het gewonder of jy nie te knaend by die vreemde mense boer nie. Ons is nie gewoond om ander se drumpel deur te trap nie.”
Dis nou tipies Cora Burger, wat net die pad koeistal toe en terug ken, min vriende het, behalwe miskien ant Tiek en Berta Nagel, die kleremaakster.
“Net af en toe, Ma, as hulle my nooi en Chris my kom haal. Dis nie eens elke naweek nie. Daar gaan soms weke verby dat –”
“Ek wil net sê, ’n meisie moet oppas dat ’n man nie dink sy is maklik nie, en vrypostig raak en sy respek vir haar verloor.”
Byna werktuiglik speel Helena met die ringetjie aan haar regterhand: ’n seëlring met ’n voëltjie wat ’n diamantjie in sy bek dra. Daaronder in sierletters die naam: Chris.
“Jou pa het destyds vir my ook een gegee,” merk Cora onverwags op. “Nou nie met ’n steentjie in nie, maar met sy voorletters daarop. Dit pas lankal nie meer nie. Ek het altyd gedink jy kan dit eendag kry.”
“Wat sal Pa daarvan sê?”
“Ag, hy onthou seker nie meer nie.”
“Omdat Ma dit nie dra nie. Steek dit aan die pinkie.”
“Ag wat,” Cora lyk ongemaklik dat die gesprek nou so ’n koers ingeslaan het, “ek werk so baie in die water, dit sal jammer wees as ek dit per ongeluk verloor.”
Dan was daar tog eens ’n vonk tussen haar ma en pa? Soos daar nou nog tussen Chris se ouers is. “Hy is nogal vryerig,” het tant Nelie eendag geterg en oom Stoffel se groot, sawwe ore speels gevryf.
Maar dis moeilik om te glo as sy haar ouers sien, hoe die duiwel kort-kort dreig om los te breek. Die stuk familiegeskiedenis ken sy alte goed: hoe Cora, wat al as ’n oujongmeisie beskou is, op neën-en-twintig met Jasper Burger getroud is. ’n Goeie vangs, as in ag geneem word dat sy ’n plaasnooi was met grond van haar eie en ’n flukse boerderytjie: bokke en skaap en ’n klompie beeste.
Haar vee het deurmekaar geloop met dié van skoonfamilie wat die vrugbare tuingrond bewerk het, seker met die doel om dit later in te palm. ’n Verneukspul van hoek tot kant; Jas het dwarsdeur die ding gesien. Want hoe weet sy wat haar toekom as dit by die deelslag kom sonder dat daar behoorlik rekord gehou word?
Hy het Cora se deel verkoop om sy eerste skuit te betaal. Vir haar het hy saamgebring Baai toe, waar die son skerp is en die lug ’n louter vlam wat alles verskroei.
Helena en Boetie het soos twee strandloperkuikens op die rand van die water grootgeword, eers kaal in die vlak poeletjies gespeel en toe al dieper namate hulle ouer geword het. Totdat hulle agter die branders geswem het, Helena sommer in onderklere, soos baie van die ander kinders ook.
Haar eerste baaibroek het sy van Vilna Frost geërf, so ’n rooi-en-wit gekolde valletjiesgedoente wat amper soos ’n balletrokkie gelyk het. Waarmee sy in die binnehoffie voor hul huis op haar tone gedans en haar verbeel het sy is die danseres in die geraamde prent in die Frosts se sitkamer. ’n Meesterstuk deur Degas, het Vilna se ma vertel toe Helena vasgenael bly staan het. ’n Afdruk, natuurlik, wat meer vir ’n mens kan beteken as ’n swak oorspronklike stuk.
Sy het Helena ’n boek geleen met kleurafdrukke van skilderye deur Manet en Monet, Cézanne en Renoir, wat Helena saans by kerslig in haar kamer deurgeblaai het: pragtige, koketterige vroue met afgeslane wimpers, bewonder deur mans met sluwe jakkalsgesigte. Veral het sy herhaaldelik teruggeblaai na die naakte meisie met lang, uitgekamde hare waarin die lig weerkaats, die stywe borsies en ronde heupe, en ’n vol rooi mond. Behalwe vir die hare, wat haar eie kon wees, het sy Vilna in die figuur gesien, ryp en tot barstens toe ontvanklik vir . . . seks? In daardie stadium was dit nog nie ’n woord om te gebruik nie, slegs maar ’n gevoel.
Vilna was twaalf toe sy die eerste maal saam met haar ouers Europa toe is. En meteens uitgegroei toe hulle ná drie maande terugkom. Byna al die klere wat ant Berta voor die tyd vir haar gemaak het, was te klein, veral oor die borste. Te kort sou dit na Vilna se sin nooit kom nie.
Die end van die storie was dat mevrou Frost die meeste daarvan vir Helena gegee het. Almal gawe, goeie goed met baie dra in hulle. Baie daarvan moes net effens verstel word toe sy later kosskool toe is, langer gemaak, bietjie ingevat in die middel.
Jasper Burger was altyd suinig. Die groen jas het sy gekry toe sy kosskool toe is, by Friedmans gekoop teen ’n afslagprys waarop Jas aangedring het. En toe nog maandeliks afbetaal. Hy is langtand om kontant uit te haal, en Cora het deur die jare kort duskant steel loop draai om haar en veral die kinders nie in die skande te laat kom nie.
Sonder dat hy dit agtergekom het, het Helena self gereël om ná standerd agt La Rochelle toe te gaan. En hom toe gekonfronteer met die besonderhede: soveel is die koshuisgeld vir die jaar, soveel die boeke, skoolrokke en hemde, onderklere, kerkskoene, kouse, toiletware.
Tot hy eendag ontplof het en wou weet waffergoed toiletware is. “Het dit met ’n klôsit te doen? Moet ek nou vir kakpapier ook betaal?”
“Pa teken net die vorms, en die tjeks,” het sy hom met kenmerkende astrantheid aangevat. En nogal die ronde gewen, hoewel Jas haar nooit laat vergeet het wat die twee jaar op hoërskool en ’n jaar op kollege in die Kaap hom gekos het nie.
Amper te gou is dit nou weer Boetie se beurt, en sal sy vir hom in die bres moet tree. Want hy het dit nie in hom om te baklei nie. Al het hy standerd agt in die eerste klas geslaag, word dit ’n gedoente toe Jas agterkom dat daar weer eens agter sy rug gekonkel is en dat Boetie so te sê op pad is Paul Roos toe. Nie twee keer stamp Jas Burger sy voet teen dieselfde klip nie. Nie ’n oulap kry hulle uit hom nie. Kanselleer!
Boetie skop nie eens vas nie, hy is soos ’n lam ter slagting, en dis Cora wat die spit moet afbyt. Uit pure radeloosheid skryf sy toe aan Helena op Grenspan. Sy weet nie wat in Boetie se kop aangaan nie; sy weet nie wat moet word nie.
Uit die wanhopige brief was dit vir Helena duidelik dat haar ma se gees self geblus is, dat sy nie kans sien om van voor af die strydbyl teen Jas op te tel nie. Die drie jaar wat sy vir Helena baklei het, veral die laaste jaar op tegniese kollege, was miskien net te veel.
’n Berg het van haar skouers afgerol toe Helena klaargemaak het en die aanstelling as sekretaresse by ’n ouditeur in die Paarl gekry het: J.H. Zietsman. Veral vir Cora, maar selfs vir Jas, wat glo loop en spog het met sy slim dogter.
Vir die onderhoud by J.H. Zietsman trek Helena die middag haar beste pakkie aan wat spesiaal vir haar voorstelling gekoop is: blouselblou, met netjiese swart hofskoene. Sy het die trein Paarl toe gehaal en ’n taxi na die kantoor in die hoofweg. Die meisie by ontvangs het ’n brief klaar getik, in ’n lêer gesit en toe kortliks die werksituasie uiteengesit. Dis elementêr; sy moet boekhou ken, en snelskrif en shorthand, ’n balansstaat kan tik, bankdeposito’s doen, liasseer, tee en koffie maak. Die meisie trou binnekort en het reeds bedank.
Sy gee ’n droë laggie, wat kan beteken dat sy besef hoe pateties min Helena weet en hoe baie sy het om te leer. “Ek is darem nog ’n week hier om jou touwys te maak.”
Meneer Zietsman had staalgrys hare en ’n silwerraambril. Ongeveer vyftig. Rysig en oorheersend. Hy het ’n brief in Engels gedikteer en Helena moes dit tik. Nie kommentaar gelewer oor die fout wat sy gemaak het nie, net die ooreengekome salaris bevestig.
En haar toe aan die ou man in die aangrensende kantoor gaan bekend stel. “Mister Allen, my accountant. Helena Burger.”
Daarmee was dit afgehandel. “Ek verwag dat jy op l Desember
