттэн аллара көрөн түһэрдэ.
– Эйэлээхтик
