wjesnjanosta to dowoli.
»Ale kedźbujće, zo so lěs sobu njezapali! A žane stare wobruče!«
To jemu slubich. Z pisomnej dowolnosću jědźech wjesoły zaso na twarnišćo. Wšitcy so sobu wjeselachu, zo změjemy prěni raz chodojtypalenje tu w móličkej wjesce. Wulka starosć bě ze swěta. Wšitcy chcychu mi na druhi dźeń pomhać stare hozdźikate drjewo, prochniwe hrjady a sto lět stare deski, dele brać a połsta metrow dale na hromadu zwozyć. Bojazny skedźbnich na strachi wokoło stareho drjewa, na z ruku kowane wótre hozdźe. Maćij pak potom tola do błyšćiteho kónčka hozdźa stupi. Přez póduš so do mjasa zaštapi. Bohudźak njebě tak zlě, rana so njejětřeše.
Na Wałporu so wšitcy pola nas na łuce wokoło wulkeje hromady zhromadźichmy. Mužojo přinjesechu stólcy a ławki, piwo a limonadu za dźěći, žony w korbikach kisałe kórki a kołbaski, pokładźene pomazki a wězo blešku twjerdeho abo mjechkeho palenca. Hromada bě nastała kaž sama wot so. Za kóždy susodźic statok witana składnosć, hałuzy, kerki abo stary čapor hnydom sobu spalić. Přihódny pódlanski efekt wšeje prócy. Ja na to dźiwach, zo nichtó stare wobruče na hromadu njećisnje – kaž bě to něhdy z wašnjom. Te drje so wulkotnje palachu, ale kurješe so při tym jara a chětro smjerdźeše.
Njebjo bě jasne, jenož hišće hwězdy a měsačk. Stefan měješe něšto syna w horšći, zo by hromadu zapalił. Horjeka tčeše šikwana, zboha wutykana chodojta. Hižo so drjewo knyskotajo paleše, wosebje te stare deski. Nadobo přijědźe mała wjesna wohnjowa wobora. Młodźi wobornicy so dźiwachu, najskerje bě tu cyła naša wjeska prěni raz takle hromadźe. Chětře ja, stajiwši sej stary kłobuk, někotre štučki přečitach, na staru chodojtu, na nas wobydlerjow a na nas Serbow. Po tym poskićachu žony nam dorosćenym a młodym wobornikam škleńčku samodźěłaneho.
Tež Heidi bě pódla, přećelka Hinca. Ju scyła njeznajach. Měješe słódny zelowy liker a palenc z jahodkow w rjanych bleškach, a kóždy chcyše woboje woptać. Hincowa šikwana přećelka z cyle čornymi włosami naliwaše jednu škleńčku po druhej. Wona bě chorobna sotra a česćowarka přirody, znaješe mnohe zela wokoliny.
A Hinc? Wědźach jenož, zo bě sawna-přećel našeho susoda-spisowaćela. Pochadźeše z bliskeje wsy a nětko bydleše tu w něhdyšej hajnkowni, kotruž bě sej kupił. Do toho tež jeho njeběch znał, jenož tak wot słyšenja.
Naju něšto wosebite wjazaše. Zhromadny wosud: Wobaj mamoj Rusu za nana. Hincowu mać je kónc Druheje swětoweje wójny w Smječkečan lěsu, do kotrehož bě ze strachom před bližacej so frontu cyle sama ćeknyła, ruski wojak wumocował. Tehdy šwižna šikwana holca bě po tym wša molata a ani njewědźeše, što je so jej stało a kak tón bjezbóžnik wupada. Tak je mi to jónu skrótka powědała, jako zběrach pola serbskich žonow wójnske dopomnjenki, pozdźišo mi napřećo tute złóstnistwo ženje wjace naspomniła njeje. Po dźewjeć měsacach bu z toho złóstnistwa za nju wulke zbožo, samo jara wulke. Narodźi so jej strowy synk, pozdźišo jeje lubušk a zastaraćel hač do smjerće. Hinc a ja wědźachmoj kóždy wo dóńće tamneho, tuž bě wšo dalše powědanje zbytne. Ženje njejsmoj ze sobu wo tym rěčałoj.
Tak plećeše so přećelstwo mjez namaj. Zhromadny wosud ludźi hromadźe kowa. Druhdy mje wón wopyta, hdyž měješe jeho Heidi słužbu w chorowni. Hinc bě spokojny a měrny čłowjek. Dźěći swojeho wučerja jara lubowachu, dokelž z nim stajnje něšto dyrdomdejske w přirodźe dožiwichu. To jeho duši jara tyješe. Skónčnje móžeše paslić, do swojich wulkich lěsow chodźić, kotrež běše wot »Treuhand« za tuni pjenjez kupił. Za to bě ekstra do Berlina jěł.
Nět móžeše tež swoju granitowu chěžku dale twarić. Haj, chěžku z luteho granita. Twarješe ju z mulerjom ze susodneje wsy po přikładźe prjedownikow. Za to měješe hromadu wšelkich granitowych kamjeni ležo, takrjec kamjenje na wuběr. W starych klóštrach bě sej to wothladał.
Derje so wěm tež dopomnić, kak je młody susod Bosćij swoju chěžku započał twarić, z tajkimi kamjenjemi, sćerpnje a jara wušiknje. Kóždy wječor přez cyłe lěćo, a sobotu tež. Jedyn kamjeń na druhim dokładnje sedźeše a wšo bě derje zamazane. A na tu granitowu murju potom chěžku staji. Dawno w njej bydli z mandźelskej a dźěsćomaj. Hinc pola młodeje swójby hdys a hdys pozasta a z nimi pobjesadowa.
Spočatnje zetkawach so z Hincom jenož zrědka, na jeho narodninach a na narodninach jeho přećelki Heidi – měještaj wobaj w zymje narodniny – a wězo na chodojtypalenju, wšako bě te mjeztym z tradiciju, a tež silwester. Jeho hajniska stwička bě jara přijomna za tajke swjedźenje. Hinc měješe stare stajane kachle, te stajnje hižo dźeń do toho z drjewom porjadnje zapyri a přeco dosć šćěpkow přikładowaše. Na ławce při kachlach potom skoro nichtó njewutra, tak derje wone tepjachu. Jeničce Hincowa mać tam rady sydaše, a ja wězo tež. Lubuju ćopły chribjet, wosebje ćopłe jěrchenje, a ćopłu atmosferu bjesady. A zajimawe jědźe stejachu na starym dubowym blidźe. Te bě Hinc sam přihotował. Jako wobsedźer hata měješe kurjeneho karpa a wuběrnu rybjacu solotej. Dołho bě twaroh z mlokarnje z čerstwym lanym wolijom měšał, z drjewjanej łžicu, stajnje w samsnym směrje. Čerstwy chlěb bě pola woblubowaneho pjekarja we Worklecach wobstarał. Wšeho bě dosć. Kóždy móžeše so dosyta najěsć. K tomu sydaše dobry palenc wot toho abo tamneho susoda. A Hinc powědaše po prěnim palenčku, sam pak zrědka sobu piješe.
Sobu swjećiłoj staj tež rentnar Pawoł ze susodneje wsy, uniwersalny čłowjek a twarc, a jeho mandźelska, kotraž tež rady při ćopłych kachlach sedźeše. Franc zaso susodźic Hańžu škrěješe, zo je wón tola tón najstarši w našej móličkej wjesce a zo ma wón jow te prajenjo. Wona, dwě lěće starša hač wón, sej to wězo lubić njeda. Chwilu dźěše to tam a sem, ale po třećim palenčku zamó Hinc tu bobriju zaso změrować. Tež jeho syn Jan z mandźelskej a dźěćimi tam běchu a susod Bosćij z mandźelskej. Tak sedźachmy wjeseli kołowokoło stareho blida, laptachmy rybjacu poliwku, kotruž bě wězo Hinc kaž přeco wuběrnje zwarił, a wón powědaše jednu stawizničku po druhej.
Tehdy pak při wohenju w silwesterskej nocy započa prěni króć powědać njewšědnu stawiznu: »Tajku dobru poliwku sym ja tež raz z Putinom jědł«, rjekny kaž připódla.
»Z Putinom? Z ruskim prezidentom? Ty maš nas knorje«, měnjachmy.
Bajki bać, tež to wón wuběrnje móžeše. A z muchi elefanta sčinić, wšako bě hajnik a rybar! Tola wšitcy jemu rady připosłuchachmy.
»Běše to w nazymje 1987. My štyrjo serbscy rybarjo stražowachmy po zwučenym wašnju po rjedźe haty rybarskeho drustwa, a to nazymu po wotpušćenju wody přeco w nocy, zo njebychu paduši ryby kradnyli. Nad wohenjom warjachmy sej rybjacu poliwku a cyłu nóc takle při wohenju bjesadowachmy. Ja wam praju, to běchu njezapomnite nócne słužby! Ruscy wojacy z Königsbrücka, Biskopic, haj samo z Drježdźan prawidłownje k nam po čerstwu rybu jězdźachu, wězo wšo njeoficialnje, skradźu takrjec. Woni do swojeho jeepa kedźbliwje ryby do wulkeho kotoła nakładźechu a tak spěšnje kaž běchu so zjewili, tak spěšnje běchu tež zaso fuk. My dóstawachmy za to časniki, sardiny, šprit abo druhe wěcy.
Naše bjesady takle při wohenju z rybjacej poliwku – mjenowachu ju rusce ›ucha‹ – so jim jara lubjachu. Kaž připódla wot nich zhonichmy, zo maja nětko noweho šefa. Přechodnje nawjeduje wón jich tankowu diwiziju ›Ulan Bator‹ w Biskopicach, dokelž dyrbjachu jeho předchadnika pušćić. Tón bě alkoholikar. ›Hewak słuži naš nowy w Drježdźanach‹, wujasnichu.
Njebudźeće wěrić, ale jednoho dnja dóńdźech
