łódźe při najwjetšej howrjeńcy. Z jednej ruku dźeržach kruće koleso, z tamnej ruku hrabnych so kolnicy.
Konjej ćěrještej, a pohonč zblědny. »Nic tak chětř, ćeta! Budźeš mi konjej přehonić!«, Mari rozbudźeny přiwoła. Potom pak dospołnje woněmi a zhubi cigaru.
Hdyž za lěsom na hłownu dróhu wujědźechmy, widźachmy, zo bě Rynč ze swojej buldoku hižo chětro puća před nami. Tež wón bě so ze swojim jězdźidłom mócnje do spěcha měł. Z wuhenja jeho mašiny třělachu njemdre wupuchi.
Tola w Trundlatej Mari nowy nawal zeschadźa. »Ně, přećelko, ty mi njebudźeš prěni!« Wona konjomaj hišće raz da. Šlipny znowa z křudom, a konjej zahrabnyštej.
Wóz po dróze ridrowaše. Lećachmy kaž z křidłami. Dołho njetraješe, a Buldokrynča dohonichmy. Haj, my z našim rěblowanym wozom cychnowacu a dumpacu buldoku přesćahnychmy. Znajmjeńša běchmy z mašinu na samsnej wyšinje. Buldokrynč napřemo z Trundlatej Marju, to bě ći wubědźowanje! Raz běštej konjej wo hłowu abo dwě prědku, potom zaso buldoka. Rynč swoju mašinu honješe, a Trundlata Marja honješe konjej. Žadyn njechaše popušćić.
Tam hdźež před Njeswačidłom póčnje puć być wuski kaž młoda holca wokoło pasa, so dźakowano bohu rozum woběmaj nawróći. Buldokrynč wza nohu z płuna, a Trundlata Marja sćahny wotežki k sebi. Na kóncu njebě žadyn z njeju dobył.
Rynč swoju mašinu zaborzdźi a zasta.
»Brr! Stójtej!«, přikaza Marja brunačomaj.
»Što ty rajtwješ, zo móhł sej čłowjek myslić, zo chceš do hele. Błudna, što?«, Rynč na nju wujědźe a sej pót z čoła zetrě.
»Ja rajtwjem? Ty rajtwješ!«, Marja wotmołwi. »A to z tej helu, to scyła hišće won njeje, štó tam prěni zastupi, ty abo ja!«
Tež Trundlata Marja dyrbješe sej pót z čoła wótrěć. »Poprawom chcych jenož nimo«, wona dale wujasnjowaše, »dokelž bě tola wučinjene, zo mi měchi z trundlemi sobu na železnicu wozmješ!«
»Dźensa?«, so Buldokrynč zadźiwa. »Ně! Jutře, Marja, jutře!« Wón wućahny z laca wotpřimanu a wolijojtu knižku. »Tu«, praji. »Jutře je sobota a za sobotu mam zapisane, zo mam wzać twoje brjuchate měchi sobu na železnicu!« Wón knižku Mari pod nós dźeržeše. »Njejsy to sama zapisała?«
Trundlata Marja nygny a potom wupluny. »Roztejće! Dźensa dźě je hakle pjatk. Kak lochce móže so čłowjek tola mylić!«
Wona so wobroći, pohonč so wobroći, a ja so wobroćich. Běda, połojcu měchow běchmy na wrótnej honjeńcy zhubili. Rěblowany wóz bě nimale prózdny. Měchi ležachu rozbrojene w hrjebjach, po puću a w lěsu. Na jězbje wróćo je zezběrachmy a na wóz zmjetachmy.
Ludźo so dźiwachu, hdyž so z połnej fóru zaso nawróćichmy. Trundlata Marja pak mjelčeše. Samo z našej wowku wjele njerěčeše.
To drje běše posledni raz, zo bě štó Trundlatu Marju po našich wjeskach chodźić widźał. Někotři chcychu pozdźišo wědźeć, zo hižo trundle njehromadźi, zo je so na wotpočink podała. Za to ju jako wosobnu knjeni w měšćanskej kofejowni widźachu.
Našej wowce hišće někotre razy kartu napisa. Ale potom tež tale wuwosta. Šćežka dobreje a dušneje žony k nam do wsy bě zarostła. A hač dodźensa njewěm, kak wona poprawom z prawym mjenom rěkaše.
Józef
Benedikt Dyrlich
Słónco smaleše z jasneje módriny nad hórkatym Banatom. Běchmy na wróćojězbje do Temeswara. Jědźechmy přez płódnu krajinu na mjezach mjez Serbiskej a Rumunskej. Podłu derje wutwarjeneho puća njeličomne plantaže z jabłukami a přeco zaso pola ze słónčnymi róžemi, kotrež Serbiska »sćele do Moskwy«, kaž namaj Slavomir Gvozdenović rjekny, basnik a zapósłanc serbiskeje narodneje mjeńšiny w Rumunskej. Jězba so ćehnješe, kaž wumóženje bě namaj skónčnje dojězd do dosć chłódneho a čisteho hotela w Temeswarje.
Z basnikom a nakładnikom Traianom Popom a jeho Doris, kotrajž staj lěta 1990 z Temeswara do Ludwigsburga wupućowałoj, skočichmy do parka města, wupichmy piwo w krasnej zahrodźe a podachmy so do stareje cyrkwički w parku, hdźež so runje wěrowanje zakónči. Potom dožiwichmy křćeńcu z młodym duchownym a wupikanymi młodymi ludźimi: mužojo w ćmowych woblekach, žony w módrych a fijałkowych lochkich šatach. Hólčka wotunkachu, kaž je pola prawosławnych z wašnjom, ze zadkom a brjuškom cyle w kotole ze swjećenej wodu. Ceremoniju přewodźachu lute paćerje.
Na pózdnim popołdnju pak sej dojědźechmy do bliskeje ródneje wsy Herty Müller, znateje nošerki Nobeloweho myta za literaturu. Wjes, kotrejž rumunsce Nitchidorf a němsce Nitzkydorf rěkaja, dźěla wjacore aleje. Podłu nich steja lute statoki, kiž skutkowachu kaž wosyroćene (a to tež zdźěla běchu). Na křižowanišću nam młoda žona, tujkaca dźěćo we wozyčku po wsy, pokaza ćmowje čerwjeny barbjeny dom, w kotrymž bě so spisowaćelka němskeje narodneje mjeńšiny w Rumunskej narodźiła.
Njejapcy so dohladach šumjela, kiž na zelenym ladku pódla domu trawu cybaše. Před konjom, za domskim, sedźeše mjeńši a šwižny starc na ławce a so pod kłobukom na mnje smějkotaše. Pod padacymi směrkami wša wokolina chětro drěmaše. Dźiwna atmosfera. Z kedźbliwych, tola přećelnych woči starca wučitach, zo smy witani. Sydnych so pódla njeho na ławku a so němsce woprašach: »Je to twój kóń?« Wón mi hnydom němsce wotmołwi: »Haj, to je mój.« A doda: »Sym přeco konja měł.«
Zhonich, zo je dwajawosomdźesat lět stary a jedyn ze štyrjoch poslednich Němcow we wsy. »Najmłódši je pjećapołsta. Před połsta lětami bě wjes hišće cyle němska!« Wón mi ruku poskići a praji: »Rěkam Józef.«
Powědaše mi, zo sam bydli. A zo ma syna, kiž pak so wo njeho njestara. Za to pomhataj jemu susodka, kotruž potom tež zeznachmy, a jeje muž. Józef bě ratar z pjeć hektarami, z konjom a kruwu. Hdyž so skónčnje na dwór statoka podachmy, do kotrehož bě nas prosył, wuhladachmy tež hišće swinje, w chlěwje pod hołym njebjom. W bróžni so syno kopješe, drje za konja. »Kokoše hižo nimam, jejka sej mjeztym w konsumje kupuju«, rjekny. Z konjacym zapřahom pak jězdźi samo druhdy »do města« nakupować. »Wšo, štož je tak trěbne za wšědne skromne žiwjenje.«
Na dworje nas Józef na kólnju skedźbni, w kotrejž ćěłowy wóz steješe. »Z nim wožu wumrětych na kěrchow, kóždeho zemrěteho z našeje wjeski sym tam w minjenych lětach ze swojim šumjelom dowjezł.« Praji to bjez kóždeježkuli styskniwosće, samo wěsty posměwk so na jeho strowym, tola hłuboko fałdatym mjezwoču zjewi.
Skónčnje widźachmy, kak starc ze swojim haplkom do dwora »přićahny« a konja do hródźe za domskim zaja. Potom so něhdźe na zahrodźe za bróžnju zhubi. Wróćiwši so mi přikiwny a nas prošeše do swojeho niskeho domskeho.
Wuhladachmy mału kuchničku z kachlemi a spansku stwu, kotraž bě zdobom bydlenska. Zo nam to pokaza, bě drje wuskutk mojeho prašenja za telewizorom. Chcych prosće wědźeć, hač ma Józef tež telewizor.
W pukloće z wulkim łožom a małym telewizorom na wysokej komodźe nam přeradźi, zo je žona jemu před dwaceći lětami zemrěła. Tež rjekny, zo je sam pod
