Mevrou Malan, wat soos altyd pragtig aangetrek is, groet hier en daar ’n vriendin, terwyl haar man programme koop. Dan gaan hulle met die trappe op na die balkon.
Net toe kom ’n meisietjie versigtig agter ’n pilaar uit waar sy geskuil het.
“Foei! Hulle kon ook nie juis later gekom het nie,” kla sy.
Kobie sien daar vanaand bitter snaaks uit. Sy het ’n groot, lang jas aan. Haar hoed, wat al haar krulle platdruk, hang oor haar gesig. Daarby dra sy dik swart kouse en skoene wat soos ’n seun s’n lyk. Sy kyk nie links of regs nie, maar gaan reguit na een van die seuntjies wat programme verkoop. Sy gee vir hom geld.
“Vyf, asseblief.”
Sy neem die programme en hardloop daarmee straat toe om haar pa se motor tussen die lang rye motors te soek. Sy kry dit eindelik nie te ver van die saal af nie.
Gelukkig vergeet Pa soms om die motor te sluit! dink sy terwyl sy gou haar jas en hoed oprol en agter in die motor wegsteek. Ek moet in elk geval sorg dat ek vroeg genoeg uitkom om dit weer te kry, sodat ek voor hulle by die huis kan wees.
Uit die motor klim ’n seun van sowat twaalf jaar – Kobie is baie klein vir haar ouderdom – in ’n mooi blou pak klere met goue krulhare so plat soos mens dit met water en ’n borsel kan kry. Seuns hou mos nie van krulhare nie!
Kobie neem die vyf programme, sit hulle bo-op ’n klomp oues wat sy ná baie vorige konserte sorgvuldig bewaar het, en hardloop terug na die saal.
Sy gaan skuil weer agter ’n pilaar waar die ander programverkopers haar nie kan sien nie.
Advokaat en mevrou Lategan loop verby.
“Kom, ons is ’n bietjie laat,” sê sy. “Ons moenie die eerste stuk misloop nie. Wat? Ag, ja, natuurlik, ’n program.” Sy glimlag vriendelik vir die mooi seun wat haar so beskroomd ’n program aanbied.
Kobie is doodbenoud. Hoeveel maal het sy dan nie al ’n koekbord rondgeneem terwyl mevrou Lategan by haar ma tee gedrink het nie? Maar die gevaar gaan verby en die Lategans stap vinnig verder om hul plek in te neem.
Almal is nou binne en Kobie, wat al baie konserte in hierdie saal bygewoon het, weet presies wat om te doen. Die programverkopers mag agter op die balkon of in die onderste deel van die saal gaan staan en luister. Kobie hardloop vinnig daarheen. Sy sal liewer nie na die balkon gaan waar haar hele familie is nie.
Niemand dink daaraan om die seun met die stapel programme voor te keer nie. Kobie gaan staan agter teen die muur, want die saal is stampvol. Selfs die staanplekke is uitverkoop. Sy is baie opgewonde.
Die orkeslede is reeds besig om hulle instrumente te stem. Dis ’n betowerende geluid, dink Kobie, wat reeds saam met ’n groot orkes opgetree het. Sy sien al daarna uit om universiteit toe te gaan waar sy haar aandag heeltyds aan musiek sal kan wy. Haar ouers kon haar ook van jongs af laat optree het soos Olga Willovitch, maar gelukkig is hulle daarvoor te verstandig. Mevrou Malan glo ’n kind moet so lank as moontlik kind bly, en as sy kon hoor hoe dit vanaand in die jong kunstenares se kamer agter die verhoog gaan, sou sy nog meer beslis gewees het.
Olga Willovitch, op wie die gehoor nou sit en wag, staan kop onderstebo en luister na ’n deftige dame in ’n rooi rok. Die kind in haar eenvoudige wit rok lyk jonger as vyftien. Sy is gans te skraal en haar gesig is bleek. Alles aan die beroemde kind is sonder kleur. Tot die lang hare wat byna soos ’n sluier om haar wange en skouers hang, is so lig van kleur dat dit amper wit lyk.
Die dame praat vlot Afrikaans en die klein Russiese genie verstaan dit maar alte goed. Natuurlik verstaan hulle mekaar goed, want albei is tog Suid-Afrikaners.
“Skrik nou wakker, Olga! Besef jy nie dis jou laaste kans nie? As jy vanaand iets op die verhoog oorkom, is dit klaar!”
Die kind kyk haar aan met moeë oë waarin iets tragies skuil, maar antwoord nie. Sy is blykbaar te gedaan om te begryp wat haar tante sê.
Die dirigent, wat naby staan, neem nou ook aan die gesprek deel.
“Laat haar tog staan, Mevrou! Sy sal niks oorkom nie! Sy het vanoggend skitterend gespeel – soos ons natuurlik verwag het!”
“Jy begryp nie!” sê mevrou Kruis ongeduldig. “Soos sy vanaand lyk, is sy kapabel om te maak soos sy ses weke gelede in Londen gemaak het! Ek sal nooit oor die skande kom nie! Sommer opgehou met speel en soos ’n mal mens daar gestaan. Verbeel jou, haar arms was kastig lam. En tog kon sy die volgende oggend heeltemal goed speel! So iets in die Albert Hall, met al die sitplekke uitverkoop! Almal was wonderlik goed vir haar, maar so iets net voor hierdie toer! Niemand sal ooit glo hoeveel dit my gekos het om die hele ding uit die Suid-Afrikaanse koerante te hou nie!”
’n Slanke, gryserige man met ’n intelligente gesig wat tot dusver nog nie aan die gesprek deelgeneem het nie, sê: “Mevrou, ek het al ’n paar maal my mening gegee en dit stem ooreen met dié van die dokters in Engeland en Duitsland. Hierdie kind is siek. Haar senuwees is gedaan. Sy moet minstens twee jaar rus as sy ooit weer iets wil beteken – en ek bedoel nie net wat haar vioolspel betref nie. Ek bedoel lewe in die ware sin van die woord. Sy mag nie vanaand speel nie!”
“Wat verstaan ’n dokter van sulke dinge!” sê mevrou Kruis spottend en half boos. “’n Kunstenares soos Olga behoort aan die wêreld. Sy mag nie haar bewonderaars in die steek laat nie. Al wat haar te doen staan, is om te speel.”
’n Groot, effens lomp geboude man met ’n baard en lieflike blou oë staan van sy stoel af op waar hy nog heeltyd doodstil gesit het.
“Regtig, Alie, ek verstaan jou nie, al is jy my eie suster! Het jy dan geen gevoel vir ’n kind nie? Gaan jy haar dwing om te speel al val sy ook dood neer?”
Sy suster kyk hom met minagting aan.
“Wat het jy ooit vir jou kind gedoen? As ek haar nie na Nettie se dood gevat het nie, sou sy sommer by jou op die platteland grootgeword het. In plaas daarvan het ek haar laat leer. Kyk hoe beroemd is sy nou!”
“En wat help dit?” vra meneer Willemse bitter. “Ek is ’n eenvoudige man wat niks van musiek verstaan nie. Ek weet net dat ek ’n baie eensame mens is. Jy en jou man het hope geld uit die kind gemaak. O, ja, jy het ook goed vir haar gesorg en ek weet sy het baie geld in die bank. Maar wat help dit haar? Al die eer en roem kan haar nie haar gesondheid teruggee nie. Nee, dit help nie om my so aan te kyk nie! Ek is nog die kind se vader en ek het klaar besluit! Sy gaan nou ’n normale lewe lei. Sy gaan, soos ek gesê het, ophou speel. Ek en dokter Bauer het alles gereël. Ek neem haar nie huis toe nie. Dis beter vir haar om tussen ander meisies van haar ouderdom te wees as om alleen op die plaas te wees.”
“Jy is mal!” sê sy suster kortaf. “Olga Willovitch tussen meisies van haar ouderdom! Wie het nou ooit van so iets gehoor?”
“Nee, nie Olga Willovitch nie! Dis ’n verspotte naam ook! Haar naam is Carla Willemse, en daarmee gaan sy nou haar nuwe lewe in!”
“Ek sal jou in elke hof van die land beveg,” sê sy suster, blind van woede. “Nou kom jy, noudat die kind ryk is …”
“Jy kan maar al die geld vat! Ek kan self vir my dogter sorg!”
Die dirigent begin benoud word.
“Juffrou, ons moet nou optree,” sê hy vir die kind. “Is u gereed?”
“Ja … ek sal
