haar heeltyd spot en terg? Solank hy hom net gedra en nie met haar probeer kanse waag nie.
Sy wag vyf minute voordat sy uitgaan. Hy is geklee in ’n lang kakiebroek en ’n kakiehemp wat nog nie vasgemaak is nie, en hy is besig om sokkies en stewels aan te trek. Sy kan nie help om vlugtig na sy gespierde borskas te kyk nie, maar toe ignoreer sy hom en loop verby na die yskas.
“Is daar enige moontlikheid van koffie?” vra sy.
“Ja, kyk in daardie sak langs die yskas. Daar is ’n beker en dompelaar en ’n bottel koffie. Daar is suiker ook, maar ons sal sonder melk moet regkom. Daar is ook blikborde, bekers en lepels. Alles is in een houer. O, en daar is beskuit. Kos en drank is hier meesal ’n probleem, maar Obed kry dit gewoonlik reg om goed op die swartmark te kry. As mens geld het, kan jy enige plek goed kry. Omkoop werk oral met omtrent almal in Afrika.”
Hy het sy veters vasgemaak en kom nader, sy hemp steeds oop. Clare ruik seep en deodorant en voel ongemaklik. Die man is eenvoudig intimiderend manlik, en hy weet dit. En hy is vir seker nie die man vir haar nie.
Al wat hy egter doen, is om haar te help om die goed uit te haal en die dompelaar by ’n muurprop in te prop. Hy gaan kry water uit die badkamer en sit die dompelaar in.
“Ons kook die peste weg,” sê hy. “Ons kan nie al ons drinkwater opkook nie.”
Stadig maak hy sy hemp vas, druk dit by sy broek in en kyk hoe sy die koffie in die bekers afmeet en hulle op die lae tafel neersit.
“Suiker?” vra sy.
“Twee, dankie. Ons kan bly wees as die water kook. Die krag is maar shaky hier, soos ek jou reeds vertel het.”
Hy gaan na die venster, trek die gordyne oop en maak ’n venster oop. Die son kom fel in, en ook ’n reuk van verrotting. Clare gaan staan langs hom en kyk uit. Die uitsig oor die Sierra Leone-baai na Freetown is mooi, maar oral buite is verval. Die mense wat sy sien, lyk arm en versukkeld. Skuite, roeibote en militêre bote is langs en op die water.
“Dit lyk nou nie eintlik na die Franse Riviera nie,” merk sy op. “Maar dink net watter moontlikhede sou dit hê as hulle nie alewig oorlog gemaak het nie. Die ontsettende hitte en humiditeit is natuurlik ook ’n probleem. Ek sal daaraan gewoond moet raak.”
“Ja, dis ’n gevaarlike plek dié. Die mense gaan soos vlieë dood van malaria en ander tropiese siektes, dan vermoor hulle mekaar ook nog op groot skaal. Daar is te veel soldate, skelms en skollies in Freetown. Jy gaan nêrens heen sonder my nie, jy kyk nie direk na enigeen nie, en jy steek daardie mooi groen oë van jou agter ’n donkerbril weg. Ek is wel jou lyfwag, maar ek gaan nie sommer baklei as ek dit kan vermy nie.”
“Ons moet asseblief so gou moontlik na Freetown gaan,” dring sy aan. Hy staan te naby aan haar en sy beweeg weg.
“Ons kan vanoggend oorgaan daarheen en met MSF se ouens gaan praat,” sê hy. “Ons water kook. Dis ’n wonderwerk dat die krag werk.”
Clare maak die koffie en Spies haal kospakkies uit die yskas. Dis broodjies met koue vleis en tamatie. Hy eet hongerig en baie, maar Clare kan net twee broodjies en een koppie van die sterk swart koffie inkry. Hy drink twee koppies koffie kort na mekaar.
“Jy beter eet en genoeg vloeistof inkry, want mens sweet erg hier en ek wil nie hê jy moet ontwater nie,” betig hy haar streng. “Hier is nie sommer sidewalk cafés waar jy iets kan gaan drink nie. Jy drink ook niks wat nie verseël of toegeskroef was nie.”
Clare eet nog ’n broodjie en drink nog ’n koppie koffie onder sy streng toesig.
“Waarmee mag ek tande borsel?” vra sy.
“Gebruik die afgekoelde kookwater. Ek wil nie hê jy moet nog die maagloop ook kry nie. Toiletpapier is skaars hier.”
Sy kan nie help om te lag vir die komiese manier waarop hy dit sê nie, en hy grinnik.
“Kom, kom,” jaag hy haar aan nadat albei tande geborsel het. “Obed en Jakes kry ons by die water. Hulle het ’n boot waarmee hulle ons sal oorneem na Freetown.”
Hy trek ’n flak jacket aan en sy sien dat die sakke vol goed is. Aan sy gordel is ’n mes in ’n skede. Sy sit alles wat sy nodig het in die sakke van haar fotograafbaadjie. Spies sluit hulle sakke in die badkamer toe, sluit die buitedeur en steek die sleutels in sy binnesak.
“Hier steel die mense natuurlik vreeslik,” sê hy. “Eintlik moet mens alles vasspyker.”
Toe hulle by die trappe afstap en uitgaan, kry Clare weer die indruk van vyandige, agterdogtige oë wat hulle bekyk. Nou, in die helder daglig, kan sy sien hoe vuil en verniel alles is, hoe versukkeld, aggressief of skelm die mense lyk. Nêrens sien sy ’n vriendelike gesig nie, en dit laat haar innerlik sidder.
Sy bly baie naby aan Spies, vir wie mense met teensinnige respek aankyk. Hy is groter en frisser as die meeste ander mense en hy loop met ’n woeste frons op sy gesig wat te kenne gee dat niemand met hom moet skoorsoek nie.
Die kort ent na die water is geensins aangenaam nie. Spies se twee vriende wag vir hulle by ’n ou boot waarvan die verf afdop, maar wat ’n buiteboordmotor het. Die hitte omgeef Clare soos ’n onwelriekende kombers en sy voel heeltyd omring deur vyandigheid. As iemand haar nou in die rug skiet, sal sy nie verbaas wees nie. Sy is ook die enigste wit vrou en mense staar na haar.
“Môre,” groet die twee mans en sy sien dat hulle haar opnuut opsom, maar sy groet vriendelik terug.
“Wat het van Boegoe geword?” vra sy vir Spies nadat hy haar ingehelp het en Obed die enjin brullend aan die gang gekry het.
“Weg. Hy’s weer oor twee of so weke terug. Teen daardie tyd het ons hopelik iets uitgevind oor Nick. Ons gaan nie maande lank hier kuier nie.”
Clare kyk hom geskok aan. Hy het nie vir haar ’n spertyd gegee nie. Hoe dink hy gaan hulle alles binne so ’n kort tydjie gedoen kry? Sy sal die saak nog met hom moet opneem, maar nou is skynbaar nie die tyd vir redekawel nie.
Die mans kyk behoedsaam om hulle rond. Clare besef nou alte duidelik dat sy in ’n oorloggeteisterde land is. Sy is seker die klimaat maak mense kortgebonde. Die ander bote op die water het soldate in, of is oorlaai met te veel plaaslike mense en hulle bagasie.
“Hierdie land het soveel minerale rykdom, maar kyk hoe lyk dit,” sê sy vir Jakes langs haar.
Hy knik. “Ja, dis die armste land in die wêreld, met ’n paar gulsige ouens wat hulleself verryk. Jy het nog nie gesien hoe erg dit regtig kan wees nie, maar jy sal.”
“Die samelewing het gedisintegreer en brutaliteit het oorgeneem,” vertel Spies haar. “As gevolg van die ewige konflik het Sierra Leone die laagste lewensverwagting in die wêreld – hoogstens ses en twintig.”
“Liewe hemel, dis darem baie laag,” prewel sy geskok.
“Wapens is maklik om in Afrika te bekom,” gaan hy voort. “Veral as ’n land sogenaamde bloeddiamante het wat daarvoor kan betaal, en dit het Sierra Leone in oorvloed. Die verskillende faksies in die land wat die bevolking terroriseer, maak egter op groot skaal van ’n landbou-implement gebruik – die machete of kapbyl. Ek moet jou waarsku dat jy baie mense, kinders inkluis, gaan sien met afgekapte ledemate.”
Clare kyk hom met afgryse aan, al weet sy daarvan. Om met
