van kleurskemas, teksture, materiale, kwaliteit. En Mina toon reeds, meen Sara, ’n aanvoeling vir wat Sara as goeie smaak beskou. Nogtans ervaar Mina ’n snaakse skuldgevoel op hierdie inkopietogte, en sien telkens haar eie mense se armoedige huisies voor haar.
In die winkels leer ken Mina verskillende soorte materiale, en Sara vertel haar waarvoor ’n mens elke soort kan gebruik. Sara kla dat daar ná die oorlog nog nie ’n groot genoeg verskeidenheid huisware en matte beskikbaar is nie. Sy neem Mina na die kunsgalery, verduidelik en beduie, en stap geesdriftig vooruit terwyl Mina verward agterna drentel.
“Mina Witgatspreeu …” fluister Mina saggies aan haarself. Sy sien hoe ander mense in die plek nuuskierig en soms geamuseerd na haar en Sara kyk: die vrou met die vlegsels op haar kop gedraai, gee skynbaar die skraal bruin kind ’n lesing oor die Impressioniste. Sara en Mina besluit op ’n wit en liggroen kleurskema vir Mina se kamer, met ietsie donkerpienk hier en daar. Dis nie vreeslik modieus nie; die huismodes neig deesdae eerder na ’n bontspul ná die grysheid van die oorlogsjare, sê Sara.
“Ek wens ek kan juffrou Lubbe se huisie spierwit uitverf, of met ’n helder geel, sodat dit lyk asof die son inkom. En sommer ’n rooi lap oor haar kombuistafel gooi …!”
“Sies tog, Mina, sy is seker maar gewoond aan haar outydse donker huisie! Maar hoekom soek jy nie vir haar iets vroliks nie? Dalk hierdie bont tafeldoek …?”
Op ’n versengende Maartmiddag dwaal Sanet en Mina luiweg met ’n wingerdpad na Tietser se huisie. Tietser sit in die koelte van die vyeboom in haar rottangstoel en hekel. Bo teen die bult ry ’n trein verby en blaas skril sy fluit. Die vinke sing in die riete langs die spruit. Oor Tietser Meraai se werf hang ’n vreedsame atmosfeer – soos altyd in volkome kontras met die gewoel in die najaarswingerde. Die werf is skoon gevee met die rietbesem. Die vrugtebome en struike sluit dit af van die omringende wingerde.
“Ahaa! Sien ek geselskap? Hoor julle hoe baljaar die vinke? Ou Ghoen loop verniet en sweep klap in die wingerdpaaie! Julle moet vir Erik sê hy beter kom vinke uitroei!”
Mina gaan druk haarself styf teen Tietser vas, en Tietser slaan haar arm om Mina se skraal heupies.
“Dis darem warm, nè? Kom ons gaan liewer in …” Tietser sukkel om uit die stoel op te staan; sy gee ’n kreun toe sy aanstap kombuis toe. Dit ontstel die kinders: albei dink angstig aan Tietser se ontsagwekkende ouderdom – 87! Hulle kan hulle skaars indink dat mens so oud kan word!
Veral Mina aanskou die ou vrou se moeisame opstaan en aanstap met ’n skielike ysigheid om haar hart, meteens verskriklik bewus van Tietser se sterflikheid. Sommer net so, ontstellend onverwags is die gedagte daar. Kan sy nie maar ewig en onveranderlik wees nie? Soos die berge om die Vallei.
“Is … is Tietser orraait?”
“Ag ja wat! Wie kla nou, met so ’n goeie oudag soos ek? Dis maar net die bietjie rumatiek, maar hierdie hitte is goed vir my ou lyf …”
Hulle sit by Tietser se kombuistafel en maak kleingesels: oor die oes; oor wie vanjaar die uitvoer-pakkers is; wie Saterdagaand moles gemaak het in die huise onder teen die rivier. Tietser vertel dat Aletta kom kuier het en vir haar geelperskes en ’n hele rolkoek gebring het, maar dié het die kleingoed wat so knaend kom kuier, alles verorber.
“Ons twee gesels tog altyd so lekker oor die ou dae. En daar’s mos maar altyd ietsie te skinder, soos oor voorman Tienie se vet vrou. Sy’t mos ’n stem soos die laaste basuin, en dan skreeu sy hoeka so oor die werf na haar man. Haal vir ons die gemmerbier uit die koskas, Mina, en skink …”
Mina is al stil sedert Sanet haar in haar kamer by haar huiswerk gekry het en hulle twee afgestap het pakskuur toe. Nou skink sy die gemmerbier ook in stilte, en kom sit weer. Sy vou haar hande om haar glas en kyk af in die amber vloeistof.
“Tietser …”
“Ja, ek kan sien iets pla jou, Minatjie. Wat is dit dan, my kind? Jy’s so stil vandag! Waar’s my babbelbek dan?”
Mina druk haar lippe styf op mekaar en bly afkyk sodat Tietser en Sanet nie die trane moet sien nie. Maar Tietser sien alles raak, en vat Mina se hand.
“Moet ek nou loop? Is dit private smarte?” vra Sanet onseker.
Mina vererg haar. “Moenie laf wees nie, Sanet!” Die trane is hoorbaar in haar stem. “Ons het saam grootgeword; vir wat sal ek geheime hê wat jy nie mag weet nie?”
“Nou praat dan, my kind …” moedig Tietser aan.
“Ag …” Nou vee Mina die trane af. “Dis sommer baie dinge. Party goed het my nooit vantevore gepla nie, en nou wonder ek skielik … Soos …” Sy sluk. “Niemand het my destyds gevra of ek in Missara-hulle se bediendekamer wil gaan bly nie. Ek verlang na Tietser se huisie …”
“Mina, jy is te groot om agter my rug te slaap.” Tietser sê nie hoe sy Mina se dartelende teenwoordigheid in haar huisie mis nie.
“Aag … ons kon ’n plan gemaak het … Missara is goed vir my, maar …”
“Lief vir jou, Mina, lief!”
“Ja. Miskien. Sy sal baie vir my doen. En gee.” Mina lig haar betraande gesig op na Tietser. “Maar hoekom is ek in die bediendekamer? Hoekom nie in die huis, soos toe ek klein was nie? As hulle my so danig liefhet?”
“Haai sies, skaam jou, Mina!” roep Sanet uit en stamp haar gemmerbier om. Sy vlieg op om ’n nat lap te kry. “Hemel! Ek moet ’n kamer deel met die simpele Ansie; ons huis het net een badkamer en soggens is daar altyd ’n bakleiery daaroor, en Mina kla! Sy het haar eie, yslike slaapkamer en haar eie badkamer! Jislaaik!” Verwoed vee sy die gemmerbier op en gaan spoel weer die lap in Tietser se skottelwater uit.
“Maar … Ag man, Sanet, dis nie waaroor dit gaan nie! Jy’s jou ma en pa se kind. Wie se kind is ek? Missara sê sy wil my ‘goed opvoed’, maar ek is nie goed genoeg om ’n slaapkamer in die huis te kry nie! Ek is lief vir Sarel en Pietie, maar ek voel darem ook … uitgestoot! Ek help al klaar middae kinders oppas! Tietser, ek wil nóóit ’n bediende word nie!”
Tietser se swart katjie kom in en spring op haar breë skoot. Sy streel ingedagte oor die spinnende diertjie.
“Mina, jy moenie jouself bejammer nie! Ek laaik dit niks nie! Sara het buitendien haar vrykamer nodig. Aletta sê vandat Erik voorsitter van die boerevereniging is, slaap daar baie besoekers oor. Sara meen niks kwaads nie, en jy’s nie nou skielik ’n bediende nie. Jy’s ’n bevoorregte meisie! Waardeer wat jy het!” Sy verander die onderwerp: “Sê my: wat hoor jy van jou pa?”
Toe Erik ’n paar jaar gelede ’n tweede plaas naby Doornrivier koop, het hy Gert Afrika en sy vrou soontoe gestuur om te help omdat die bestuurder wat hy aangestel het, pas uit die landboukollege en heeltemal onervare was.
“Dit gaan goed.” Mina pruil kop onderstebo en haar stem is stroef. “Sy vrou is al weer in die ander tyd …” Mina het haar pa al byna afgesterf.
“Jy vra netnou wie se kind jy is. Jy het ’n ma gehad, Mina, ’n dierbare vrou. Jy lyk baie na haar, maar smaak my jy’s mooier. En jy het mos ’n pa, al is julle nou nie meer so na aan mekaar nie. Ek weet hoe trots jou pa op jou is! En verder het jy vir my en die De Graaffs, en Sarel en Piet en Sanet en Schoeman …”
“Maar Tietser, ek bly in die buitekamer by Missara en baas Erik, en die kinders by die skool – en hier op die plaas
