het darem nog nie vergeet dis die plek met die beste Joodse koek in Le Marais nie.”
“Metsuyan!”
“En so leer julle mekaar so goed ken dat jy nou vir hom in Jerusalem kom kuier. Hom Parys toe kom haal miskien? Al is jy dertig jaar ouer as hy.”
Gadi grinnik. “Daar het jy nou die kat aan die stert beet. Die jong man het op trou gestaan en spesiaal in Le Marais vir sy verloofde as trougeskenk ’n afdruk van Picasso se Two Brothers kom koop. Ek het hom in vrede laat trou. Sommige dinge moet ’n mens laat verbygaan, jy weet. Maar alle nonsies op ’n end nou. Ons het daar in Finkelsztajn gesels en hy’t my vertel waar hy kuns studeer het. En by wie.”
“O.”
“Ja, o! Hy kon nie uitgepraat raak oor die ongelooflike talent van dié jong lektor nie. Was hy verbaas om te hoor ek ken hom goed.”
Marc kyk verleë af na sy croissant.
“Ek het nooit geweet jy is ’n Jood nie, Marc. Nog minder dat jy nou in Israel is.”
“Ek het dit self ook nie voor 2001 geweet nie, Gadi. En ons het eintlik kontak met mekaar verloor,” verdedig Marc hom flou.
“Nu, hy het my ook vertel jy kon eers later jou afkoms vasstel, is met ’n Israeli getroud en woon nou hier. By die troue gister het hy selfs jou selfoonnommer vir my gegee wat hy by ’n kollega van jou afgebedel het.”
Marc keer homself om nie weer “o!” te sê nie.
“Máár, Marc, hy het my daardie eerste dag in Finkelsztajn ook iets vertel wat my … sal ek sê, verontrus het. Dit het my laat besluit om die uitnodiging na die troue te aanvaar en te kom kyk wat van jou geword het.”
Marc kyk vinnig op. “Wat was dit?”
“Dat hierdie talentvolle lektor van hom sy kuns verwaarloos. Nooit ’n uitstalling hou nie, byna nie meer skilder nie, ’n soort Chassid geword het.”
“Dis nie waar nie.”
“Wat is nie waar nie?”
“Dat ek ’n soort Chassid geword het.”
“Nou sê dan maar ’n behoudende Jood. Behoudend. Weerhou dié lewenstyl jou dan daarvan om jou kuns te beoefen soos jy behoort?”
Marc wil hom ’n sarkastiese antwoord gee, maar hy sien Gadi bedoel dit ernstig. Dat hy werklik oor sy welsyn bekommerd is. “Nee,” sê hy, “dat ek … gelowig is, beteken nie ek kan nie skilder nie. My gesin en my werk by die universiteit maak dat ek nie meer soveel tyd vir myself het nie. En ag, die voortdurende bedreiging hier ontneem ’n mens ook jou kreatiwiteit.”
“Dit klink nie na die beste verskonings wat ek al gehoor het nie. Baie groot kunstenaars het ’n vrou en kinders gehad. En wat die bedreigings betref, ek dag dan ’n Jood spog hoe benouder dit rondom jou word, hoe meer jy bedreig word, hoe meer kom jou talente na vore.”
“Hoe’s dit dat jy nou skielik onthou jy’s ’n Jood, Gadi? Ek was nie vroeër van sulke sentimente bewus nie?”
“Kyk, die meeste Judaïese tradisies en affêres is vir my sinloos, selfs belaglik. Jul storie met die Palestyne klink vir my allesbehalwe kosjer. Maar my bloed is Joods. Ek het jare lank daarby probeer verbyleef, maar dis nie heeltemal moontlik nie.”
“Wanneer die ouderdom ’n mens inhaal, begin dié dinge jou hart raak, Gadi.”
“Die ouderdom het my nie ingehaal nie. En wat weet jý in elk geval van die ouderdom? Buitendien, ons praat nou oor jóú, Marc, nie oor my nie. Moet nou nie weer probeer wegskram nie.”
“Slicha. Nee, maar ernstig, jy het miskien gelyk. ’n Goeie vriend van my het my die anderdag eintlik ook daaroor aangespreek. Oor die feit dat ek my kuns verwaarloos.”
“Van wat ek sien en hoor van mense wat jou ken, neem jy jou Jood-wees, veral jou Israeli-wees, so ernstig op dat dit al jou tyd in beslag neem.”
“Dink jy nie dis verstaanbaar as jy in gedagte hou hoe nuut albei vir my is nie?”
“Ná twaalf jaar kan dit nie meer so nuut wees nie. Het dit nie miskien tyd geword dat jy ’n bietjie minder aandag dááraan gee en meer aan jou kuns nie?”
“Ek reken ’n mens kan albei doen.”
“Nie met ewe veel passie nie.”
Marc sug. “Wat stel jy voor, Gadi?”
“Ek het ’n voorstel.”
“O?”
“Ek wil voorstel dat jy met Sukkot ’n paar dae Parys toe kom. Na my toe, Le Marais toe. Montmartre, Seine toe, Louvre toe. Net weer die atmosfeer inasem.”
Marc kyk hom verbaas aan. “Dis gaaf van jou. Maar jy weet tog ons het hier ook uitstekende kunsversamelings.”
“Ja, ek weet. Maar ek dink jy moet ’n slag van alles loskom en net kyk en inneem en dink. Buite die raamwerk van die Judaïsme. Ek dink jy het al vergeet dat daar ’n lewe daar buite is.”
Marc wil dit onmiddellik teëspreek, hom vertel van sy Messiaanse insigte, maar die eerlike erns op die ouer man se gesig laat hom stilbly.
“Dink daaroor.” Gadi wink die kelner nader om die rekening te bring. “Ek vlieg vannag terug Parys toe, maar hier is my telefoonnommer. Dis nog twee weke voor die Sukkot. Laat my weet wat jy besluit. Maar, Marc, dink asseblief ernstig daaroor na. En onthou, die vlugte sal vol wees; dis dan vakansie.”
Marc loop half dronk van verbasing deur die stad terug. Dit kan tog nie blote toeval wees dat eers Dov en nou Gadi met hom oor dieselfde ding praat nie. Weliswaar nie op dieselfde manier en met dieselfde doel voor oë nie. Tog handel dit oor dieselfde ding: meer tyd by jou verfkwas, soos Dov dit gestel het. Dis of die herinnering aan Parys meteens voor hom oopval soos nooit die afgelope jare nie. ’n Byna dwingende verlange om net weer in te neem sonder om aan iemand of iets anders aandag te moet gee.
Hy neem nie die gewone pad huis toe nie. Hy haas hom met Davidstraat deur die shuk sonder dat hy die kleur en verskeidenheid raaksien wat daar uitgestal is en draai links af in Suq Al Khawaja na die Kotel. Op die snikwarm middaguur is daar nie baie mense by die Klaagmuur nie. Hy stap tot voor teen die eeue oue klippe en rus lank met sy voorkop teen die louwarm stene. Uiteindelik druk hy ook met sy handpalms daarteen en toe eers praat hy met die Ewige.
“Adonai,” fluister hy, “hoe sal ek weet of dit U is wat my in ’n rigting wil lei en of dit dalk my eie diep … wilde begeerte is? Praat U deur hierdie twee mense met my of is dit net my ore wat dit so graag wil hoor? In u groot genade en liefde, help my om te weet wat ek moet doen.”
Daar kom ’n mate van gemoedsrus oor hom en hy stap huis toe.
Rivkah is lankal daar toe hy tuiskom.
“Ek verstaan van Imma dat jy ’n ou vriend van vroeër raakgeloop het. Wie is dit?”
Hy gaan sit aan die oorkant die kombuistoonbank, waar sy Yhoshi met skoolwerk help, en neem die glas tee wat sy na hom toe stoot.
“Nie
