gespeel, maar hy het net in hul rigting geknik. Hy kan nie waai nie, het Erik gesê. Sy hande en als aan hom is lam. Sy hande was ook toegemaak.
“Ek sien,” het haar ma daardie dag gesê toe Margot dit oorvertel. “Maar praat jy dan nooit met die oom nie?”
“Nee, Mamma.”
“Ek sien.”
Margot het nog ouer geword en begin besef dat haar ma nié sien nie. Ander mense ook nie. Want Debora het hulle nie toegelaat nie. Margot het self partymaal vergeet dat daar nog ’n persoon in die Schlagerfeldts se huis was. Sy het die man in die rolstoel soms skrams deur die donkergroen krulle van die tralies op die systoep gesien wanneer hy die middagsonnetjie geniet. En vir hom gewaai. Hy het net sy kop stadig geknik en dit het gelyk asof sy oë haar volg. Sy het eers veel later vir herr Dieter Schlagerfeldt van aangesig tot aangesig ontmoet.
Sy was al veertien toe Debora haar een middag nader roep en, met albei hande sag op haar skouers, vra dat sy asseblief vir herr Dieter ’n koppie tee moet neem want sy moet na die konfyt op die stoof gaan kyk. “Sal jy dit sommer maak ook?” het sy mooi gevra.
Margot was ’n bietjie skrikkerig. Die syvleuel wat soos ’n enkele lang arm na agter die tuin in strek. Dit het kompleet gevoel asof sy nog nooit in daardie huis was nie. Sy het suutjies deur die woonhuis se lang, breë gang gestap en die deur na die gastevleuel sag oopgestoot. Dit was stil. Al die geluide van die huis het tot in die verste hoeke weggeskuif.
Toe het sy die vrou hoor praat. Gawe Anna met die donker plooigesig wat haar van meet af aan “Ounooitjie” begin noem het. Margot het versigtig op die klank van Anna se warm stem af geloop.
Die deur het oopgestaan. Die middaglig was geelblink op die gepoleerde plankvloer. Anna het op ’n regop houtstoel langs die rolstoel gesit. Smaaklik aan die beduie oor ’n jagter wat ’n alleenloperolifantbul dae lank deur bosse en woestynsand agtervolg en toe uiteindelik geskiet het.
Sy het stilgebly toe sy Margot in die deur sien staan.
“Herr Dieter, hier’s die tee nou net,” het sy geglimlag. “Dankie, Ounooitjie.”
Die man, krom geboë in die rystoel, het weer so stadig sy kop geknik. Sy oë het na haar toe gedraai en die felblou blik het haar vasgepen. Seker dié dat die seuns ook almal sulke blou oë het, het Margot onwillekeurig gedink en skaam geglimlag. Dis oë soos die helder hemel van die diepsomer. Asuurblou, sou sy dit in later jare kwalifiseer. En rondom die pupil so perserig soos ’n morning glory se kelk.
“Hierso,” het sy vir Anna gesê toe die vrou die tee by haar vat. En toe: “Middag, herr Dieter.” Sy het die aanspreekvorm gebruik omdat sy nog nooit iemand na Debora se man as “oom” hoor verwys het nie. Selfs die dominee en Ou Dokter het van “herr” Schlagerfeldt gepraat.
Nie dat mense ophou uitvra het nie. Maar Debora se onpeilbare stilswye oor die presiese aard van haar man se toestand het voortgeduur. Net dit: Haar man is in ’n rystoel en bly maar daar in die gastevleuel waar hulle hom self versorg. Dis die beste vir hom.
“Hoe dan so, Mamma?” wou Margot vroeër eendag weet, toe Susan en Debora al nader aan mekaar was.
Susan het haar by hul smal kombuistafel maak sit. “Ag, my kind, herr Schlagerfeldt sal nie weer herstel nie. Hy het, voordat hulle hierheen gekom het, baie siek geword. Ek vra nie te veel uit nie want ek kan mos sien dat dit Debora diep ontstel. Aanvaar die mense soos wat hulle is, Margot.”
Wat sy steeds doen. Ook die dag toe sy die tee gevat het, was herr Dieter vir haar amper soos ’n gewone mens. Al kon hy nie praat nie. Of eens sy hande gebruik nie. Sy het in daardie blou blik gelees dat hy vriendelik is met haar. Belangstellend selfs. En sy het mooi geglimlag toe sy uit is en so ewe gegroet: “Auf Wiedersehen, Herr Dieter.” Waarop hy weer kop geknik het. Sy een mondhoek het effens gelig.
Vreemder as ’n storie in ’n boek, dink Margot dikwels. Dit is die Schlagerfeldts wel. Die hulpelose man, die drie besige seuns en die raakvatvrou. Mens kan byna nie glo dat daar ’n vrou is wat haar vreemdsoortige huis so bekwaam en stylvol regeer soos wat Debora dit doen nie. Dis net Erik wat haar soms teëgaan, om dan gou weer die aftog te blaas. Want sy is ferm verby. Sy is verby baie dinge wat vir gewone mense aanvaarbaar is. Want die vrou van Nêrens laat haar net nooit gesê nie.
Die skoolklok lui met sy kenmerkende hol klank en Margot skrik op, pak haastig boeke weg. Erik kom staan digby haar en lig die swaar tas vir haar van die vloer af op. “Jy weet niks van hierdie klas nie. Is jy verlief, of iets?”
Direk soos altyd. Maar sy ruk haar op. “Moenie laf wees nie. Die matriekeksamen lê voor en ek slaap min.”
Die blou oë hou haar vas totdat sy haar wimpers laat sak. “Sien jou vanmiddag,” groet sy mompelend.
En toe hulle twee, soos feitlik elke middag vandat hulle mekaar ken, saam by Debora se eetkamertafel sit en huiswerk doen, sê hy reguit: “Jy beter sorg dat jy beter slaap. Daar’s kringe onder jou oë.”
Sy knik net. Hy sal sekerlik nie begryp waarom sy twee broers, veral, haar gedagtes so monopoliseer nie. Sy verstaan dit dan self nie.
Hulle doen matesisoefeninge, skryf ’n opstel en werk lang vrae oor Macbeth uit. Later strek Erik sy arms bokant sy kop. “Kom ons gaan bedel koffie en sulke goed.”
Margot glimlag. Die “sulke goed” sal vir seker in sy geval ’n paar hompe beskuit, twee snye laagkoek en ’n hand vol soetkoekies wees. Maar sy is self nogal honger. Anna loop sit dadelik die ketel op die Aga toe sy hulle opmerk.
Op die diep, skaduryke agterstoep gesels Susan en Debora reeds, teekoppies in die hand, glimlag net in hul rigting.
“Haai, Debora,” sê Susan, “weet jy, ek verlang soms terug na die tyd toe ek in Engeland was. Dis of ek soms hunker na … na iets, jy weet.”
“Ja,” sug Debora, “dis soos dit gaan. Jy gaan weg na ’n vreemde plek toe. Maar jy vat jouself saam. En meer nog …”
“Hoe bedoel jy nou?”
“Ag, daar is dinge wat in jou bly woon, of jy nou weggaan of nie.”
“Jy bedoel jy verlang na Nêrens?”
“Himmel, nein. Ek verlang nie na Nêrens nie. Dis net dat ek nie altyd daarvan ontslae kan raak nie. Maar … Jy sal nie begryp nie, Susan.”
“Maar ek sal! Ek het ook swaargekry, Debora.”
“Genug, kom ons praat oor lekker dinge. Kom saam kombuis toe. Anna het ’n nuwe kleinkoekieresep uitgewerk. Sy sit fyn stukkies gedroogde appelkose by. Ai, sy’s darem wonderlik met daardie twee hande van haar.” En met ’n ligte sug: “Ek moet nou die brooddeeg in die oond gaan steek.”
Margot staan en kyk hoedat sy oudergewoonte die Aga se oonddeur oopmaak, eers met oopgespreide vingers vlugtig voel of die temperatuur reg is. Dan die panne met die uitgeswelde bolletjies deeg vat en in die oond steek. “Nou toe, dit is immers gedoen.” Toe bring sy die beloofde kleinkoekies uit die spens want Erik het al daar begin rondsoek.
“Debora,” begin Susan ietwat lugtig en gaan sit by die tafel, “mevrou Forster het gesê ek moet jou pols. Is jy nie lus om by die leeskring aan te sluit nie? Ons lees juis nou weer C. Louis Leipoldt se “Die rooi rotte”. Dis ’n klompie stories oor die bonatuurlike …”
Debora
