Ташландык дип, йозакта инде ул үзе. Тик анда, ун елдыр инде, кеше тормый. Ялгызы гына көн иткән хуҗасы Галимә әби үлгәч, бик салганнар аңа. Әнисе шулай дип сөйләгән иде. Әбинең Әфганда сугышкан очучы улы Фәрит ел саен кайтып йөри, кеше тормаган өйләрендә берәр атна чамасы ял итеп китә, балык тота, очучы булса да, атка атланып йөри. Чыбык очы туганнары булгангадыр инде, Гаделләргә печән чабыша, утын ярыша.
Галимә әбинең иске өендә тегеләргә яраклы берәр әйбер бардыр инде дә бит. Кайтып кына төшсен иде Фәрит абыйсы. Бер ел көтәсе бар шул. Әллә шул өйдәге берәр әйберне чәлдереп килергә инде? Хәзер бит хәрбиләрнең юлга бер тиен акчасы юк. Шул сәбәпле алай бик тиз генә кайта алмый әле ул.
Йорттагы йозак «ялганчы» булып чыкты. Әле ярый Мотошайтанны сарайга бикләп калдырган иде. Хәер, малайдан бер генә адым да калмаганын сез беләсез инде.
Авылда кеше яхшы. Чит әйбергә тимиләр, ялган йозак булса да, ачып керергә базмыйлар. Йозак йә булмаса капка келәсе эленгән икән, димәк, эчкә рөхсәтсез үтәргә хакың юк. Бу – ныгытма белән бер. Ә аны алыр өчен, агрессор, шуның өстенә мәкерле булуың шарт. Кем эше икәнен сизеп алсалар, Фәрит абыйлары ишетсә? Классташлары, әнисе ни дияр?
Кеше тормаган өйнең ишегалды – көз булса да, яшел чирәм. Эз калмасын дип, малай, шпион сыман, абзар буйлатып кына килде дә, ялган йозакны ачып, эчкә атлады. Ишек яман гына чыелдады. Тез буыннарын калтырата торган итеп. Менә-менә йорт иясе Бичура килеп чыгар төсле. Өй эче пөхтәләп җыештырылган. Урын-җир дә, телевизор да шунда. Өстәл өстендә борынгы җиз самавыр, әллә ничә медаль ята. Шуны гына чәлдереп чыксаң да була, бата бу тәре, икона талап йөрүчеләргә. Әнә теге шахтёр лампасы да ярыйсы гына. Ә теге дүрткырлы иске штык? Менә бу патефонны, былтыр Фәрит абыйлары кунакка кайткач та, икәүләшеп уйнатканнар иде. Кызык та соң, кинодагы шикелле. Очучы абыйның әтисе Берлиннан тикле алып кайткан. Фашистлар сугышта уйнатып йөргән, ди.
Башта янындагы ялтыравык тимерен, машина кабызгандагы шикелле, туйганчы бер борасың. Аннары йоны чыга башлаган бала казныкы сыман муенын борып, кара тәлинкә өстенә чажылдатып китереп саласың. Коймак пешергән тавышлар чыга, мин сиңа әйтим, име. Мотошайтаннарың бер якта торсын!
Чәлдерергә тек шуны чәлдерергә!
Гаделнең аны уйнатып карыйсы килде. Идәнгә яткан килеш кенә, ул әллә нинди борынгы, йокыны китерә торган көй тыңлый. Инде караңгы да төшеп килә икән. Иң шүрләткәне Бичура булса да, Гадел батырайды. Фәрит абыйлары, әнисе әйткәнчә, чыбык очы туганнары өе бит әле бу.
Уянып китсә, күзгә дә күренми торган, төн төсле бер җан иясе аның колагын кымтырыклый, кимерә иде. Кешене әнә шулай колагыннан ашый башлый, күрәсең.
Бичура!
– Әни-и-и!..
Шулай каравыл кычкырып җибәргәч, Бичура түзмәде, ачык калган өй ишегеннән тышка чыгып шылды. Бәрелә-сугыла чаба торган җиреннән утын да кабызганын күреп калды әле Гадел. Ашыкканда Бичураның да күзе күрми, ахры. Ә бераздан абзар тирәсендә юк та булды.
Гадел өйләренә ничек чаптырып
