көтеруге мүмкіндігі болады. Осы дәйектер мемлекеттік органдарда қоғамдық игіліктерді ұсынудың салыстырмалы тиімсіздігі туралы тезисті дәлелдеуде маңызды рөл атқарады, осы көзқарасты қоғамдық таңдау теориясы өкілдерінің басым көпшілігі ұстанады.
Саяси іскерлік циклы теориясы саяси субъектілер қызметін экономикадағы циклдық тербелістердің көзі ретінде қарастырады. У. Нордхауз моделінде сайлау мерзімі жақындаған сайын басқарушы партия, сайлауда жеңіске жету мақсатында экономикалық өсуді ынталандыратын «әйгілі» курсты, соның ішінде белсенді ақша-несие және бюджет саясаты есебінен жүргізуге ұмтылады. Сайлаудан кейін ұтып шыққан партия сайлау алдындағы кампания кезінде жүргізілген саясаттың инфляциялық нәтижелері мен күресінің «әйгілі емес» курсын жүргізуге мәжбүр болады. Осылайша, экономикада циклдық үдеріс пайда болады: сайлау алдында, әдетте жедел экономикалық өсу және инфляцияның үдеуін байқауға болады, ал сайлаудан кейінгі мерзімде инфляция қарқыны бәсеңдеп, экономикалық өсу қарқыны да төмендейді.
Саяси іскерлік циклының басқа моделін Д. Гиббс ұсынған. Гиббс билікте қандай партия отырса, экономикалық саясат сипаты соған байланысты болады деп есептейді. Дәстүрлі түрде жалдамалы жұмысшылар қолдауына қарап бағыт ұстайтын «солшыл» партиялар, жұмыспен қамтуға бағытталған саясат жүргізеді (тіпті инфляцияның өсуі есебінен). «Оңшыл» партиялар – ірі бизнестерді қолдау мақсатында, инфляцияны болдырмауға көп көңіл бөледі (тіпті, жұмыссыздықтың өсуі есебінен). Сонымен, циклдық тербелістердің ең қарапайым моделіне сәйкес экономикада «оңшыл» және «солшыл» өкіметтердің ауысуы орын алады және сәйкес өкіметтердің жүргізілген саясаттарының зардаптары олардың өкілеттілік мерзімі біткенше сақталады.
Келісімдер экономикасының теориясы немесе жаңа француз институционализмі – неоинституционализмнің кейінгі ағымдарының бірі, ХХ ғасырдың 80-90 жылдарында Францияда пайда болды. Негізгі өкілдері: Л. Тевено, Л. Болтански, О. Фаворо, Ф. Эмар-Дюверне. Бұл ағым нарықтық экономиканы зерттеудің бөлек алынған объектісі емес, қоғамның жүйесі ретінде қарастырылады. Соңғысы әртүрлі «институционалды ішкі жүйелер» мен «әлемдер» тұрғысынан талданады, олардың әрқайсысы адамдардың арасындағы байланыс әдістерімен және адамдардың іс-әрекетіне ерекше талаптарымен сипатталады.
Әрбір экономикалық субъект бір уақытта бірнеше ішкі жүйелерде қызмет атқарады. Мысалы, фирма өзінің өнімін өткізу кезінде нарықтық ішкі жүйеде, ал өндірісті ұйымдастыру кезінде индустриалды ішкі жүйеде қызмет етеді. Негізгі мәселелер әртүрлі ішкі жүйелер немесе «келісімдердің» тоғысында орын алады.
1.3. Институционалды экономикалық талдау жүйесіңдегі ойындар теориясы
Жаңа институционалды экономикалық теория формальді модельдерді құруда ойындар теориясына сүйенеді. Бұл теория алғаш рет 1944 жылы Дж. Фон Нейман және О. Моргенштерн еңбектерінде негізделген.
Бұл
