Габдулла Тукай и русская литература XIX века. Типологические параллели. В. Р. Аминева
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Габдулла Тукай и русская литература XIX века. Типологические параллели - В. Р. Аминева страница 11
В лирике Г. Тукая получает развитие тема большого общественно-политического значения художественной литературы, призванной служить делу возрождения татарского народа.
Ушбу милләт ертыгының җөен җөйлим, —
Җебем – кара, инәм каләм булсын имди91.
(Прорехи нации родной я все зашью.
Чернила – нить моя, перо – игла теперь92.)
Отвечая на угрозы сильных мира сего, поэт утверждает основные принципы своей деятельности:
Язам, юк, туктамыйм мин һич, алардан бер дә кот чыкмай;
Нидәндер җаннарым бу куркулардан бер дә сызланмай93.
(Нет, писать не перестану, их нисколько не боюсь,
Не пугают их угрозы, не страшит их злобный лай94.)
Продолжая пушкинские традиции в трактовке высокого призвания поэта, Г. Тукай освещает эту тему применительно к конкретным обстоятельствам современной ему татарской литературной жизни, причём не без горечи и скрытой иронии: «Дөньяда торыйммы?» дип киңәшләшкән дустыма» («Приятелю, который просит совета – стоит ли жить на свете», 1907), «Бер татар шагыйренең сүзләре» («Размышления одного татарского поэта», 1907) и др.
В стихотворении «Приятелю, который просит совета – стоит ли жить на свете» поэт противопоставляет высокие социально-нравственные идеалы: честь, справедливость, истину – низкой действительности:
Читен тормыш! – Капиталга чукынмасаң,
Хәзрәтендә тезләр чүгеп укынмасаң;
Тор, рәхәтлән, кәп-кәкрене туры дисәң,
Истибдадның намусына тукынмасаң!
Зинһар, иптәш, хаклык сөйгән булып йөрмә,
Ялган сөйлә, күрмә зиндан, күрмә төрмә;
Тип! Дөньяда ач-ялангачларны белмә,
Иске дөнья тузанын ит күзгә сөрмә!
Лязем түгел инсаф, вөҗдан – бер данә дә,
Һич кирәкми гайрәт итмәк, мәрданә дә;
Килешмидер Коръән уку, тәсбих әйтү
Фәхеш-вәхшәт берлән тулган бер ханәдә
Тор дөньяда: иманың сат, вөҗданың сат, —
Шулай торсаң, гомрең үтәр бигрәк ансат;
Алдаучылар, кяферләргә дөнья җәннәт, —
89
Там же. – С. 327—328.
90
Там же.
91
Тукай Г. М. Әсәрләр : 6 томда / Габдулла Тукай. Академик басма. – 1 т. : шигъри әсәрләр (1904—1908). – 55 б.
92
Тукай Г. Стихотворения / пер. с татар. – С. 39.
93
Тукай Г. М. Әсәрләр : 6 томда. – 1 т. – 104 б.
94
Тукай Г. Стихотворения / пер. с татар. – С. 69.