vir hulle versuur.
Dit is nie nodig om verdere besonderhede van hierdie gevare en rampe te verstrek nie, alhoewel dit volop is, gesien die alomaanwesigheid van die bedreigings, werklik en potensieel. Hiér gaan dit in eerste instansie om die onsekerheid en angs waaraan die opseilendes onderhewig was bloot omrede hulle hul aan boord skip begewe het, en alles wat deurstaan of in elk geval verwág moes word wanneer mens na die Kaap of na die Ooste uitseil.
Diegene wat in skeepsrampe omgekom het of weggevoer is in slawerny hoort egter by diegene wat die reis nie voltooi het en hier dus vir geen verdere aandag in aanmerking kom nie; nes die gestorwenes wat onderweg oorboord gesit is. Die skip seil verder, sónder hulle.
DE STIGTELYKE ZEE-MAN
STIGTELYKE ZEE-MAN, LEZENDE EN ZINGENDE VERSCHEYDEN NOODZAKELIJKE
EN VERMAKELIJKE NIEUWE LIEDEREN OP DE ZEE-VAART PASSENDE;
T’ZAMEN-GESTELT DOOR ADRIANUS STELLINGWERFF,
VOORSANGER EN MEDE SCHOOLDIENAAR TE BLOKZYL, 1708
—‘Belydenis en boet-gezang van een zee-varend man’
—‘Een recommendatie van een Vader aan sijn Soon, sullende varen
na Indiën’
Op de wijse van den 6. Psalm. Of, Schoon Lief, wilt my trooste geven.
—‘Affscheids-lied van een bootsgezel’
Stem: O! schoon Europia.
Adieu, Amsterdam schoon,
Parel aan Neerlands kroon,
Alwaar ik in perzoon
Nu meenig jaar
Heb door-gebragt mijn jeugd
Met aangename vreugd
En (och!) met weynig deugd
Voor ende naer …
—‘Missive van een Man aan sijn Vrouw uyt Texel geschreven’
Voys [wysie]: Verwildert mensch van sinnen.
Myn Lief die ik beminne
Boven het geen
Dat mijn hert kan verzinnen
Of Zon bescheen …
—‘Brief van een Vrouw aan haar Man in Texel’
Stem: Ps. 24. Of, o Dag seer groot van heerlijkheit.
Myn Wederhelft, mijns herten lust,
Die al myn druk en smert uytblust;
Mijn Troost (naast God) in al ’t benouwen.
Och! had ik dog mijn waarde Lief
Uzelf, in plaats van dezen Brief
Voor ’t lest nog mogen eens aanschouwen …
—‘Missive van een Man aan sijn Vrouw, geschreven van de Caap de
Bon Esperance’
Voys: Ps. 100. Of, Onse Vader.
De wind wierd goed, de voortgang fraay
Wy passeerden Ile de May;
Daar zeylden wy heel digt by langs,
Al na de Caap de Bon Esprans …
—‘Brief uyt Oost-Indiën, van een Bootsgezel aan sijn Ouders’
Op de wijze van den 38, en 61 Psalm. Of, Polyphemus aan de strande.
Zeven maanden en drie weekken,
Sijn verstreecken,
Eer dat wy hier op de kust
Van het Eyland Java kwamen,
Zijnde t’zamen,
Afgemat en sonder lust …
—‘Brief van een Vrouw aan haar Man, zijnde in Oost-Indiën’
Stem: O Paris wreet.
De groote Godt
Wil u voortaan behoeden
Voor alle ongeval:
Hy geef u tot
Convooy mee op de vloeden
Der engelen groot getal
Die overal
U reys voorspoedig maken;
Opdat gy
Eens weer by my
Haast met vreugd moogt geraken.
ZEILAGE
Zeilage. 1. Het bedrijf van met zeilschepen te varen; scheepvaart,
zeevaart, zeilvaart.
2. Het zich met behulp van zeilen voortbewegen.
3. Afvaart, vertrek, afzeiling.
4. Richting waarin een zeilschip zich voortbeweegt; koers.
5. Vaste vaarroute, reisroute; zeeweg.
6. Tocht, reis per zeilschip.
7. Het vermogen om goed en snel te kunnen zeilen; zeilvermogen,
zeilsnelheid.
8. Al de zeilen van een schip; zeilwerk. Inzonderheid samen genoemd
met en daardoor onderscheiden van de andere onderdelen van het tuig, zoals de rondhouten (masten, stengen, raas), het staande want, en het lopend tuig (touwen, blokken enz.).
9. Ook: de zeilen met het bijbehorende lopend tuig.
10. Ook in den zin van: de hoeveelheid zeil, het zeiloppervlak dat
een schip op een bepaald moment heeft bijstaan.99
’n Skip bestaan uit kiel, roer, spil, stuur, maste, stenge, ra’s, seile, staande en lopende want, verdek, halfdek, kampanjedek, oorloopdek, koebrug, galei, kajuit, hutte, die konstabels-, brood- en kruitkamer, ook die bottelary en kombuis, kabelgat, hel en ruim.100
Seil: hierdie woord is in letterlike en figuurlike sin vir vele dinge gebruik, en die spreekwoorde wat daaraan ontleen is, is ongebruiklik talryk en interessant. Die eintlike betekenis (soos ons weet) is ’n maaksel uit linne vervaardig met behulp waarvan skepe, groot sowel as klein, sonder roeispaan
