Hulpelose smagting na meer lug.
Dawid probeer ’n dun buisie deur Ignatius se neus in sy lugpyp inkry. My ou seuntjie skreeu hortend. Sy armpies swaai wild in die lug langs sy kop, asof hy die dokter se hande probeer keer – vingertjies wyd oopgesper wat krapmerke laat teen sy wange. Ongekoördineerde bewegings.
Suzette is terug. “Daar’s niemand by die sentrale nie!” skreeu sy verontwaardig. Sy gee een kyk en sê: “Ek gaan ’n dunner buisie soek.”
Sy kom nie weer terug nie.
Dit was sover die swaarste dag van my loopbaan. Hier op die Grens het ek al baie erge dinge in dié ou hospitaaltjie beleef. Maar ek kon nie weer terugkeer na daardie kraamkamer nie. Ek het geweet die seuntjie sou sterf.
Ek het haar so beny dat sy so maklik kon swanger word. Sy’t so maklik gedra aan hierdie swangerskap. En toe dít! Daar was niks wat ons met die beperkte middele tot ons beskikking vir hom kon doen nie. Hoe kon ek terugkeer na daardie vertrek om die arme vrou se smart te aanskou? Ek kon nie. Ek kon net nie … Ek het in die linnekamer gaan sit en gehuil, en gehuil, en gehuil …
Johan Botha stamp die deur van die kraamkamer in ’n stormloop oop. Ek hoor deur suisende ore, hulle stemme, asof vanaf baie ver. Hoor hoe hulle mediese terme uitruil, waarvan ek nie veel verstaan nie. Hoe Dawid senuagtig sê dat dít presies is wat hy die hele tyd nog probeer doen. Sien hoe Botha sy stetoskoop op Ignatius se borsie sit en iets onverstaanbaars, aanmoedigend, dringend vir Dawid sê.
’Seblief, Here! Asseblief! Laat Dawid suksesvol wees. Ek smeek U, Here! Asseblief, Here! Asseblief!
Dit is al wat oor en oor en oor in my suisende kop tol.
Ignatius se armpies keer nie meer so wild nie. Dit beweeg al swakker en swakker, soos die prooi van ’n roofdier wat algaande sy vitaliteit verloor. Daar’s geen geluid meer wat uit sy keel kan kom nie. Weer en weer probeer Dawid om groot lugborrels deur ’n watergevulde silinder, wat langs die stellasie geïnstalleer is, deur Ignatius se longe te stuur om dit oop te blaas. Sis. Borrel. Sis. Borrel.
Dis nou stil. Nie Dawid of Botha praat nie. Ignatius kan nie meer huil nie. Net die ritmiese gesug van die apparaat, gevolg deur lugborrels wat opstyg in die silinder. Ek haal skaars asem. Hoe kán ek dan, as hy geen lug inkry nie? Te bang om op te staan, aan hom te raak. Te bang om in te meng. Opgekrul in ’n stywe bondel spanning lê ek net en kyk. En kyk.
Die lang arm van die muurhorlosie staan al weer by die tien. Ag, Here. Neem hom asseblief nou. As hy dit maak, gaan hy so siek wees – hy was al te lank sonder suurstof, bid ek, steeds krampagtig in dieselfde posisie opgetrek onder ’n laken, met wydgesperde, verwilderde oë. ’n Verskrikkende suising steeds in my ore.
Toe Botha vir Dawid dáárdie kyk gee, nadat hy die soveelste keer met sy stetoskoop vir ’n hartklop probeer soek het, kom ’n groot kalmte oor my. Is dit kalmte? Is dit apatie? Wat is dit? Die Here se genade? Die Heilige Gees se bystand? Daar kom lê ’n stilte in my ore en in my gemoed, soos die stilte ná die hewige dreuning van ’n verwoestende haelbui, voordat reën vertroostend begin skoonwas wat stukkend geslaan is.
“Is dit verby?” vra ek vir Dawid.
“Ek is so jammer, Leonette …” is al wat hy kan sê.
“Kan ek hom vashou?” kom dit so kalm uit my uit dat dit my self verbaas. My kakebeen is so styf soos my saamgetrekte lyf.
Dawid draai hom in die doek toe waarop hy gelê het – die pap bondeltjie. Hy draai hom soos ’n dooie toe, nie soos ’n mens ’n baba toedraai nie. Daar steek nie ’n handjie of ’n voetjie uit nie. Net ’n bietjie hare. Klam donker haartjies. Hy gee hom vir my aan. Net ’n warm bondeltjie doek.
Hy lê op my bors, nog net so toegedraai in die doek. En daar is trillings in sy lyfie.
’n Dooie baba kan mos nie ruk nie! Dan móét daar tog nog lewe wees!
“Is dit regtig verby?” vra ek verdwaas vir Dawid, my kakebeen te styf om behoorlik te praat. “Ek voel dan nog trillings in sy lyfie …”
“Nee, Leonette! Moenie!” Toe eers sien ek vir Johan Botha. Daar staan hy eenkant en hy kan homself nie beheer nie – hy ruk soos hy huil.
Is dit ék wat hom so vreeslik hartseer maak? Is dit dan verkeerd om my baba vas te hou, noudat hy dood is? Ek voel aandadig aan Johan Botha se verskriklike hartseer. Dis mý skuld dat hy so skaamteloos staan en huil. En ek gee vir Ignatius terug aan Dawid.
Ek gee vir Ignatius weg.
Ek gee hom weg.
Sonder om na hom te kyk. Sonder om te sien hoe volmaak sy handjies en voetjies is. Sonder
om ooit
te sien
hoe hy lyk …
Smit storm ontsteld die kamer binne. Daar is ’n strak trek om sy mond. “My vrou!” skeur dit uit hom uit en hy het my in sy arms. Stotterings stoot op uit my maag. Vreemde, willose ingewandsgeluide. Geensins normale huil nie. Dis smartlike krete wat nóú eers, uit verligting dat hy daar is, diep binne my begin losruk.
Sonder dat ons dit besef, sit hulle vir Ignatius, steeds toegedraai in die doek, in ’n mobiele bababedjie, trek ’n laken bo-oor hom. Dis verby. Stoot hom by die kamer uit. Skuif die deur agter hulle toe. Los ons alleen.
Smit se smart en skok lê vlak in sy stem. Hy probeer kalm klink. “Als is honkie-dorie by die huis. Tannie Joey is daar en die kinders is baie bly oor … oor haar.” Sy mondhoeke trek styf. Sy lippe ’n smartlike streep.
Toe doen hy wat hy die beste kan doen: “Ag, Here!” roep hy desperaat, met my in sy arms. Hy roep dit uit na die plafon, asof God hierbo êrens moet wees. “Toe ons vanoggend vir U gevra het om met ons, met Leonette te wees, het U dit tog gehoor.” Stilte. Geen verwyt nie. Sagter. Rustiger. “Dankie dat U regtig hier was. Dankie dat hy nie sonder U gesterf het nie.” Sy een hand soek na ’n sakdoek in sy broeksak. Vee sy neus dwarsweg af. “Help ons om dit te aanvaar en te kan verwerk. Dankie vir Klein-Johan en Karientjie, so volmaak en gesond. Wees met ons. Asseblief. Wees met ons, Vader van genade. Bring asseblief troos in hierdie oomblikke.” ’n Lang stilte waarin hy probeer beheer kry oor sy stem. “Dankie dat … Leonette … lewe.” ’n “Amen” sug hy half uit, meer ’n nagedagte as ’n kragtige bevestiging.
’n Verlange na Klein-Johan en Karien dryf my uit my bed. Bloed loop teen my bene af toe ek regop kom.
“Wag, ek gaan gou iemand roep om jou te help,” sê Smit onbeholpe.
“Gee my net my kamerjas dat ek kan gaan stort.” Maar Smit stoot reeds die deur oop en wink vir Elza om my te kom help. Elza, ook ’n verpleegkundige, neem tans waar as matrone van die hospitaal.
“Ek wil net in die stort kom, ’seblief, Elza.”
Sy vat my eers in haar omhelsing en hou my oomblikke lank styf vas met ’n stroewe gesig. Sy kan nie praat nie. Toe begin sy die bloed van my bene afvee met ’n klam lap en gee vir my ’n sanitêre doekie aan om tussen my
