Тумаҥҥа симэлийбиттэр. 1 чааһа. Иван Андросов-Айанньыт

Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Тумаҥҥа симэлийбиттэр. 1 чааһа - Иван Андросов-Айанньыт страница 13

Жанр:
Серия:
Издательство:
Тумаҥҥа симэлийбиттэр. 1 чааһа - Иван Андросов-Айанньыт

Скачать книгу

астарын былдьаһан айдаарсаллара иһиллэн ааһара. Ортоку ураһаттан саннын байаатынан охсуллар хара хойуу баттаҕын, хараҕар саба түспэтин курдук, тэлиллибит тириинэн кэтэҕэр ыга тардыммыт эдэр киһи тыаһа суох тахсан кэлбитэ. Киирэн эрэр күн сарыалыгар кытарымтыйан көстөр сарыы таҥаһын бытырыыстара эйэҥэлии, кылгас муос төбөлөөх үҥүүтүн тайахтанан, тыас иһиллээн тула олоотообута. Бэрт чэпчэкитик сэгэлдьийэ үөмэр-чүөмэр үктэнэн, ойуччу турар тииккэ көхсүнэн сыстан, атахтарын хомунан, олорунан кэбиспитэ. Өтөр буолбатаҕа, бырдахтан хаххаланан, моонньугар бааммыт сарыытын сүөрэн ылан төбөтүн саба быраҕынан, төҥкөйөн олорбохтообута. Сотору буолаат, сабыылаах төбөтө тоҥхоҥноон иһэн, сыҥааҕа түөһүгэр иҥнэ хоҥкуйбута. Үҥүүтүн кыбытан быар куустубут илиилэрэ улам санньыйан барбыта. Итини кыраҕытык кэтии сыппыт күлүк боотурдар тыаһа-ууһа суох от быыһыттан туран кэлбиттэрэ. Бөдөҥ эрээри олус сымсатык хамсанар Тоҕурай Боотур хоһуун таһыгар сыбдыйан кэлэн, котокоонунан сүнньүн туһаайан, дьонун кэтэһэ иһийбитэ.

      Атыттар биирдии-иккилии буолан арахсан, тордохтор дьиэллэрин тастарыгар батастарын, үҥүүлэрин бэлэм тута сөҥүөрбүттэрэ. Ону көрөн, Тоҕурай Боотур хаҥас илиитинэн хоһуун үҥүүтүн угун харбаан ылбыта. Хоһуун соһуйан, төбөтүн сабыытын сулбу тардаат, үҥүүтүн тардыалаһа туран эрдэҕинэ, сытыы котокоон уолугун үүтүнэн батары түспүтэ. Хоһуун үҥүүтүн ыһыктан, икки илиитинэн биилээҕи харбаабытынан, хардьыгыныы, хаанынан буллугуруу, өгдөҥөлүү налыйбыта. Итини көрөн Күлүк Боотур иҥсэлээх баҕайытык суордуу кыламмыта. Тордохтор истэригэр ньамалаһар саҥа иһиллэн иһэн, кыл түгэнэ иһийэ түспүттэрэ. Эмискэ тордох дьиэлэ сиэлийэ түһээтин, хаайтарбыт түптэ буруотун бүрүммүтүнэн, үөһээ өттө сыгынньах үҥүүлээх хоһуун кыламмытынан ойон тахсыбыта. Кэтэһэн турбут Күлүк Боотур батаһынан төбөтүн сиигинэн охсон тыла суох ыыппыта. Хоһуун бүтэһик кыланыытын ой дуораана сүтэ илигинэ, ураһалар истэриттэн онон-манан тоҕута көтөн, хайыта сотон хоһууннар, ыам бырдаҕын курдук, ыһыллан тахсыбыттара. Ыһыы-хаһыы, суордуу кыланыы, алыкылыыр хаһыы күөл иһин толорон, ыраахха диэри сатараабыта.

      Адырыыс Боотур аҥаар илиитигэр батастаах, аҥаарыгар кылыстаах төгүрүктээбит хоһууннары кытта охсуһан туманнатара. Көхсүгэр иилиммит бөрөтүн тириитэ өрө түллэҥнээн, онто да суох модьу-таҕа боотуру сүрдээн-киэптээн көрүҥнээбитэ. Аттаах тумустар, кыргыһы куоттарымаары, сүүрдэн батыгыратан кэлэн, тула холоруктата, ат күөнүнэн тоҕута түһүөлүү, батастара килбэҥнэһэ күөрэҥэлээбитэ. Тоҕурай Боотур эргийэ сүүрэ сылдьан, өссө да дьон баарын биллэрэн түллэҥниир, иҥнэйбит тордоҕу батаһынан курдары түһүөлээбитэ. Буруо быыһыттан кылыһы күөрэччи туппут хоһуун баар буолаат, Тоҕурай Боотуру охсон кууһуннарбыта. Тоҕурай соһуйан чинэрийэ, тиэрэ таралыйан иһэн, саба түһэн эрэр тыатааҕыга батыйаны тоһуйардыы, батаһын угун сиргэ тирии охтубута. Хоһуун сыыһа дайбаабыт уоҕар, батаска үөлүллэн, киһи үрдүнэн күдээрийбитэ.

      Сууллубут ураһалар

Скачать книгу