суолун аартыгар диэри атааран биэрбиттэрэ.
4.
– Адырыыс Боотуру туппуттар, – диэбитинэн, таһырдьаттан чаҕар уол киирэн, чомпойун туура тардына, көмүлүөк иннигэр аргынньахтаан олорор Тыгын Тойон иннигэр аҥаар атаҕар тобуктуу түһэн, төбөтүн хоҥкутта.
– Кимий ол, хантан кэлбит Адырыыһый? Туппут буоллахтарына киллэрдиннэр, – Тыгын Тойон суостаахтык бардырҕаата.
Чаҕар уол ойон туран, бөкчөйбүтүнэн кэннинэн хааман иһэн, таһырдьа ойдо.
– Ээ, били, сүппүт тумус боотур Күлүк киһитэ этэ, бадаҕа, – сэҥийэтиттэн түөһүн тылыгар диэр сэбирийбит убаҕас бытыктаах, дьүккүччү көрбүт ойуун кыыкынаан саҥара, талах олоппоһун сыҕарыҥнатан, уот сырдыгыттан тэйэн, күлүккэ киирэн, барыҥныы сөҥнө.
– Ол, ол буолуо, хантан күөрэйдэҕэй? – диэбитинэн киирэр аан таһыгар сыҥаһаҕа олорбут Тимирэй Боотур уот сырдыгар таҥалай куйаҕа кылбачыйа лиһиргээн кэлэн, Тыгын Тойон уҥа ойоҕоһугар атахтарын аччаччы соҕус тэбинэн, быар кууста турунан кэбистэ.
Халҕан аана кыыкынаан аһыллан, тымныы салгыны бүрүнэн, үс киһи күлүкүчүйдэ. Инники киирбит киһи кырыаламмыт дуулаҕатын туура тардына, Тыгын Тойон диэки аҕыйах хардыыны оҥороот, аҥаар атаҕар тобуктуу түстэ. Манабыл боотурдар аан икки өттүгэр тураат, үҥүүлэринэн ааны бүөлүүрдүү харсыһыннара, туора-маары туттулар.
– Тыгын Тойон, аҕа ууһум бас-көс дьонугар уруй! – диэбитинэн Адырыыс Боотур дуулаҕатын сүрэҕэр диэки тута, төбөтүн төҥкөтөн ылла. Хараарбыт сирэйигэр саба түспүт баттахтарын икки өттүгэр силэйэн, иһэлийбит иэдэстэрин быыһынан, харахтара кылахачыһан ыллылар. Тыгын Тойон кылгас сонун эҥээрин нэлбэгэйдээн олорон, аа-дьуо эргиллэн, сиһин көннөрө, ньилбэктэригэр тайанна.
– Туох омолуйардаах кэлэн олороҕун? Күлүк Боотур бэйэтэ тоҕо кэлбэтэ, биитэр миигин кырытыннаран, аанньа ахтыбат буолла дуу? – Тыгын Тойон суостаахтык сыыгынаата.
– Туох диэн эттэҥий, Тыгын Тойон. Өлүү-сүтүү аргыстаах, хомолто кэпсээннээх кэлэн олоробун… Тумус киһибитин Күлүк Боотуру араҥастаан, кэлбэт сиригэр атаарбыппыт… Туоҕа Боотур… – диэн эрдэҕинэ Тыгын Тойон бардьыгынаан тоҕо барда. – Тохтоо!!! Ылыҥ эрэ, бу таҥнарыахсыты соҕотохтуу хаайыҥ! Кими даҕаны киниэхэ чугаһатымаҥ! Саҥарар, хаһыытыыр түгэнигэр үөлэн кэбиһээриҥ, баһын быһа дайбаарыҥ… Бэйэҕит эмиэ тыла, кулгааҕа суох буола ньимийиҥ! Кэпсэппиккитин, тугу эмэ истибиккитин билиэм даҕаны, баскытын бэйэм быһа далайыам! – диэн бөтүөхтүү, эргэлээх харахтара кэҥээн, суптурута көрүөлээтэ.
Баар дьон бу уордайан бардьыгынааһынтан соһуйан, өрө ходьох гына түстүлэр. Ойуун өмүрэн татакайдыы, ньилбэктэрин таһына, төбөтүн булкуйа, ис хоһооно суох бэбигирээтэ. Манабыл боотурдар ойон кэлэн, Адырыыска саҥарар түгэни биэрбэккэ, окумалларыттан өрө тардан туруоран, аан диэки дэллэриттилэр. Тимирэй Боотур батаһын сыыйа тардан ылаат, боотурдарын кэннилэриттэн тилиргэччи хааман тахсан барда. Балаҕан иһигэр уу чуумпу бүрүүкээтэ.
– Тоҕо
