Teen daai tyd pis die mense.
Toe sê Bernadette saggies vir haarself, Ek haat konfyt. En druk haar hand in die kerrie. En toe sy die blik uithaal sit daar ’n ongelooflik onopvallende ring aan haar vinger. En al die mense hou op lag en sê, hoo.
Dis nou baie jare later. En as jy vandag vir die mense van Tweeling vra, wie’s daai ou vrou, dan sê hulle, Dis Bernadette. Ons wag nou juis vir haar verloofde. Hy’s in Kalkutta vir besigheid.
(uit Untitled, Desember 1992)
Kook met brandewyn
Hierdie is ’n ware verhaal. En ter wille van die vrede in ons nuwe land moet dit nou maar vir eens en vir altyd uitkom.
In Verwoerdburg se poskantoor het daar twee vrouens gewerk. Die een was ten minste ’n weduwee met ’n rinse, Evelyn. Die ander een was net dik, dis al. Haar naam was Esmé.
Op ’n dag kry ek die kaartjie wat sê my Leserskringboek het opgedaag en ek sit heel opgewonde af poskantoor toe.
Voor die poskantoor staan ’n hele ry mense op die sypaadjie. Jy eerste, sê een vrou vir ’n ander. Ag nee wat, gaan jy maar, sê die ander een. En niemand beweeg nie.
Ek dink, shit maar hulle is hoflik, en ek loop staan heel voor. Hier op die lawn staan so ’n ry blou vlaggies zig-zag tot by die poskantoordeur. Heel voor op ’n bordjie staan: Warning. Trap net by die vlaggies. En onderaan in Xhosa staan: Trap tussenin.
Nou dink ek, my Kook met brandewyn is daar binne, ek kry vanaand mense en almal ken al my appelkooshoender, ek soek my boek. Ek gee my karsleutels daar vir ’n man, twee ander hys my teen die vlagpaal op en toe ek bo is, reverse die man met my kar tot teen die paal en soos hy omslaan so val ek die poskantoor met ’n helse migraine binne.
Hier langs die toonbank lê ’n swart man op die vloer. Evelyn hou ’n stapler teen sy kop en Esmé hardloop al in die rondte.
Hoe de hel het hy ingekom? skree Evelyn.
Ek weet nie, skree Esmé.
Hou op in die rondte hardloop, skree Evelyn.
Ag dankie tog, sê Esmé, ek is al dronk in my kop, en sy loop staan agter die toonbank. Wat dink jy wil hy hê? vra sy.
What you want? vra Evelyn en staple hom in die oor.
Ek kan niks hoor nie, sê Esmé.
Haal uit daai ding, sê ek en klim van die paal af.
Siesag, sê Evelyn en haal die foonboek uit sy mond uit.
Haai Ou-…, sê die man. Maar voor hy die nooi kan uitkry, staple sy hom weer.
Gee hom seëls, sê Esmé, dis die veiligste.
Seventy cents, sê Evelyn.
Die man skud net sy kop.
Ek sê, Verskoon my, ek soek my boek.
Ha, ha, sê Esmé, try my.
Ek sit my kaartjie op die toonbank neer, help die swart man op en loop sit hom op die paal. Wag net hier, sê ek en gee hom ’n drukkie. Esmé is tussen die rakke in en Evelyn hou wag.
Sekuriteit is ons wagwoord, sê Esmé en sit my pakkie op die toonbank. Net ’n oomblik, sê Evelyn en druk dit teen haar oor. Val plat! skree sy, gooi die pakkie deur die lug en duik by ’n tiekiebox in.
Watsit nou? vra ek, en loop lê op my maag.
Die ding tik, skree Evelyn.
Dis ’n Leserskringboek! sê ek. Hulle gly maar so in die box.
Don’t bullshit me, sê Evelyn, ek het M-Net.
Ek wou nog so graag kinders gehad het, sê Esmé en trap die alarm af. Evelyn, bid jy, sê sy, en sak op haar knieë neer.
Is jou beurt, sê Evelyn, en maak haar oë toe.
En toe’s my geduld op. Ek sê, Verskoon my, maar hoe siek moet ’n mens wees om so tekere te gaan? Hoe verrot kan die samelewing nog raak? Hierdie is nie die einde nie! Dis Kook met brandewyn! Julle het nie ’n benul van die realiteit in hierdie land nie. Dis alles, alles julle verbeelding!
Toe staan ek op, stof my broek af en loop vat my pakkie.
En dis toe die bom afgaan.
(uit Untitled, Desember 1992)
Ná skool
Frederik was die slimste van almal in die skool.
Hy kyk na die grys bokant die bome, vervloek die dorp, trek die musiekklas se deur toe en loop oor die stofgetrapte speelgrond. Aan die oorkant slaan Henning die een tennisbal na die ander teen die muur. Henning is saam met hom in standerd 9.
Frederik maak ’n oomblik sy oë toe en sien hoe ’n tennisbal deur ’n venster breek. Hy sien hoe Meneer Basson vir Henning laat buk en hom slaan, ses keer. Toe maak hy sy oë oop en loop deur die skoolhek.
Elke middag loop hy met die lang pad huis toe, want hy haat sy ma en die bord klipharde rys wat wag in die lou-oond. Hy haat die kombuis met die tjoepstil radio en sy netjiese kamer, alles so grys soos die lug bokant hierdie dorp. Hy haat die teleurstelling van die musiekklas: die groot uitsien na elke middag, die twee ure se oefen, die verwagting na iets fantasties, groot en heeltemal onmoontlik en dan die oopmaak van die deur in die grys namiddag.
Frederik loop rivierlangs, die langste pad moontlik. Hy wens hy kan huil. Hy wens hy kan snik en geluide maak soos in die movies. Maar hy’s doodstil soos sy familie en hulle huis. Hy loop tussen die bloekomme deur, af teen die skuinste tot by die water. Die rivier is vuil, maar ten minste raas dit ’n bietjie. Hy hou van die riete en die lang gras. Dit maak hom opgewonde, asof hy iets gaan ontdek, iets verkeerds. Iets wilds en sondigs.
Vanmiddag ontdek Frederik iets. Eers sien hy net die skouers en die rug. Hy sak af tot op sy knieë en sit sy boeke neer. Hy sien die swart man staan tussen twee bome. Die man se oorpak is om sy middel geknoop. Hy staan tjoepstil en sy rug blink pikswart soos ’n god wat van ’n ander tydperk oorgebly het.
Frederik se mond is kurkdroog.
Die swart man se oorpak val. Sy perfekte boude steek bo die lang gras uit. Frederik sien hoe hy sy hand lig. Sy arm begin stadig en met ’n besliste ritme beweeg.
Frederik se hele lyf ruk. Sy hande is yskoud en swaar.
Die swart man het omgedraai. Sy oë is toe en sy kop agteroor.
Frederik huil sonder keer. Hy wonder of ander mense op aarde ook al soveel geluk gevoel het. Ek sal sterf as hy weggaan, dink hy. Hy ruk sy das af, hy skeur sy hemp, hy trek sy broek en skoene uit.
Hy hoor nie hoe die voëls sy naam roep nie. Nie nou al nie, Frederik, sing hulle.
Hy hoor nie hoe die visse skree, Jy sterf te jonk! Jy sterf te jonk! nie.
By
