keşikçilər ocağa tərəf yaxınlaşdılar, əl sıxaraq salamlaşdılar, qeyri-adi nəyinsə olub-olmadığını soruşdular və qarşılıqlı “Yaxşı istirahətlər” dedilər.
Pyotr Andreyeviçlə Andrey, tunelin içindən cənuba gedən yola tərəf qızğın şəkildə mübahisə edə-edə istiqamətləndilər. Həmişə razılığa gələ bilmədikləri mövzu ətrafında mübahisə edirdilər. Qaraların qidalanmalarıyla bağlı suallar verən keçəl, əzələli adam öz qrupundan ayrılıb, geriyə tərəf qaçaraq Artyomun yanına qədər gəlmişdi.
– Sən Suxoyla tanışsan? – Artyoma baxmadan aşağı səslə soruşdu.
– Saşa əmini deyirsən? Əlbəttə, tanıyıram, ögey atamdır. Onunla birlikdə yaşayıram.
– Deməli belə, ögey ata. Heç bilmirdim!
– Bəs sizin adınız nədir? – qısa bir tərəddüddən sonra, Artyom soruşdu. Adam ondan qohumları haqqında soruşursa, ona sual vermək haqqı olduğunu düşünmüşdü.
– Adımı nə üçün bilmək istəyirsən?
– Yəni, Saşa əmiyə çatdırmaq üçün, yəni Suxoya. Sizin onu soruşduğunuzu demək üçün”.
– Hə, eləmi?.. Ona Hanter de, Hanter soruşurdu de. Yəni, ovçu. Məndən salam deyərsən
– Hantermi? Bu soyadınızdı? Yoxsa sizə belə deyirlər?
Hanter gülümsədi. “Soyadımı? Hmm, nə üçün olmasın? Qulağa heç də pis gəlmir. Xeyr, cavan oğlan, soyadım deyil. Necə izah edim, bilmirəm… Bir peşə adı da deyə bilərik. Bəs sənin adın nədir?”
– Artyom.
– Səni tanıdığıma şad oldum. Mənə elə gəlir, qısa zamanda yaxşı dost olacağıq. Salamat qal! – Artyoma göz vurdu, Andreylə birlikdə 150 metr getdikdən sonra arxada qaldı.
Artıq yaxınlaşmışdılar. Uzaqda, stansiyadan canlı görüntülər gəlirdi, Artyomun yanında hərəkət edən Pyotr Andreyeviç narahatlıqla soruşdu:
– Mənə bax, Artyom, bu nə tip insandı? Səndən nə soruşdu?
– Sanki bir az qəribə adama oxşayır, məndən Saşa haqqında soruşdu. Bəlkə tanışıdır. Onu tanıyırsız?
– Tanıyıram, amma elə də yaxından yox! Bəzi işlərə görə bir neçə günlüyünə buraya gəldi. Onu Andrey tanıyır. İsrarla onunla birgə keşik çəkməyə getmək istəyirdi. Nə üçün bunu istədiyinisə bir Allah bilir. Amma bu sifəti hardansa xatırlayıram.
– Belə tipli insanların sifətləri asan-asan yaddan çıxmaz.
– Bunu harda görmüşdüm, görəsən? Bəlkə adını bilirsən?
– Hanter. Ən azından, özü belə dedi. Adının nə məna ifadə etdiyini bilmirəm.
Pyotr Andreyeviç qaşlarını oynatdı:
– Hanter? Bu ad tam rus adı deyil.
Uzaqdan qırmızı işıq yanıb-sönürdü. Stansiyaların çoxusunda olduğu kimi VDNX stansiyasında adi işıqlandırma sistemi yoxdu. Artıq üçüncü oniliyyə keçirdi ki, stansiyalarda qəza işıqlarından istifadə olunurdu. Bəzi xüsusi otaqlar, xüsusi əhəmiyyət kəsb edən yerlərdə adi lampalar vardı. Bütün bunlara baxmayaraq parlaq elektrikdən, civəli lampalardan istifadə edən bir neçə zəngin stansiya vardı. Bu stansiyalarla bağlı çoxlu əfsanələr gəzirdi: bu səbəbdən də möcüzəyə öz gözlərilə şahid olmaq üçün oraya getməkdən daha böyük arzuları yoxdu.
Tunelin çıxışında silahları təhvil verdikdən sonra getdilər. Pyotr Andreyeviç, Artyoma əlini uzadaraq:
– Gəl bir az dincələk, ayaq üstə durmağa halım yoxdu, belə baxıram, sənin də taqətin qalmayıb, ayaq üstə yuxulayırsan. Məndən Saşaya bol salam de. Bizi yenə gəlib ziyarət etsin! – dedi.
Artyom digərləriylə vidalaşdı. Çox yorğundu, böyük çətinliklə qaldığı yerə gəlib çatdı.
VDNX stansiyasında təxminən 200 nəfər yaşayırdı. Çox azı növbətçi otaqlarında, böyük qismisə çadırlarda yaşayırdı. Əsgər çadırlarıydı. Köhnəlmiş, didilmiş olsalar da, dözümlüydülər. Onsuz da yerin altında külək, yağış yoxdu, çadırların içində rahat yaşaya bilmək üçün çox diqqətli baxırdılar. Nəm, işıq keçirmirdi, kənardan gələn səs-küyün də qarşısını alırdı. Başqa nə lazımdır ki?
Həm perronlar, həm də orta keçiddəki çadırlar divara söykənirdi. Ortada prospekt funksiyasını yerinə yetirən geniş bir keçid yolu buraxılmışdı. Böyük ailələrin çadırları tağlarda quruluşdu. Orta keçidin başı və sonunda, mərkəzdəki xeyli arka boş buraxılmışdı, perronun altında da otaqlar vardı, lakin tavan çox alçaq olduğundan, burda yaşamaq mümkün deyildi. VDNX stansiyasındakı bu otaqlar depo kimi istifadə edilirdi.
Şimaldakı iki tunelin arasına bir neçə metr uzunluğunda qısa rels döşənmişdi, qatarlar buradan geriyə dönüş edirdilər. İki tuneldən biri sadəcə o əlaqə nöqtəsinə qədər uzanırdı, arxasını divarla hörərək doldurmuşdular. Digər tunel şimala, “Botaniçeski Sad” və ta Mıtışiniskiyə14 qədər uzanırdı. Bu tunel, fövqəladə hallarda geriyə dönüş yolu olaraq açıq tutulurdu, Artyomun keşik çəkdiyi yer də oradaydı. İkinci tunelin arxa hissəsiylə əlaqəli keçidi göbələk əkmək üçün ayırmışdılar. Burdakı relslər sökülmüş, torpaq bellənərək tullantıyla gübrələnmişdi. İndi hər tərəfdən sıra-sıra göbələklər çıxmışdı. Cənubdakı iki tuneldən biri də 300-cü metrədə yığışdırılmışdı. Orada, insanların yaşadıqları yerlərdən mümkün qədər uzaqda, tunelin ən sonunda donuz damları vardı.
Artyomun sığınacağı əsas prospekt üzərindəydi. Ordakı kiçik çadırlardan birində, ögey atasıyla bərabər yaşayırdı. Ögey atası idarə işində işləyirdi, digər stansiyalarla məlumat ötürülməsinə cavabdehdi. Məhz bunun üçün yaşadıqları çadıra özlərindən başqası yerləşdirilmirdi. Onların çadırı seçilən, yaxşı təmin olunan çadırlardandı. Saşa tez-tez 2-3 həftəlik yoxa çıxar, heç vaxt da Artyomu özüylə aparmazdı. İşləri çox təhlükəli olduğuyçün onu riskə atmaq istəmirdi. Həmişə zəifləmiş, saqqalı uzanmış, hətta bəzən yaralı qayıdırdı. Sonra da gecələri Artyoma yer altındakı həyatdan, buranın qəribə sakinlərinin belə inanmayacaqları şeylər haqqında danışardı.
Təbii ki, Artyom onunla birgə gəzməyə çıxmağı təkid edirdi, amma metroda necə gəldi gəzmək elə də asan və rahat deyildi, hər yer təhlükəliydi. Müstəqil stansiyalarda patrullar gələnlərə çox şübhəli yanaşırdılar. Çünki silahla keçməyə qoymurdular. Tuneldən silahsız keçməksə ölüm deməkdi. Nəticədə Artyom “Savyolovskaya”dan bura ögey atasıyla gəldiyi gündən bəri çox uzağa getməyə cəsarət edə bilməmişdi. Bir dəfə onu
