haar nie, nooit nie … Hy is wel stil, en hy wys nie heeldag sy gevoelens nie, maar hy word nooit kwaad en verskree mense, soos baie ander mansmense nie. En al die jare het hy vir haar gesorg soos vir sy eie seuns; haar veilig laat voel. Al is sy bruin, en al moet sy vir hom “baas” sê; sy gee nie om nie. Sy kan tog nie vir hom “Pa” sê nie, maar eintlik is hy haar pa … Orraait, haar stiefpa dan …
Sy wil tog nie weer ’n uitgebyte bobbejaan word nie: dink net wat wit en bruin sal sê as Jacomina Afrika na ’n kosskool gestuur word terwyl die res van die vallei se bruin kinders net standerd 5 het! Eindelik het sy maats; eindelik is sy welkom by haar eie mense, en nou moet sy kamstig loop leer by ’n spoggerige Engelse convent-skool? Om weer vir ’n witgatspreeu uitgeskel te word?
Sy bevind haar een middag weer in Erik se kantoor oor die hoërskool-storie.
“Baas Erik, ek sal skree en skop en gil! Baas gaan my nie wegstuur nie! Ek wil nie weggaan nie! Ek is doodgelukkig met standerd 5, en Sanet kan my help leer! Of juffrou Lubbe! Ek gaan nie verder leer nie! Wat, sê my, wat, moet iemand soos ek met matriek maak?!” Sy bars luidrugtig in trane uit.
Erik trek die ontstelde kind na hom en hou haar vas. Hy weet wat Tietser alles met Sara bespreek het. Vir die eerste keer in jare hou hy haar weer spontaan vas soos toe sy klein was, en wens hy hy kan haar beskerm teen die aanslae van die lewe.
En haar wrokkigheid verkrummel sommer gou teen sy breë bors. Onbevange slaan sy haar skraal arms om hom. O, om weer so veilig vasgehou te word deur haar baas Erik …! Sy wil nie slegte dinge van hom dink nie; hy het nog nooit eens in haar lewe hard met haar geraas nie!
“Toe maar, Mina-kind … Toe maar. Foei tog, baas se arme weeskind …! As jy regtig nie wil gaan nie …”
“… Ek wil nie, baas Erik, ek wil nie! Práát met Missara!” Mina snik nog ’n snik en vee, tipies kind, haar neus oor haar skoolhemp se mou, en roep haar verwyt: “Baas Erik wys nooit meer jy’s lief vir my nie. Baas Erik gee my nooit meer ’n drukkie nie! Baas Erik wil my wegstuur, dat ek uit die pad kan wees!” beskuldig sy.
Erik los Mina versigtig, trek haar arms weg van sy lyf. Hy gebruik die stadige ritueel van pyp opsteek om na woorde te soek. “Mina …” en hy pff … pfff … ongemaklik, bly dan stil en vroetel met die pyp. “Ek het nie besef jy voel so nie. Natuurlik wil ons jou nie uit die pad kry nie! Ons meen net dis vir jou eie beswil. En miskien het ek maar gedink jy’s al te groot vir drukkies! Of moet ek weer van Jan en die Boontjierank vertel?”
“Moenie grappies maak nie, baas Erik!” Mina snuif en verskuif van een voet na ’n ander. “Baas Erik moenie dink ek is maar nes ou Stien of Baba nie. Ek is nie! Maar ek het nie ’n ma nie en ook nie eintlik meer ’n eie pa nie, en … as julle my los … Ek is baaanng …!” Mina se stem begin bewe. “Ek is bang julle hou op om my lief te hê, ek is bang baas Erik het my nie meer lief nie, net oor ek bruin is! Ek ken mos nie ’n ander huis en ander huismense as baas en Missara en Sarel en Pietie nie! Julle is al wat ek het! Maar nou weet ek ook ek is ’n bruin kind; ek kan nooit wit wees nie …” Sy rammel haar vrese af in ’n staccato, en begin dan weer verdrietig huil.
“Ek meen nie ek wil wit wees nie; Tietser sê die Here weet wat Hy doen … Maar ek sal liewer na my pa toe trek as julle my nie meer liefhet nie! En as julle my na ’n convent-skool wegstuur, sal ek wegloop!”
“Nee, Minatjie!” Erik is verslae oor Mina se uitbarsting. Sy was altyd so ’n bedaarde, goedaangepaste kind, en skielik is sy skoon verward … Hoe kan hy vir die arme misplaaste kind sê hy kan nie meer ’n dertienjarige bruin kind troetel soos ’n mens vryelik met ’n baba kan doen nie? Hy trek die snikkende Mina weer nader en hou sy linkerarm om haar skouers terwyl hy dink.
Erik is nie ’n spraaksame mens nie, en hy vind dit moeilik om emosies te verwoord, maar teenoor homself erken hy nou sy skuld. Toe Mina op tienjarige ouderdom in die buitekamer ingetrek het, drie jaar gelede, het hy reeds aan haar gedink as … as hulp vir Sara; as kinderoppasser of kombuishulp: toekomstige bediende! Sy was toe lankal – so het hy homself wysgemaak – nie meer vir hom die surrogaatbaba van destyds nie. Hy het mos nou sy eie twee seuns! Selfs die plan om Mina verder te laat leer, was eintlik Sara en Tietser se idee; hy sou hom bloot berus by wat hulle besluit …
En hier staan die verwarde kind en probeer sê dat sy ’n pa nodig het; dat sy hom steeds so beskou; dat sy betuigings van toegeneentheid en liefde van hom wil hê. Tog besef sy deeglik watter kloof werklik tussen wit en bruin lê …
En sowaar as wragtag, hier wil hy staan en aangedaan raak! Jare lank wou hy glo Minatjie was maar net nog ’n bruin grootmaakkind wat in plaas van onder die kombuistafel ’n tyd lank in sy kinderkamer geslaap het. Hier, vanmiddag, besef hy skielik hy was nog altyd lief vir Mina, al druis dit in teen alle aanvaarde gedragspatrone. Hy was nog nooit ’n harde man nie, en ’n mens maak mos nie so ’n kleintjie groot sonder dat die kind in jou hart kruip nie …
Hy besef sy kan nie weer in die huis intrek nie, kan nie meer oral saam met hulle gaan nie. Miskien het hy gedink dat Mina uiteindelik heeltemal gaan inskakel by die Kleurlinge, maar dit lyk nie vir hom moontlik nie. Hy hou die snikkende dogter vas en weet nou dat haar velkleur nie vir hom saak maak nie, net so min as wat Sara nog ooit aan Mina gedink het as “bruin”. Maar om probleme en kritiek van buite te vermy, moet hy nou maar katvoet die status quo handhaaf.
“Minatjie, natuurlik het ek jou lief! Natuurlik sal ons altyd vir jou sorg, en ons sal jou nooit weggooi nie! Jy weet mos dit is maar ’n probleem – wit en bruin kan nie oral saamwees nie. Maar dit beteken nie dat ons jou ooit in die steek sal laat nie. Moenie jou ooit weer daaroor bekommer nie …”
“Maar ek sal nie ’n bediende word of in ’n pakstoor gaan werk nie!” Mina vee verwoed oor haar oë en wange.
“Maar dan sal jy self moet besluit wat jy in die toekoms wil doen …”
Onbeholpe haal hy ’n pondnoot uit sy broeksak en druk dit in haar hand. Die klein Mina is besig om in ’n fyngeboude, pragtige meisie te ontwikkel, met ’n gesiggie soos ’n Siamese pop, dink hy verras; kyk vir die eerste keer in ’n lang tyd goed na haar. En hy wonder hoe hy gaan reageer as die mansmense by haar begin aanlê! Hy sal haar mos met alle mag wil beskerm …
Die twee honde wat hy onlangs aangeskaf het, Flossie en Flenters, blaf in die agterplaas en hy kyk uit. Dis een van sy werkers wat hom soek. Dankbaar vir ’n verskoning om uit die situasie te kom, sit hy sy pyp in die asbak.
“Mina, dit lyk my April wil my sien. Luister, Minatjie, onthou nou, ek het jou nog net so lief, en as ek dit nie altyd wys nie, is dit omdat jy nou al ’n grootmeisie word. Ek sal weer met Sara praat oor die skoolstorie, oor jou voorstel dat juffrou Lubbe jou dalk verder help …”
Mina kyk afwagtend na hom met haar groot amandeloë wat deesdae geel liggies inhet.
Erik glimlag, wat sy gesig verhelder en sy blou oë laat blink. “Jy’s dan ons gelukbringerkind …! As ons jou nie gevat het nie, het ons dalk nooit vir Sarel en Piet gehad nie …”
Mina verstaan glad nie wat hy hiermee bedoel nie.
Daardie aand kom Sara by haar kamer in toe sy al in die bed is. Mina vra eerste die vraag wat haar sedert vroeër die middag dronkslaan.
“… Gelukbringer? Ja, ek kon jare lank nie verwagtend raak nie, en net ses maande ná ons jou gevat het, toe verwag ek vir Sarel! Die dokter het gesê dis oor jou! Omdat ek jou by ons ingevat het! Omdat ek begin ontspan het, of so iets …” Oor die skoolprobleem praat sy nie; dit sal net weer op histerie uitloop.
En Mina
