– деди гуруҳ раҳбари дафтарига нималарнидир қайд эта туриб, – Зебинисо Суюнова ҳақида нима дейсиз?
– Зебо хола ўқимишли, очиқ кўнгил, меҳрибон, содда ва самимий аёл эди раҳматли, – таърифлашга тушди Худоёр. – Эрининг ғирт тескариси. Марҳумлар тўғрисида ёмон гапириб бўлмайди дейишади-ю, аммо бу ғаламис чолни шу хола йўлга солиб, одам қилиб юрарди. Раҳматли бир умр чолининг минғир-минғирига чидаб, борини ошириб, йўғини яшириб яшади. Чоли мен билан гап талашиб, жанжаллашиб қолган пайтларда ҳам хола кўнглимга таскин бериб, «Худоёржон, бобойни биласиз-ку, қариб, мияси айниб қолган, ҳар нарсадан нифоқ чиқаришга ҳаракат қилади, хафа бўлманг», деб қўярди. Хаёлимда бобо кампирисиз бир кун ҳам яшолмасди…
– Шунчалик яхши кўрармиди? – талабада ҳақли савол туғилди.
– Яхши кўриш-кўрмаслигини билмадим-у, аммо унга суяниб қолгандай эди, мустақил бир иш қилолмасди. Бир девор қўшни эмасмизми, «Зеби, дорим қани?» «Зеби, кўзойнагим қани?» «Зеби, уним қани, буним қани?» деб юрганини кўп эшитганман. Уйга бозорликни ҳам лорсиллаб, кампир бечора қилиб келарди. Бу худбин чоли қурғур кўринган одамга танбеҳ беришдан нарига ўтмасди. Отасидан безори чиққанми, ёлғиз қизи ҳам уйига камдан-кам келарди. Набираси Тахминани ҳам бездириб ташлаганди. «Қаёққа боряпсан?» «Нега калта кийиндинг?» «Нега кеч қолдинг?» «Телефонда гаплашма!» «Чироқни ўчир!» деб вайсагани вайсаган эди… Тағин етти маҳаллага эшитиладиган қилиб, бақириб гапирарди.
– Неварасини тергаб, одабга чақирган бўлса, бунинг нимаси ёмон? – деди терговчи атайлаб ўзини лоқайдай кўрсатиб.
– Тергаш, тарбияга чақиришнинг ҳам ўз йўриғи бор. Насиҳат ҳар замонда, жойини топиб қилинганда кор қилади. Ортиқчаси нафақат бефойда, балки ёшларга салбий таъсир қилиб, бездириб ташлаши ҳеч гап эмас.
– Сиз Зебинисо холани охирги марта қачон кўрган эдингиз? – «мавзу»га қайтди терговчи.
– Шифохонага тушишидан бир кун олдин. Ишга чиқиб кетаётсам, кампир раҳматли эшик олдини супуриб турган экан. Кўрмасликка олиб, мошинага тезроқ ўтириб, кетиб қолмоқчи эдим, бўлмади. Зеби хола йўлимга чиқиб, мендан эри учун кечирим сўради: «Жондай қўшнини қаматиб, бу бобой нимага эришмоқчи, хайронман!» деб зорланди. «Хола, мен чолингизга бармоғимни ҳам теккизганим йўқ, менга туҳмат қилди», деб бўлган воқеани қандай бўлса, шундайлигича тушунтиришга ҳаракат қилдим. «Биламан, болам, биламан, бу одамни биринчи бор кўриб турибсанми, қариб, мияси суюлиб қолган, ҳаммамизни безоримизни чиқариб ташлади. Нима қиламиз энди, отанг жинни бўлса, бойлаб боқ, дейишади-ку, чидаймиз-да, энди… Сен хафа бўлма!» деганди раҳматли кўзига ёш олиб. Кейин уйдагилардан шифохонага тушиб қолганини эшитдим. Кейин бунақа гаплар чиқиб кетди… Умри калта экан, шундай ажойиб инсон, хайф кетди-да! Шугина момонинг кимга зиёни тегди экан, ҳайронман! Қаранг, хола бечора нариги дунёга кета туриб ҳам, менга ёрдами тегиб кетди…
– Қандай? – ҳайрон бўлди Жўрабой.
– Момонинг заҳарланиб ўлгани аниқлангандан кейин Худойберди ака ўйланиб қолди. Бўлмаса, мени аллақачон қотилликда айблаб, судга
