Гариф Ахуновта туктап калсаң җитәр, Толстойга ук сикермә.
Бер шигырь җитә!
Коридорда бер төркем язучылар җыелган. Һәммәсе дә үзенең әле генә басылып чыккан әсәре турында уйлый, берәрсеннән җылы сүз көтә. Ләкин, гадәттәгечә, язучылар бер-берсенең әйберен укымыйлар. Мактау сүзе әйтү дә аларга акча югалтуга бәрабәр.
Уртада ак чәчле, ак күлмәкле Марс Шабаев яктырып, балкып тора. Әле генә илле яшьлек юбилей көннәре үткән. Уңга карап та, сулга карап та төшкән фотолары газета-журнал битләрендә урын алган.
– Җәмәгать, – дип башлады ул сүзен, тутыкмый торган корыч тавыш белән, – карап-күзәтеп киләм, малай бетеп бара бит… Мөдәррис Әгъләмовны әйтәм. Нинди көчле шагыйрь иде бит, ә?! Кая карама, такмаклар бастырып ята хәзер… Тәнкыйть ни карый? – дип, ул янәшәсендә торган Ринат Мөхәммәдиевкә күз атты.
– Безнең Мөдәррис бер генә, тимәгез аңа, – диде Ринат Мөхәммәдиев.
Янгын каланчасы буйлык тәнкыйтьче янәшәсендә Марс Шабаев салам түбәле бәләкәй генә каравыл өен хәтерләтә иде.
– Менә минем кебек, икенче сулыш ачылганны көтә белергә кирәк. Нигә рифмоплётство белән шөгыльләнергә? – дип, Марс Шабаев, теләктәшлек эзләп, бүтәннәргә күз төшерде. («Минем кебек» диюенең хикмәте: нәшриятның баш мөхәррирлегеннән төшеп, түрәлек ләззәте беткәч, ул ныклап шигырь язарга күчкән иде.)
– Каждому – своё! – дип, Равил Фәйзуллин теннис ракеткасыннан алып сарымсакка кадәр салынган сумкасының җилкә каешын рәтләп куйды. Бухенвальд концлагереның капка башына язып куелган, Рим императорлары һәм Гитлер яратып куллана торган бу әйтемне эчке канәгатьлек белән янә кабатлады: – Каждому – своё…
Гариф Ахунов әңгәмәнең Мөдәррис Әгъләмов турында икәнлеген үтеп барышлый да аңлап алган иде. Тукталып тормыйча, сүзен иңбашы аша гына ыргытты:
– Зарланмый ул – шунысы ошый миңа. Өч көн вокзалда кунып килсә дә, борыны югары булыр. Башкалар кебек, фатир сорап та тинтерәтмәс… Одним словом – җегет! Черәшеп яза торган шагыйрь! – дип, ул, ашыгып, кабинетына кереп китте. Язып бетерәсе романының 492 нче битендәге өченче абзацта «шөшле» сүзен, Азнакай ягындагыча, интеллигентный итеп, «чөшле» сүзенә үзгәртергә ашыга иде.
Марс Шабаев, миңа кушылмас микән дигән өмет белән, Мөхәммәт Мәһдиевкә карады.
– Мин үзем шигырь закончалыклары белән шөгыльләнмәдем. Аны безнең кафедрада Марсель Бакиров белән Хатыйп Миңнегулов нык өйрәнделәр. Мөдәррис Әгъләмов хакында төпле бер тәнкыйть фикере күптән сорала. Аны кем дә булса язып чыгарга тиеш кебек шикелле тоела сыман миңа… – дип, сак кына кагылып, дипломатының бикләвечен тикшереп алды.
– Такмак язса язсын кеше, ахмак кына булмасын, – дип, Илдар Юзеев тәмәкечеләрдән читкәрәк китте.
Марс Шабаев сораулы карашын төбәгәч, тәнкыйтьче Мансур Вәлиевнең уң кашы күзлек ырмавы астыннан үрле-кырлы сикерә башлады… Ике төн, ике көн уйланып, җавапны өченче көнне генә табарга гадәтләнгән иде ул.
– Башыңа ни килә, быр-рат, яза барырга кирәк. Уйлап утырсаң булмый ул! – дип, Әхәт Гаффар балыклы сыра тәме килгән мыек чылгыен авызына капты.
Төркем
