makeer haar?” vra sy bedug. Sy’t ’n neurotiese vrees vir kanker.
“Iets wat stadig ontwikkel,” sê hy op sy hoede. “Dalk bietjie ipekonders daarby. Daar’s twee dinge van jou plattelandse Afrikaners: hulle betaal nie doktersrekenings nie en hulle het ipekonders.”
Sy luister nie meer nie: sy sal nie rus voor sy haar weer ’n slag deur ’n stedelike ginekoloog laat ondersoek het nie.
“Gee my dan liewers die ou Hotnots,” sê hy, “g’n stuk ipekonders daar nie: ’n kop moet eers behoorlik oopgekloof wees. En hulle betaal kontant.”
Die dokter se plan is, vanselfsprekend, om hier klaar te kry en dan te gaan spesialiseer: in die rigting van die psigiatrie, so hoop hy.
By die dorpslokasie het daar intussen “sports” ontwikkel wat die dokter een of twee gebreekte skedels sou kon besorg. Johnnie Esau (bygenaamd Johnnie Politiek) het juis die lounge van die “hotel” wat toegestaan is onder die bedeling “gelyke voorregte” binnegekom. Hy is ’n lang, loslit Kleurling van iets oor die veertig wat altyd ’n skoon hemp aanhet en net bier gebruik. Hy sit twee bottels, versigtig met koerantpapier gekamoefleer, op die rooi plastiekblad van die tafeltjie neer waar vier van sy getrouste kantienvlieë wag.
“Dit sal rand sestig wees,” sê Johnnie.
“Agge-nee-a, oom Johnnie,” kla die onmensige vet man met die verkreukelde rooi hemp goedaardig, “waar kô die tien sent meerderer dan vanaan?” Hy laat duik nietemin sy hand in die agterste broeksakkie en bring twee rand uit.
“Ek moet my insurance hê,” sê Johnnie, “ek vat ’n kans om Sondae te verkoop.” Hy kyk vinnig na die groot venster van geriffelde groen glas.
“Issie kerk dan al yt?” vra die kleinerige donker kêrel met die geletselde harspan en hy lig sy smal gesiggie omhoog soos ’n duiweltjie uit ’n kassie. “Hy kan noggie hier rond wees nie,” sê hy en begin stroop die papier behendig van ’n bottel.
“Dis yt, ja,” sê die geel lummel van onbepaalde ouderdom, sy sakkies-oë gretig op die bottel, “en verderder het hy sy aanstellings om te kom oë speel. Sigselwers sal hy nie weer kom nie.” Hy ontplof van die lag, een van die leë plastiekglase slaan om. En die ander brul saam oor die herinnering aan die Sondagmiddag ná die kerk toe die Eerwaarde hier weg is sonder bril en valstande.
Die seremonie van uitskink maak hulle stil. Dan swaai hulle gesondheid en hulle drink. Die klein bruine sit eerste met ’n tik neer. Met ’n wêreldwyse glimlag luister Johnnie vir die ander drie tikke en hy kyk hoe die handrûe oor die monde gaan. Op ’n manier is hulle sy kinders.
“Sal die antie nie ga naald steek nie?” bedink die gele nou.
Hy rol sy oë in die rigting van die dik ou bruinvrou op ’n groen geskilderde rottangstoel teen die anderkantste muur. Sy sit toe-oog weggesak in haar stoel, of sy slaap. Die groen lig gee ’n doodse skynsel aan haar vel. Dit word skielik arrig.
“Nie antie Mietjie nie,” sê Johnnie. “Antie Mietjie,” roep hy net om seker te maak, “hoe lyk jy die Eerwaarde?”
Dit bring die ou vrou in beroering. Sonder om na hulle te kyk, begin skud sy haar kop, skud aanmekaar veel langer as nodig. Sê egter niks nie.
“Dié wo mos toe gister nie haar seun ga begrawe nie,” verduidelik Johnnie, “net oor sy lidmaatskap van die Ketliek Church is. Julle ken mos vir Fielies, die plaasjong wat pertykers hier ingekom het?”
“Die ligte een wat innie Poort virrie Lotriets werk?” vra die gele.
“Juistemint! Dis sy mame da!” Johnnie praat weer in die rigting van die ou vrou: “Antie Mietjie, vertel bietjie weer hoe swaar jy planke vir jou seun se kis uit die witmense gekry het.”
Johnnie wag, sy mond effe oop; hy’t goudstopsels in sy voorste valstande. Maar die ou vrou kyk net ’n telling op en trek die vaalkombersbondel langs haar ’n aksie nader.
“Vanmôre tienuur hier aangekom,” is Johnnie verplig om self te verduidelik. “Heel ent van die plaas voetgeslaan. Toe gee ek maar sitplek. Antie Mietjie …” probeer hy weer, vasberade om ’n reaksie uit te lok, “waar gaat jy hiervanaan?”
Die ou vrou roer haar skouers om te wys sy’t nie sinnigheid vir uitstal nie.
“Leeftyd om gewerk vir ou Kobus Lotriet – die een wat hulle Karba sê. Nou sit sy op die haai vlak,” sê Johnnie.
“Witvarke!” sê die kleintjie met die letselkop. Sy sluwe donkerbruin ogies bliksem iets.
“Boere!” verbeter die gele. “Dis hulle wat ons ondertoe druk. Wat sê jy dan, oompie Jan?”
Die vierde lid van die drinkebroers is ouer al, met wit drade in sy wol. “Ek kyk maar so aan,” grinnik hy. Hy is die soort wat nooit genoeg verstaan om betrokke te raak nie.
“Dit sal nie meer lank wees nie, dan doen ons die drukwerk,” sê Johnnie aan sy proseliete en hy staar betowerd na die bloedbad wat hy sien kom. Hy kry die wittes byna jammer wanneer hy sien hoe hulle nog hiet en gebied of hulle nie weet hulle dae is getel nie.
“Maar die Kaffers – aikôna!” gooi oompie Jan versigtig stuiwer in die beurs. Hy drink liewers nog ’n dop.
“Bantoes,” verbeter Johnnie streng, “hulle gaat saamstaan, julle moet respekte hê.”
“Waarom wag ons nog?” vra die vette gulhartig. “Waarom stuur ons vrinne oorie see nie gewere nie?”
“Heg-geg!” spot die kleintjie nou. “Unkeltjie Dikkes sal agterbly mettie weghol!” Met dié dop hy bottel nommer twee handspeel uit die koerantpapier.
“Unkeltjie Dikkes is daam goed genog vir die betaal,” sê die rooi hemp, “en gee hie-sô, wie se wyn issit dié?” Hy lê met ’n groot pofhand beslag op die bottel.
Die kleintjie gaan egter nie los nie. Tartend kyk hy vir rooihemp met die uitdrukking van een wat nie vir soetkoek opvreet nie al suip hy anderman se wyn. En hy gee ’n pluk.
Die rottangstoel teen die oorkantste muur kraak soos die ou vrou se lyf verstrak. Sy hurk vorentoe, haar oë wantrouend op hulle. Die lig val groen oor die halfdosyn tafeltjies met die rooi plastiekblaaie. Die plek ruik na die Jeyes Fluid waarmee Johnnie Saterdae die linoleum laat afwas.
“Laat los my borrel,” sê die dikke ná ’n oomblik se aarseling.
Maar verre sy dit van die kleintjie, wat nou staande die bottel met ’n duimnael oopkry en dans-dans drink. Vinnig sluk hy of sy lewe daarvan afhang. Sit dan die halfleë bottel neer. “Kyk die lillike gevriet!” sê hy teen die verblufte gesigte om die tafel in. “Skoon vark.” Want hy’t nooit tevore opgelet hoe lélik die dikke eintlik is nie.
Toe die stoele agteruit skraap en oompie Jan hande-viervoet begin wegkruip na die binnedeur, staan die ou vrou op. Maar gaan weer sit. En kyk rukkerig asemhalend hoe die rusie vorder. Blitssnelle wapenmonstering eers. Die kleintjie het sy klinknael-lyfband af en rooihemp gryp die leë bottel aan die nek en kap die boom geoefen op die tafelhoek af; dit word ’n lelike kapding. So staan hy oorgehaal, bewapen teen wat ook al kan kom. Tot die gele hom slu van agter pootjie en hy soos ’n sak vol leë bottels omslaan.
“G’n nonsens hier nie,” dink
