келганларида Абдурасул отани кўришлари ҳамоно тўрқовоқдаги беданага ўхшаб “безовта питирлашга” ҳам чоғлари келмай мум тишлаб ўтиришар, масжидда пашша учса сезиларди. Сафохон ана шуларни эсларкан: “Ана шундай фидойи, шижоатли қариялар бўлмаса анави Шавқига ё бўлмаса Илҳом закунга ўхшаган бетамизлар истаган номаъқулчиликларни қилишдан қайтишмайди, яхшиям шунақа отахонлар бор, мана шулардан ҳайиқиб туришади!”, деб ичдан фикр юритган, хулоса чиқарган бўлди, мазкур ўй-хулосалари қаттиқ таъсир этиб, камига эса мана бу юқоридаги режасига қойил қолгандай, қариянинг елкасидан силаб қўяркан:
‒ Ана шунақа қилмасангизам бўлмайди-да, Абдурасул ота! Сизнинг нима учун келганингизни билиб қўйсин! Тўғри айтяпманми, Тошмурод? ‒ деди-да, самимий тарзда кулиб қўйиб, ҳақиқатда ҳам қарияни яхши кўришини, астойдил ҳурмат қилишини изҳор этиб, уни алқаб икки-уч бор елкасини силади.
‒ Ҳазиллашасиз-а, Сафохон? ‒ орқасига ўгирилишга уринди Абдурасул ота, у Сафохоннинг ҳадеганда елкасидан силайверишидан ийиб кетган, яна у бу ишни меҳр билан ва унга бўлган муҳаббати туфайли чин дилдан бажараётганига иқрорлиги туфайли тағин-да юмшади: ‒ Жа-аа, ёқа бўғишгача бормасмиз, ҳарҳолда! ‒ у шундай деб рулдаги Тошмуродга ҳам қараб жилмаяркан: ‒ Нима дединг, Тошим? ‒ деб сўраган бўлди.
‒ Қошингизни паст-баланд чимириб туриб бир ўқрайишингиз бор-ку, Абдурасул ота, ўшандай ўқрайиб қўйсангиз етарли деб ўйлайман, ҳар қандай валламатиям “бир нарсани” бажариб юборади, ‒ қарияни хурсанд қилиш иштиёқида ўзининг савиясига яраша гап қилди Тошмурод, ана шу гапи ўзига нашъа қилди чоғи, тепасидаги кўзгуча орқали Сафохонга боқиб туриб хахолаб кулиб юборди.
Сафохон унинг сўзларидан эмас, кўзгуда унинг кулгуси қандай акс этишининг шоҳиди бўлиб, шу нарсани кўриб, мазкур жараённинг ўзи унга ғалати, кулгили туюлгани боис, айбни кўзгудан эмас, нонвойнинг феъл- атворидан, табиатидан ахтариш баробарида яна қариянинг кўнглини кўтаришга уриниб:
‒ Яхшиям Абдурасул отага ўхшаган оқсоқолларимиз бор, бўлмаса дунёни қиёмат кўпармиди?! ‒ деди, бу жиддий, айни дамда юқори савиядаги гап бўлганини дилдан ҳис этди.
Абдурасул ота ўта сезгир эмасми, унга нонвойнинг қочирими ёқмади ‒ нонвой сифатида касбига ярашиқ гап қилмади-ю, бироқ кўчада тирикчилик қилиб юрган хашаки киракашларнинг ҳазилидан бўлди деб мулоҳазаланиб қўяркан, асли илм одами бўлган Сафохоннинг кўнгил кўтарар сўзлари қулоғига ёқиб, қалби юмшаб, кўзларига ёш қуйилиб келиб:
‒ Мен ўтганимдан кейин эслаб юрсанглар бўлди. Мен мана шу масжидимиз обод бўлсин, тириклигимда ‒ кўзим очиқлигида унинг “жоме масжиди” номини олишини кўрайин, ҳужжатлари тўғри бўлишида озми-кўпми ҳиссамни қўшайин деб сизлар билан бирга югуриб-елиб юрибман-да! Роббимнинг ҳузурига борганимда юзим ёруғ бўлишини истаяпман, холос! ‒ деб юрагида йиғилган армонини, холис ниятини улар билан ўртоқлашган, яна бир бор ошкор этган бўлди.
Унинг сўнгги сўзлари Сафохонни
