kry haar beet en ruk haar terug onder die veranda van die winkelstoep in waar ’n trop mense saamgebondel is.
Dis Meggie. Haar kop is nog nie vasgevleg nie.
“Wat maak jy hier? Kom staan uit die reën uit.”
“Waar’s Pa?”
“Jou pa is daar onder besig, jy kan nie nou sountoe nie. Ons moet maak dat ons by die huis kom, Fia is alleen.”
“En Ma?”
“Nog onder by die Stokers.”
“En die babatjie?”
Sonder rede wil Ita nou huil, sodat Meggie dadelik troos: “Die bobbejaantjie se stert is afgekap, skoongeskraap, tanne getrek. Dis ’n meisietjie.”
“Aag!” glimlag Ita darem weer. Hulle glo dit lankal nie meer nie.
Marija het die tyding gekry van die vroue wat gaan water haal het. As daar iets gebeur, weet hulle dit eerste omdat hulle naaste aan die lokasie bly.
Terug by die huis steek Meggie die primus op om papwater te kook. “Gaan was vir julle en trek aan. Skoon bloemers ook. En dan kom eet julletjies en maak dat julle by die skool kom, anders is julle laat.”
“Skool?” vra Ita verdwaas.
“Ja, die skool het mos nie weggespoel nie. Wat as die ienspekter skierlik hier aankom en julle hardloop soos hoenderkuikens op die strand rond? Of wil julle in die skande kom by mister Paulsen se kinders?”
Mister Paulsen se kinders is hulle met alles ver voor. Hulle oefen heel kwartaal om op te sê en te sing vir ’n konsert en die Krismisboom aan die einde van die jaar.
Hulle sluk die droë pap met ’n bietjie goewermentsuiker af. Die bok loop in die agterveld; dalk verkluim die lammertjies in die reën.
Hul oë skiet vol trane so styf het Meggie hul hare vasgebind.
3
Op die winkelstoep draal die mense nog, traag om die ramptoneel te verlaat, bang hulle mis iets.
Marija in ’n dun rok en kappie, ’n kind op haar rug, hou haar hand voor haar mond. “Die fambriek,” prewel sy, en daarmee is alles gesê.
Die aarde is aan die vergaan, die wêreld het ineengestort. Elkeen wat oë in sy kop het, kan sien dis klaarpraat met Toring. Die see is besig om alles weg te vat: die hope steenkool, die boilerkamer, die oliestoor met alles wat daarin is, dalk nog die bakkiestoor en die Gaat. Kyk waar loop draai die water.
’n Vrou begin huil, hoog soos ’n roubeklaer, en ’n kind val saam in, vee sy neus aan haar rok af.
“Bly stil, ek gjee jou sommer ’n klap!” blo iemand uit die bondel. “Om almal so te wil opwerk!”
“Wag, julle mense, moenie moles maak nie. Hier is mister Sieber met die mouterkar.”
Sieber se jaspante flap in die wind. Hy dra die wêreld se laste met hom saam. Tot sy snor hang. Dis nie speletjies om aan die kopkant van so ’n besigheid te staan nie, al die antwoorde gereed te moet hê. En dan nog met ’n vrou soos Olga.
Hy’t gekom om die swart kompeniekar vol petrol te maak; hy moet by ’n telefoon uitkom om hoofkantoor in kennis te stel. Wietels, die winkeljong, sluit die pomp oop en werk die hefboom wat die bottels om die beurt vol en leeg laat loop. ’n Klompie kinders staan nader om hulle te verwonder. Só dikwels kom daar nie ’n kar by die pomp stilhou nie.
Agter die toegedraaide ruit sit Olga Sieber, met hoed en handskoene in die middel van die week. Die afgetrokke glimlag om haar mond is ’n masker waaragter sy ’n beroering verskans.
Toe Ockert die nag aan hul deur kom hamer, het Sieber se bene net mooi opgehou met ruk. Sy het hom een van die wit senuweepilletjies gegee, anders slaap geeneen van hulle nie. Sy gesondheid is glad nie in die laaste tyd van die beste nie, maar dit hoef die hele wêreld nie te weet nie, dan begrawe hulle hom net môre. Soveel mense sit en slyp hul tande vir sy job.
Nietemin moes hy nie opgestaan het nie. Maar hoe sal dit lyk? Selfs Jakob Stoker was daar, met siekte in sy huis, al is dit ook net ’n kooivrou.
Johanna moet seker teen dié tyd al die baba hê, het sy gedink toe hulle in die roede nag daar onder in die koue staan. Die vrou is van die vorige nag af aan die gang, asof dit haar eerste kind is. Die sewende, as sy haar nie misgis nie. Kittie Steyn sal wel gaan help.
Olga neem haar voor om later te gaan kyk. Sy onderdruk ’n gaap. Nadat Jannes haar op Sieber se orders huis toe gevat het, het sy nie weer geslaap nie. Sieber sou so vroeg moontlik wou ry – die firma kom eerste.
Onder sulke omstandighede kan sy hom nie alleen op die pad laat gaan nie; hy het haar nodig. Dis ook ’n goeie kans om op die dorp te kom, ’n koppie tee by miss Collie se kafee te drink, na die dorpsnuus te luister. ’n Mens vereensaam so maklik.
Terwyl sy op Sieber gewag het, het sy ’n paar goedjies bymekaargeskraap vir die kinders wat op Stellenbosch skoolgaan: ’n slopie beskuit en klinkertjies (smeer en eiers is skaars, sodat sy maar moet afknyp), droëperskes en ’n paar tasaalbiltonkies wat ’n boervrou anderdag vir haar present gegee het. Sieber help die man plan maak met die boerdery: die regte verhouding ghwano toedien en om reg te reken, en die belasting en so aan. Toe’t sy ’n kartondosie gesoek en vaalpapier, die pakkie opgemaak en haastig ’n agtuurkossie voorberei. Kouse en skoene aangetrek, wange en neus gepoeier, hoed opgesit.
Sieber praat met die mense op die stoep. Hulle verwag dat hy iets moet sê. Soos by ’n begrafnis. ’n Boodskap van hoop waarmee hulle huis toe gestuur kan word.
“Daar is niks wat ons op die oomblik kan doen nie. Ek weet so min soos julle. Ons moet eers hoor wat mister Colbert dink.”
Laat mister Colbert kom. Hy sal ’n plan maak, vir mister Ockert en vir Smittie aansê. Daar is niks wat Smittie Steyn nie kan regmaak met ’n sweismasjien en ’n koubeitel nie, en Ockert met sy kale hande. Die vragskuit uit die Kaap sal sinkplaat en hout en spaarparte bring.
Die mense skep moed. Oor ’n dag of twee is die see smoet. Noumaar hou dit op met reën; die ooste is aan die verhelder.
Sieber maak ’n beweging met sy hand asof hy ’n trop vee uit die kraal jaag. Hy is nie heeltemal so optimisties as wat hy wil voorgee nie. Die blou bank in die wes kan ’n nuwe weer wees wat aan die opstaan is.
Onderweg dorp toe, op die pad vol slaggate en modder, ontlaai Olga Sieber – soos sy dikwels doen as vlees en bloed dit nie meer kan verduur nie.
“Dis moeilik om te glo dat ons in die tyd waarin ons leef nog so geheel afgesny is van die beskawing. Kyk hoe lyk die pad!” Dis genoeg om die as of vere te breek of ’n band te verloor, en hulle in hul goeie klere gestrand, die binneband moet lap. “Ver van alles af, sonder ’n telefoon, afhanklik van ’n vragskuit en die poskar, wat albei wisselvallig is.”
In die eerste instansie uitgelewer aan die weer, maar erger nog aan Kerneels wat nie altyd sy maat ken nie en soms ternouernood huis haal. Eendag nog ’n possak verloor ook.
Haar oë is vol donker voorspooksels. “Dis tyd dat jy jou stem dik maak sodra Colbert sy gesig hier wys. Anders sal hy van mý hoor!”
Sieber
