sigbaar in haar oë.
“Dampies, ek was siek geworrie, waar was jy die heeldag? Kyk hoe lyk jy!” roep sy uit.
“Los my, Ma, ek is vaak,” antwoord hy.
“Hoe lyk dit my jy tik?” Sy kry hom aan die skouers beet en skud hom.
Dampies grom en stoot sy ma van hom af weg.
Stienie roep na haar suster. Haar seun se oë lyk vir haar soos dié van ’n wilde dier.
Maria storm uit haar kamer. “Wat is dit, het Dampies seergekry?”
Stienie bars uit van die huil. “Dit lyk my die klong tik,” stotter sy.
Maria bewe toe sy na Dampies kyk en sien dat hy hom nie aan hulle steur nie, hy’s net vaagweg van hulle bewus, hy rus met sy elmboë op die tafel en hou sy kop vas.
“Ek het ’n vermoede gehad hy tik, my goed het die laaste tyd stuk vir stuk begin wegraak. Here, Stienie, is dit ons skuld? Wat doen die moeders hier in Doringdal dan verkeerd? Gaan ons toe-oë deur die lewe?”
Stienie krimp ineen. “Moenie jou so martel nie, Maria, al was die tekens daar, ons hande was afgekap. Ons kan nie orals saam met hom loop nie. Ons het vir Dampies gedoen wat ons kan, hom elke dag gewaarsku teen tik, jy weet tog, kyk vir Willem.”
Dampies se arms word slap en hy val vooroor.
“Los hom, Stienie, jy sal nou niks uit hom kry nie, sy kop is nou so dood soos ’n lyk s’n.”
Die harde reën op die asbesdak klink soos tromslae. “Hy’t gedurig ’n paar maters by hom,” fluister Stienie.
“Ja,” antwoord haar suster, “maar ek’t hom nie vedag hier rond gesien nie, ek wonner met wie’s hy nou weer deurmekaar.”
Die twee susters kyk na mekaar, hulle is bang om die waarheid oor Dampies se vriende uit te vind.
“Ai, Maria,” sê Stienie, “jy’t die laaste tyd hel gehad onder Willem, nou kom ek ook met my ellende op jou sit, ek wonner of hy ooit skool loop, ek sal moet uitvind.”
“Ek glo nie. As hy tik rook, loop hy nie meer skool nie,” antwoord Maria.
“Vader, hy vat ons vir fools, hy stap elke oggend hier uit soos ’n kind wat skool toe gaan!” sê Stienie.
Maria kyk na Dampies en sukkel om haar bitterheid te verberg. “Ek gaan maar inkruip, die Here weet, ek het my krag nodig vir dit wat nog voorlê.”
Nie een van die twee susters kan aan die slaap raak nie. Albei se aandag is op die voorhuis gerig, op enige moontlike geluide.
Kaptein Wielieboy Mathabola kom moeg en uitgeput by sy huis in die woonbuurt Kingspark aan.
Sy vrou, Mpho, wag ongeduldig in die sitkamer. “Waar was jy, Wielieboy? Ek was so geworrie, pastoor Louw het jou ook hier kom soek.”
Die ongelyke werksure waarin hulle mekaar dikwels misloop en die druk en spanning van hul werksomstandighede is nie goed vir hul huwelik nie, dink Mathabola en trek sy baadjie uit. Hy gooi dit oor een van die sofas in die sitkamer.
“Het die pastoor nie ’n boodskap gelos nie?” vra hy.
“Nee, maar dis seker weer oor een of ander vergadering oor daai euwel tik. ’n Aangename man, die pastoor, ons gesels altyd lekker,” antwoord Mpho.
“Ja, ek is bly julle twee kom goed oor die weg. Maar jy moenie so oor my worrie nie,” sê hy, “ek het net ’n bietjie gaan ry om my kop skoon te kry.”
“Kop skoon te kry?” vra Mpho. “Ek het jou gesê jou gesin kom eerste, jy kan nie die hele wêreld regmaak nie, wat sal gebeur sal gebeur.”
“Dis nie die hele wêreld nie, Mpho, dis hiér, dis Doringdal. Ek het saam met bruin mense grootgeword, ek kan die ding nie so los nie,” sê hy. “Die mense van Doringdal kry swáár onder die gangsters. Veral daai slinkse Pistoors wat van die Kaapse Vlakte af hiernatoe gekom het! Ja, die werkloosheid hier in Doringdal moes hom seker soos ’n handskoen gepas het. Jy weet, tik is goedkoop, Pistoors vervaardig dit self, dit het hom gou ryk gemaak. Maar lyk my rykdom is nie vir hom genoeg nie, hy wil hê die mense moet hom aanvaar. Daarom dat hy so kos uitdeel, geld uitleen en vir begrafnisse betaal.”
Hy plons op die sofa neer. “Waar is Shidele, slaap sy al?”
“Ja, die kind slaap, sy’t vir jou gewag nadat sy klaar was met haar taak vir môre,” antwoord sy kortaf.
Dit raak stil in die sitkamer.
Mathabola trek sy asem diep in toe hy na die kalender teen die muur kyk. Ek is dié maand al vyftien jaar in die polisiediens, geen wonder ek voel vanaand so moeg nie, dink hy.
“Gaan jy nou eet?” vra Mpho. “Jou kos is nog warm.”
“Nee, ek is nie honger nie,” sug hy. “Ons sukkel so met dinge hier in Doringdal.”
Mpho kom sit langs haar man op die sofa. “Wat is dit?” vra sy.
“Dinge lyk baie sleg,” antwoord hy. “Dis hierdie duiwelse dwelm tik.”
“Ja, by die hospitaal kom so baie pasiënte in met skiet- en steekwonde, dis soos ’n plaag, die meeste van hulle is hulpeloos gerook aan tik. Ek is al lank ’n verpleegster, maar nou raak ons almal moedeloos,” sê sy.
“Hoe kan sulke dinge in ’n gemeenskap, enige gemeenskap gebeur?”
“Dit bekommer die pastoor ook vreeslik,” sê Mpho.
Mathabola bly vir ’n oomblik stil. “Dit pla my ook dat ons so min vordering maak om die dwelmhandelaars aan te keer. Jy weet, daar is twee groot smokkelaars in Doringdal, koelbloedige misdadigers: Pistoors, met die bynaam die Groot Beer, en die ander een is Salmon. Vir hom noem hulle weer die Duiwel. Ons kan nie een van die twee vastrek nie, ek praat nie nou van die kleiner smokkelaars wat ook tik verkoop nie, hulle word darem aangekeer. Dis daai twee groot visse, dis amper of hulle al ons bewegings ken, dat hulle weet wat ons volgende gaan doen,” sê hy.
Mpho staar stip na haar man. “Jy dink tog nie julle sit met ’n piemper in julle midde nie?” vra sy.
“Hoekom nie, niks verbaas my meer nie,” antwoord hy.
Wielieboy Mathabola het sy eerste vrou elf jaar gelede in ’n motorongeluk in die Kaap verloor. Ná ’n pynlike tydperk vir hom en sy klein dogtertjie, Shidele, het hy die pragtige jong Mpho Khumalo ontmoet. Hulle is getroud voordat hy vanuit die Kaap na Doringdal verplaas is. Die lang skraal Mpho praat, nes hy, Afrikaans goed.
Mathabola is bekend as ’n eerlike maar ervare, geharde polisieman en hy lewer gereeld saam met pastoor Louw praatjies oor die gevare van dwelms en drankmisbruik by skole in die onderdorp. Hy het reeds ’n groot vriendekring opgebou en dien as voorsitter in die misdaadbestrydingskomitee.
“Jy moet versigtig wees, Wielieboy, onthou daar is al op jou geskiet,” sê Mpho en sit haar hand op sy skouer.
“Ja, ek weet, ek is altyd versigtig. Maar as daar korrupte
