Andrea Verrocchio’nun Monte Oliveto rahipleri için çizdiği Beşaret eskizini önündeki panele kopyalıyordu.
“Fakat ustam,” dedi başını tuhaf bir utangaçlık ve özgüven karışımıyla kaldırarak. “Sizin bu meleğiniz asla uçamaz!”
“Ha?” diye homurdandı Verrocchio. Dikkati hâlâ önündeki top tasarımlarındaydı.
“Çiziminizde meleğin kanatları, vücudunun ağırlığını taşımaya yetecek kadar büyük değil,” dedi genç adam.
Usta sandalyesinde döndü. “Tanrım! Meleklerin Giotto’nun çan kulesinin etrafında güvercinler gibi kanat çırpıp durduğunu mu düşünüyorsun?”
“Hayır,” diye yanıtladı Leonardo omuz silkerek. “Elbette hayır! Hatta bir meleği hiç kanatları olmadan da çizebiliriz.”
“Öyleyse ne istiyorsun?” diye kızgınlıkla karşılık verdi Verrocchio. “Meleğimin nesi yanlış? Açıkça konuş, tamamen izin veriyorum!”
“Ustam,” dedi genç adam, “Soldan’ın Messer Piero de’ Medici’ye gönderdiği devekuşuna hiç dikkatle baktınız mı?”
“Baktım,” dedi Verrocchio başını sallayarak.
“İşte,” dedi Leonardo ciddi bir tavırla, “sizin meleğiniz kıpırdayacak olursa, boynunu uzatır, kanatlarını iyice açar ve hızla koşmaya başlar!”
“Yüce Tanrım!” diye haykırdı Verrocchio, kahkahadan sarsılmamak için belinin iki yanını tutarak. “Gerçek bir eleştirmen!” Sonra ayağa kalkarak şövalenin arkasında duran çizimi eline aldı ve bir yandan kıkırdayarak bir yandan da başını sallayarak kendi çizdiği resmi incelemeye başladı.
“Şimdi,” dedi nihayet omuzlarını geri atarak. “Sen meleğine nasıl kanatlar çizerdin göster bakalım.”
Elinde tuttuğu kömür kalemin birkaç darbesiyle Leonardo, vücudun ağırlığını destekleyecek şekilde geniş ve güçlü kanatlar çizdi. Üstelik bu kanatları, Monte Albano’da izlediği kuşların kanatlarına çok benzemeyecek şekilde çizdi.
“Güzel,” diye mırıldandı usta. “Şimdi, tasarımımda yapmak istediğin diğer değişiklikleri göster bana.”
Kömür kalem tekrar küçük panelin beyaz yüzeyinde hareket etti. Verrocchio’nun çiziminden daha yüksek bir perspektife sahip bir eskiz ortaya çıktı. Genç adamın eli, önceden çizdiği, diz çökmekte olan Meryem Ana’ya yaklaşınca duraksadı.
“Ustam,” dedi. “Evin duvarını çizmeliyim ki Kutsal Anne’mize bir arka plan olsun.”
Bu şekilde evin bitmesi gerektiği yere hafif bir düz çizgi çekti.
“Kumaşın düşüş açısını yeni çizdiğin perspektife uydurmak için yeniden çizmelisin tabii,” diye belirtti Verrocchio.
“Çalışmaya bu öğleden sonra başlarım!” diye cevapladı Leonardo, bahçenin alçak duvarını belirginleştirmeye başlayarak.
Birkaç dakika boyunca Andrea öğrencisini izledi. Sonra yerine oturarak “Leonardo,” dedi. “Her zaman asistanlarıma öğrettiğim şeyi uygulamaya başladın.”
Genç adam tamamen dikkat kesildi.
“Şimdiye kadar,” diye devam etti usta, “sana perspektif çalışmanı ya da bir örnekten bakarak çizmeni veya benim çizimlerimi kopyalamanı söyledim. Ama asistanlarıma bir iş verdiğimde, benim çalışmamı bir tema olarak kabul edip detayları kendi çalışmalarına göre eklemelerini söylerim. Eğer bir asistan iyiyse, kendi kararlarını verip yargısını ortaya koyabilmeli.”
“Tista’nın Monte Oliveto Manastırı için Beşaret tablosunu çizdiği gibi mi?” diye sordu Leonardo.
“Aynen öyle!” dedi usta. Sonra dudağını ısırdı ve bir mecaz bulmaya çalıştı. “Eğer müşterilerim bir bardak şarap sipariş ederse, Verrocchio’nun artıklarının suyla karıştırılıp Verrocchio’nun kendi içtiği kirli bardakta servis edilmesini mi istemiş oluyorlar? Elbette hayır!”
“Bu yüzden,” diye karşılık verdi genç adam, kaşlarını hafifçe kaldırıp filozofça gülümseyerek, “siz de siparişi Tista’ya yönlendiriyorsunuz.”
“Ben Tista’ya müşterinin istediğini gösteriyorum, o da siparişi temiz bir bardağa koyuyor. Elbette Tista’nın şarabı Verrocchio’nun yıllanmış şarabı kadar lezzetli değil, ama yine de bardak temiz ve şarap taze!”
“Ayrıca,” diye ekledi Leonardo, “Sandro Botticelli’nin dediği gibi, ustasının işini taklit eden kişi, ustanın marifetlerini taklit eder ve kusurlarını büyütür.”
“Yine de,” diye düzeltti Verrocchio, “tüm ressamlar kendilerinden önce gelenlerden öğrenmelidir. Yoksa herkes her şeye kendi başına ve en baştan başlamak zorunda olurdu.”
Ustasının, onun çizdiği resme baktığının bilincinde olan Leonardo, biraz ustası biraz da Sandro Botticelli’nin bir sene önce kendisine gösterdiği alçak ve uzun Akil Adamlar18 tablosu sayesinde gerçek bir filozof gibi gülümsedi.
“Ama şimdi,” diye sonlandırdı usta, “baban, çalıştığı masanın üzerine asmak amacıyla Beşaret tablomun küçük bir kopyasını istediği için, bu tabloyu özünde bu kadar güzel yapan şeyin Kutsal Anne’mizin, ona gelen vahyi dinlerken sahip olduğu alçakgönüllü hali olduğunu unutma!”
Böylece Verrocchio kendi çizimlerine dönerek topun taslaklarına odaklandı ve Leonardo da işine döndü.
Atölyenin kapısı sonuna kadar açıldı ve inanılmaz bir onur, zarafet ve özgüven içerisinde üç genç içeri girdi. Bu adamların üçünün de boyları 1.80’den uzundu ve kusursuz şekillenmiş omuzları vardı.
Bu üçünden Lorenzo de’ Medici, çekicilik konusundaki eksikliğini onurlu oluşuyla örtüyordu. Arkadaşı Cosimo Malatesta tarifsiz bir zarafete sahipti. Kardeşi Giuliano ise koca bir başpapaz heyetini utandıracak bir kibarlıkla gülümsüyordu. Sakın bu gençlerin rol yaptığını düşünmeyin! Eğer çocuklara küçük yaştan itibaren Ficino gibi konuşmayı, Bellerophontes gibi at sürmeyi, Petrarch gibi şarkı söylemeyi ve Sezar gibi hükmetmeyi öğretseydiniz, mutlaka sonucunda böyle gençler ortaya çıkardı.
Onlar içeri girince Leonardo yeni keşfettiği felsefesinin elinden kaymaya başladığını hissetti. Öte yandan Verrocchio ise neşelendi, ziyaretçilerini içtenlik ve rahatlıkla karşıladı. Andrea, Medici ailesinin sadık bir dostuydu. En iyi ve ciddi çalışmalarını onlarla paylaşmanın yanı sıra Medici ailesi için turnuva bayrakları boyuyor, festivallerinin dekorasyonlarını hazırlıyor ve hatta karnaval kıyafetlerini bile tasarlıyordu.
“Hoş geldiniz azizlerim!” dedi Verrocchio.
“Merhaba, ey yüce Fidias!19” diye karşılık
İngilizcede “Wise Man” olarak ifade edilen ve Matthew İncili’ne göre doğumundan sonra Hz. İsa’yı ziyarete gelen seçkin yabancılar. Metin boyunca geçen ve aynı anlama gelen “the Magi” ifadesinin karşılığı olarak da “Akil Adamlar” ifadesi kullanılmıştır. (e.n.)
Antik Yunan’da yaşamış ünlü heykeltıraş, ressam ve mimar. (ç.n.)
