Аяк астыннан гына бытбылдык атылып оча. Төклетура бал җыя. Озынборын тик торган Рөстәмнең бит очыннан чеметеп ала. Белә ул, бик яхшы белә: гел хәрәкәттә, гел эштә булсаң, озынборын кешегә тими. Ә Рөстәмнең табигатьне күзәтәсе килә.
Аның иң яратканы – кырмыска. Сәгатьләр буе шуларны гына күзәтеп утырсаң иде ул. Юк шул, хәерсез озынборын җәфалый.
Әтисе печәнне чаба да чаба. Шулхәтле печәнне Рөстәм берүзе Алмачуар арбасына ничек төяп бетерсен инде, йә! Ярдәмгә сеңлесе Гөлнараны аласы калган да бит. Тик ул комнан мәмиләр ясаудан башканы белми шул.
– Ай-ай, харап иттем бит, харап иттем!..
Әтисенең шул сүзләреннән соң Рөстәм сискәнеп китте. Ни булды икән дип, сәнәген бер якка куеп торды да әтисе янына чапты. Аның дәү кулларында кошчык бәргәләнә иде. Канаты киселгән. Ул тыпырчынып алды да тынып калды…
– Нинди кош ул, әти?
– Тургай, улым, тургай. Әнә, күрәсеңме, оясы. Ә анда – аның канатлары да ныгып өлгермәгән балалары. Моннан соң нишләрләр инде?..
Әти кешенең кулыннан эш китте. Нәни тургайларның әнисен чокыр кырыена алып барып җирләделәр. Әтисе – моңарчы күпме печән чапкан кеше, ә беркайчан да болай чалгы белән кошка зыян ясаганы булмаган. Күңелсез, бик күңелсез иде.
Ә күктә тургай сайрый да сайрый. Әтиләре, күрәсең, балаларына чебен-черки тотып кайткан булгандыр да, әлеге хәлне күрү белән елап җибәргәндер. Хәер, кошлар елый белми бит. Шатланса да җырлый икән ул, хәсрәтләнсә дә. Аның җырын ишетеп алуга, коры үләннән пөхтәләп ясалган оядагы нәни кошчыклар, томшыкларын зур ачып, күккә бакты.
Печәнне ничек кирәк алай төяп бетерделәр дә кайтырга кузгалдылар. Алмачуарга гына барыбер, тезгенендәге тимер-томырын зыңлата-зыңлата, салмак кына атлавын белә. Ә белә микән соң ул Рөстәм белән аның әтисе йөрәгендә нинди утлар барын? Юктыр шул. Белгән булса, ул да кайгырыр иде, болай горур атламас иде, башын булса да аска иеп барыр иде. Их, Алмачуар, үзең нинди дәү, ә үзең…
– Әти, без монда тагын килербезме?
– Әлбәттә, улым, иртәгә үк.
Нәни Рөстәмнең башы күккә тиде. Аның әнә шундый әйбәт әтисе бар шул.
Икенче көнне дә, аннары да әлеге ятим кошчыклар оясына килделәр. Рөстәм аларның нәни томшыгына бодай ипие валчыклары салып торды. Калай савыт белән су да куеп караган иде дә, тегеләр ни өчендер эчмәде. Рөстәм булса, су эчмичә бер көн дә тора алмый, ә болар шундый түземле икән.
Бер атнадан кошкайлар оясы буш иде. И кайгырды да соң Рөстәм. «Йә елан, йә тычкан эләктергәндер инде үзләрен, бер дә кызганып тормагандыр», – дип уйлады ул.
– Алар инде канат сыный, улым, – диде әтисе. – Әнә бит очалар.
Рөстәмнең авызы колагына җитте. Менә малайларга сөйләр ул бүген.
Ышанмаслар да әле, алдыйсың син, диярләр. Ничек исбатласын? Күктә җилпенгән тургайларны хәтта әтисе дә тота алмый инде хәзер…
Әтисе печән чаба. Ә нәни Рөстәм, шул тургайларга карый-карый, арбага салкын, чыклы үлән төйи.
Яшен
