so ’n toedrag van sake sal aan my stiefpa gemoedsrus verskaf gedurende sy laaste tydjie op aarde.”
“Ja ek het verneem jou vader is baie sieklik. Hoe gaan dit met hom?”
“Waar het jy gehoor die oukêrel is siek?”
Ila skrik. Versigtig, Elizabeth Verster, maan sy haarself. Jy was ingedagte en jy moes hom nie laat agterkom het dat jy navraag oor die Niehaus-gesin gedoen het nie.
“Ek kan nie onthou nie,” antwoord Ila ongeërg. “Ek dink dokter Retief het dit terloops gemeld.”
“Johan Retief? Ken jy hom?”
“Dis hy wat my omgery het en ek was sy pasiënt.”
Terwyl hulle eet, kom Ila agter dat Martin haar ongemerk dophou, asof hy hom nog steeds daarvan wil vergewis dat sy nie sy stiefsuster is wat ’n paar jaar ouer geword het en haar hare kort geknip het nie. Hy hou elke beweging van haar dop terwyl hy oor die weer gesels, oor haar eerste indrukke van Nelspruit en hoe dit met Johannesburg vergelyk.
“Jy kan dit nog steeds nie glo nie, nè?” vra Ila.
“Wat?”
“Die feit dat daar so ’n sterk ooreenkoms tussen my en jou suster is.”
“Ja, jy is reg. Sê my, Ila, het jy dalk Niehaus-familie?”
“Nie sover ek weet nie.”
“Wat was jou ma se nooiensvan?”
“Conradie.”
“En jou ouma s’n?”
“Lourens.”
“Oumagrootjie?”
“Ek weet nie. Al hierdie baie vrae … Wat probeer jy bewys?”
“Ek probeer vasstel of jy dalk verlangs familie van die Niehause is, om hierdie ongelooflike ooreenkoms te verklaar. Maar nee, ek weet nie van Conradie- of Lourens-familie nie. Wat is jou pa se doopname?”
“My pa is oorlede. Hy was Abraham – net die een naam. My oupa was Jan Petrus en ek dink my oupagrootjies was Abraham Christoffel.”
“En jou ouma en ma se doopname?”
“My arme ouma was met multilettergrepige name opgesaal. Gelukkig is ek nie na haar vernoem nie. Elizabeth Maria is al erg genoeg, maar kan jy glo dat ek amper Constantia Salmina geheet het? Ek sou tien dode gesterf het.”
“Constantia Salmina?” Martin sit effens vooroor op die stoel. “Is jy seker?”
“Natuurlik is ek seker. My hele lewe lank was ek dankbaar dat ek daardie pyniging gespaar is.”
“Ek dink ons het die oplossing.” Vir die eerste keer is dit asof Martin ontspan. Hy sit agteroor en steek ’n sigaret aan. “Constantia Salmina is tradisionele ou familiename. Eintlik Constant Salmon Daniel. Dis Daniela se pa se name, en dit kan ’n hele paar geslagte terug nagespoor word. Dit lyk my jy is ’n afstammeling van die oorspronklike ou Niehaus-stamvader, dié dat jy so sterk op die Niehause trek. Die vroumense is almal blond en tingerig gebou – soos jy. En soos Daniela en ’n paar niggies van haar.”
“Daniela … Die vroulike vorm van Daniel. Is sy ook met die res van die ellendige rits opgesaal?”
“Bitter teen haar sin, ja. Haar ma is met haar geboorte oorlede en sy kry toe die familiename omdat haar pa geglo het hy sou nooit ’n seun hê nie. Die oukêrel was destyds al so fanaties oor die kastige tradisie wat tot elke prys voortgedra moet word. Reeds geslagte lank boer daar ’n Constant Salmon Daniel Niehaus op Rietendal, en die ketting mag nie verbreek word nie.”
“Dis interessant. Ons Versters is nie familievas nie. Ek glo nie iemand het genoeg belangstelling gehad om ons oorspronklike stamvader na te vors nie. Ek glo ook nie iemand het juis gewonder waar daardie gruwels van Constantia Salmina vandaan kom nie.” Ila glimlag effens. “Dus is jy en ek eintlik ook verlangs familie.”
“Aangetroud. Ek is ’n Keller gebore. En dis waar die moeilikheid lê – by my uitlandse naam en van. Is jy klaar met jou koffie? Sal ek nou vir jou die hele lang geskiedenis vertel?”
“As dit so ’n lang storie gaan wees, sal jy my ’n oomblik moet verskoon,” sê Ila verleë. “Ek is binne vyf minute terug …”
Toe Ila van die kleedkamer af terugkom, sit Martin met ’n sigaret, roerloos en blykbaar diep ingedagte. Die slaai en broodrolletjie waarvoor sy nie kans gesien het nie, lê nog onaangeraak, en ook haar leë koffiekoppie en die halfvol asbakkie in die middel van die tafel. Maar Ila merk dadelik dat haar handsak nie meer in presies dieselfde posisie op die stoel tussen hare en Martin s’n lê nie. Dit lê nou meer dwars – asof dit opgetel en haastig weer neergesit is.
Ek is slimmer as jy, meneer Martin Niehaus, dink Ila. Ek het vir jou ’n strik gestel en jy het vierkantig daarin getrap. Terwyl ek in die kleedkamer voor die spieël rondgedrentel het, het jy in my handsak gekyk. Voel jy meer tevrede noudat jy daardie boek met Elizabeth Verster se naam op die titelbladsy gesien het, asook die beursie en die sigaretaansteker met die voorletters E.V. daarop? Dit was miskien ’n gemene streep om jou te trek, maar nou weet ek jy vertrou my net so min as wat ek jóú vertrou. Ondanks die feit dat my ouma Constantia Salmina geheet het, het jy nog steeds bedenkinge gehad. Glo jy nóú dat ek nie hierdie stiefsuster van jou is nie?
Martin staan hoflik op om Ila se stoel uit te trek.
“Voel jy beter?” terg hy.
Ila bloos en knik verleë.
“Sigaret?” Martin hou sy pakkie beleef na Ila uit.
Sy lag byna hardop. As sy nog enigsins getwyfel het of hy wel op haar spioeneer het, is hierdie ’n gebaar wat hom verraai. Die hele tyd rook hy alleen. Nou onthou hy kamma sy goeie maniere …
“Dankie, ek rook nie.” Ila voel geamuseerd toe sy die uitdrukking op Martin se gesig sien. Dis glashelder wat op hierdie tydstip deur sy gedagtes gaan. Sy glimlag vroom. “Ek het wel gerook, maar drie maande gelede opgehou. Dit het te duur geword en ek is chronies platsak – altyd sonder geld.”
Martin byt nie aan die aas nie. Eers wil hy blykbaar aanvoorwerk doen.
“Ek wil jou oor die huidige situasie op Rietendal inlig voor ons by my voorstel kom waaroor jy so nuuskierig is. Ek wil hê jy moet goed verstaan dat ons niemand gaan benadeel nie. Ons maak ’n sieklike ou man gelukkig, ek erf ’n plaas en jy word ruimskoots vergoed.”
“Dit klink welkom, aangesien ek werkloos sit en my beursie plat is.” Ila aarsel, besluit dan om ’n klip in die bos te gooi. “Hierdie plaas wat jy erf – is dit Rietendal, Daniela se geboorteplaas?”
“Ja. Sy was haar pa se enigste erfgenaam en volgens hom kom Rietendal Daniela toe, al weet ons nie eers meer of sy nog lewe nie, al het sy vyf jaar gelede haar erfenis verstoot en haar vader verlaat. Dis nou vyf jaar gelede dat Daniela na afloop van ’n hewige rusie met die ou man haar goed ingepak en weggeloop het. Vyf jaar … Dis te lank. Sy sou nie so lank weggebly het nie. Ek is seker daar het iets met haar gebeur. In vyf jaar het ons geen taal of tyding van haar gehad nie. Nie ’n brief nie, nie ’n poskaart net om te sê dit gaan goed nie.
