skaars weet hoe ’n sent lyk nie! Toe ek tronk toe is, het almal nog pennies en sjielings gebruik.
Ek knik net. “Dankie.”
“Nou toe, kom wag solank saam met die ander in die skuilte van die stasie.”
Hy lei my behoorlik aan die hand om die gebou na waar ’n vrou en twee opgeskote seuns sit.
“Môre, mevrou,” sê ek toe ek sien sy het ’n ring aan haar vinger, maar sy groet nie terug nie.
Ek loer na die horlosie aan my pols om te kyk hoe laat dit is. Die wysers het op ’n paar minute voor nege gaan staan. Ek haal die horlosie af en sit dit ook in die sak. Toe skuif ek die sak onder my in en gaan sit op die koue sementvloer om te wag. Die wind is darem nie so sterk hier nie.
Die kleuters sit tussen hul ma se bene, snoesig in ’n wolkombers. Twee pare donker oë is nuuskierig op my gerig. Die vrou staar in die niet. Ons sit vir seker tien minute so in stilte, tot die een kind wil weet wanneer sy pa klaarmaak.
Sonder om te dink vra ek vir die vrou: “Is dit jou man?”
“Ja,” antwoord sy nors en kyk weer voor haar uit.
Dis vir my vreemd dat die man nie gesê het ek moet saam met sy gesin wag nie. Maar dis hulle probleem, besluit ek. Ek het genoeg van my eie.
“Kom, julle!” roep die man oplaas. “Ons kan maar ry!”
Ons beur teen die wind tot by die lorrie. Die vrou klim voor in en help die kinders op. Sy klap die deur toe. Die man lig sy hand in ’n groet vir die treindrywer en drafstap nader.
“Daarsy, laat ons weg wees.” Hy lig die seil agter op en wys ek moet inklim.
Die lorrie is propvol gelaai, maar ek het seker nie ’n keuse nie.
Ek klouter oor die hoë reling en gly in ’n gleuf teen die agterklap tussen die koring- en mieliesakke in. Dankie tog dat ek nie ’n vet mens is nie, sug ek in my binneste, anders kom ek ’n lyk anderkant uit. Ek sal op my sy moet lê tot by ons bestemming.
Die lorrie se bak is koud en hard onder my. Dit sal warmer word as ons eers ry, troos ek myself.
Maar as ek al ooit ’n nagmerrierit beleef het, is dit nou. Die oomblik toe ons op die grondpad kom, begin die stof. Dis later so erg dat ek die bloes uithaal en oor my gesig hou.
My God, hoeveel kan ’n mens verduur! Wat het die man gedink om my só te behandel? Hoekom het hy my nie daar op die stasie gelos om te vrek nie?
Toe ek dit nie meer kan uithou nie, dwing ek die seil so ver moontlik oop sodat die ergste stof kan uitwaai. Dan draai ek maar weer my gesig teen die wind om asem te skep, en intussen is my liggaam besig om kliphard te vries.
Miskien moet ek bid, of sing. Ouma sou sê bid, maar ek sing liewer. Bid of sing, wat maak dit saak?
As die seil nie so styf vasgemaak was nie, het ek uitgeleun om hom te stop en liewer afgeklim en Suurvlakte toe gestap. Na wie of wat toe? koggel die stemmetjie in my kop weer.
Dié keer probeer ek nie eers antwoord nie, daarvoor is my krag te min.
Maar die gedagtes laat hulle nie onderdruk nie. Jou ma is dood van skok, tart die stemmetjie. Skaars ’n maand ná jy tronk toe is, want haar swak hart kon dit nie hanteer nie. Vier maande lank het jou pa jou alleen besoek. Tot hy ook besluit het dis beter om te wees waar jou ma is. Want daar was nie altyd geld vir tronk toe ry, of om toiletware, wintersokkies en onderklere vir ’n tronkvoël van ’n kind te koop nie. En jou broer …
Die mynskag het op Gert en Johannes ingetuimel! Pa het gesê hulle het uitgekom, maar hulle het erg seergekry. Dis hoekom hulle my nie kon besoek nie, hulle was heeltyd in en uit die hospitaal.
Pa het vir Gert aangemoedig om die werk te vat, en net twee weke ná Ma se begrafnis toe val die myn in. Al die ellende so te sê op een slag. Oorlede Ouma se huis op Kliprant is seker ook al teen dié tyd ’n murasie.
Toe ek weer my kop vir vars lug uitsteek, sien ek ’n padbord wat wys dis nog veertig kilometer tot by Suurvlakte. Dit sou baie gehelp het as ek regop kon sit, of net kon omdraai. Plaas ek na Agnes se mense toe gegaan het; antie Lyn het my genooi.
Ek het darem nog ’n oom op Kliprant, Ma se broer. Hy is nou my enigste bloedverwant, tot ek dalk iets van Gert hoor.
Maar wil hy jóú sien? pla die stemmetjie weer. O, die skande darem dat sy susterskind in die tronk was! Netnou kies hulle iemand anders in sy plek op die kerkraad. En Gert is seker lankal dood. Wie sou jou kom sê het? Niemand het jou eers besoek nie.
Ag, hou net op! trap ek die stemmetjie plat. Ek sál nie verder na jou luister nie.
Wag … Ry die lorrie stadiger, of verbeel ek my?
Ek loer weer onder die seil uit. Uiteindelik! Ek kan Suurvlakte se geboue sien!
Pa het altyd vertel die plek kry sy naam van al die suurgras wat hier groei. Net voor die dorpie kry jy eerste die petrolpompe, en dis waar ek moet afklim. Daar draai die pad links, in ’n noordelike rigting, na my geboortedorp en my eindbestemming: Kliprant, waar die Oranjerivier dien as lewensaar vir die boere wat met gewasse boer.
Die lorrie hou stil en die man klim uit. Hy ruk en pluk aan die tou en lig die seil op. “Ons is hier, suster!”
Hy vryf sy hande koulik teen mekaar terwyl ek stokstyf oor die hoë reling sukkel.
“Bietjie stowwerig gewees? Sien, as dit nou gereën het, was die pad nie so droog nie. Dit reën deesdae net hoër op. Ek wou nog sê, my naam is Thomas, suster.” Hy steek sy hand uit.
Geen wonder dat jou vrou so onvergenoeg is nie, wil ek hom toesnou. Hy glo duidelik nie daaraan om ’n vrou soos ’n dame te behandel nie.
Maar ek ignoreer net sy hand en stap na die ruskamers toe sonder om dankie te sê. Vir die eerste keer in my lewe gee ek nie om wat iemand van my maniere dink nie. Wat my betref, kan hy loshande hel toe vlieg!
Ek skrik vir my beeld in die spieël bokant die wasbak. My oë is rooi en my gesig is asvaal van die stof. Die mus sit windskeef op my kop en my rok is smerig. Ek kan sowaar nie so slodderig in Kliprant aankom nie!
Ek skud die mus uit, haal die bloes uit die sak en gebruik dit as waslap om my gesig, nek en arms te was. Myne hang nog in die tronksel. Selfs my sandale druk ek onder die water, en vryf dit so droog moontlik met die langbroek.
Met die skoon sandale aan my skoon voete voel ek amper beter. Laaste trek ek die rok oor my kop en sug dankbaar toe die munte oor die vloer spat. Ek het skoon vergeet van die kleingeld wat die kaartjiesman my gegee het.
Ek vryf die rok tussen my hande tot die ergste van die droë modderkolle weg is. Vryf en uitskud, vryf en uitskud. Toe trek ek dit weer aan, en vee die laaste kolle met die klam bloes af.
Nou is my voorkoms darem heel skaflik, soos Agnes sou sê. Ouma het altyd gesê ’n mens hoef nie te lyk soos jy voel nie.
Met die uitstap gooi ek die kleresak in die drom voor die deur. Toe gaan soek ek die petroljoggie.
Dié sit langbeen aan die sonkant van die pomp. As jou baas jou nou sien, jaag hy jou seker weg, dink ek by myself.
