Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r., które zaczęło obowiązywać 20 lipca 2016 r. Nie ma potrzeby dodawania do mleka początkowego oraz następnego takich składników jak: kwas arachidonowy, kwas eikozapentaenowy, chrom, tauryna, nukleotydy, niepodlegające trawieniu oligosacharydy, probiotyki oraz synbiotyki.
Pokarmy uzupełniające
Wiek wprowadzania
Konieczność wprowadzania produktów uzupełniających wynika z rosnącego zapotrzebowania na składniki odżywcze, którego samo mleko nie może już na ogół zaspokoić. Produkty uzupełniające wprowadza się do diety m.in. w celu: dostarczenia dodatkowej energii, białka, żelaza, cynku, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E) oraz pierwiastków śladowych, a także przygotowania niemowlęcia do bardziej urozmaiconej diety w późniejszym okresie życia.
Optymalny wiek i kolejność wprowadzania produktów uzupełniających są przedmiotem wielu dyskusji. Zgodnie z aktualnym (2017) stanowiskiem ESPGHAN produkty uzupełniające należy wprowadzać po ukończeniu 17. tygodnia życia niemowlęcia (początek 5. miesiąca życia), ale nie później niż przed ukończeniem 26. tygodnia życia (początek 7. miesiąca życia). U większości niemowląt dojrzewa wtedy zdolność przyjmowania pokarmów stałych. Dzieci nabywają umiejętność siedzenia z podparciem, osiągają dojrzałość nerwowo-mięśniową pozwalającą na kontrolowanie ruchów głowy i szyi oraz na jedzenie z łyżeczki. W okresie tym zanika odruch usuwania z ust ciał obcych, typowy dla okresu noworodkowego i wczesnoniemowlęcego, utrudniający karmienie pokarmami innymi niż płynne.
Kolejność wprowadzania
Kolejność wprowadzania nowych produktów wydaje się nie mieć znaczenia. Zarazem jednak dane naukowe wskazują, że wczesne doświadczenia dziecka związane z przyjmowaniem różnych pokarmów mogą modyfikować i wpływać na preferencje żywieniowe. Z uwagi na większe trudności w akceptacji smaku warzyw warto je wprowadzać najpierw, a owoce dopiero po mniej więcej 2 tygodniach, kontynuując podawanie warzyw. Posiłki bezmleczne powinny stopniowo zastępować mleko, tak aby pod koniec 1. roku życia niemowlę otrzymywało jedynie dwa lub maksimum trzy posiłki mleczne.
Wprowadzanie pokarmów o różnej konsystencji
W ciągu 1. roku życia dziecka szybko rozwija się umiejętność gryzienia i żucia. Umiejętność gryzienia kształtuje się do ukończenia 24. miesiąca życia, jednak największe możliwości nabywania tych kompetencji występują między 6. a 10. miesiącem życia. Akceptacja pokarmów o konsystencji innej niż płynna czy papkowata rozwija się wraz z nabywaniem umiejętności oralnych. Pokarmy, których żucie czy pogryzienie sprawia dziecku trudność, są przez nie odrzucane. Dlatego należy wprowadzać pokarmy stałe stopniowo, już w 6.–7. miesiącu życia. Kolejność wprowadzania różnych konsystencji zalecaną przez WHO przedstawiono w tabeli 2.1.
Tabela 2.1. Kolejność wprowadzania pokarmów o różnej konsystencji zalecana przez WHO
Częstość posiłków
Według WHO dzieci karmione częściowo piersią powinny otrzymywać w 6.–8. miesiącu życia dwa–trzy posiłki uzupełniające, a w 9.–24. miesiącu życia trzy–cztery posiłki uzupełniające i jedną–dwie przekąski (pokarmy zwykle samodzielnie spożywane przez dzieci między posiłkami głównymi, wygodne i łatwe do podania, np. cząstka warzywa, cząstka owocu, kawałek chleba). Liczba posiłków uzupełniających zależy od ich gęstości energetycznej. Niemowlęta żywione sztucznie powinny spożywać w ciągu dnia cztery–pięć posiłków oraz jedną–dwie zdrowe przekąski (w zależności od apetytu).
Wielkość porcji
W edukacji rodziców istotne jest nauczenie ich rozpoznawania objawów głodu i sytości u dziecka. Częstym błędem w żywieniu niemowląt jest ich przekarmianie. Zmuszanie dziecka do jedzenia powoduje znaczące obniżenie umiejętności do samoregulacji.
Zachowania dziecka świadczące o głodzie to:
● płacz;
● pobudzone ruchy kończyn górnych i dolnych na widok pokarmu;
● otwieranie ust;
● podążanie głową w stronę łyżki.
Uśmiechanie się, gaworzenie i wpatrywanie się w opiekuna, wskazywanie palcem na pokarm podczas karmienia sygnalizują chęć dziecka do kontynuowania jedzenia.
Sygnały świadczące o sytości dziecka to:
● zasypianie;
● grymaszenie podczas jedzenia;
● zwolnienie tempa przyjmowania pokarmu;
● zaprzestanie ssania;
● wypluwanie lub odmawianie wzięcia smoczka;
● odmawianie przyjęcia pokarmu z łyżeczki;
● odpychanie łyżeczki;
● zaciskanie ust przy zbliżaniu łyżeczki.
Należy akceptować spożycie w ramach danego posiłku mniejszej lub większej ilości pokarmu niż rekomendowana zgodnie z zaleceniami wielkość porcji, gdyż wielkości te są wartościami uśrednionymi.
Zasady wprowadzania pokarmów uzupełniających
Zaleca się, aby nie wprowadzać kilku nowych produktów równocześnie. Nowe produkty należy wprowadzać stopniowo, obserwując reakcję dziecka i zaczynając od małych ilości, np. trzech–czterech łyżeczek. Początkowo powinno się wprowadzać typowe pokarmy uzupełniające (np. kaszki ryżowe lub zbożowe), warzywa (marchew), owoce (jabłka, gruszki, banany).
2.1.4. Produkty o właściwościach potencjalnie alergizujących
Zgodnie z aktualnym stanowiskiem ESPGHAN wprowadzanie pokarmów potencjalnie alergizujących można rozpocząć w dowolnym czasie po 4. miesiącu życia. Nie ma danych, że unikanie lub opóźnianie wprowadzania pokarmów potencjalnie alergizujących powyżej 4.–6. miesiąca życia zmniejsza ryzyko alergii.
Nowością są aktualne zalecenia dotyczące wprowadzania orzeszków ziemnych w krajach, gdzie istotnym problemem jest alergia na ten produkt. U niemowląt z grupy zwiększonego ryzyka alergii na orzeszki ziemne (ciężka egzema i/lub alergia na jajo) zaleca się wczesne wprowadzanie do diety pokarmów je zawierających (rozpoczynając między 4. a 11. miesiącem życia), zawsze po konsultacji specjalistycznej. Dane naukowe wskazują, że opóźnione wprowadzenie orzeszków ziemnych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem reakcji alergicznej.
Gluten
Gluten występuje w ziarnach niektórych zbóż (np. pszenicy, żyta, jęczmienia), a tym samym w wielu podstawowych produktach spożywczych z nich pochodzących (np. pieczywie, makaronach, kaszach itp.). Choroby związane
