przed posiłkami
lub
● wstrzyknięcie insuliny podstawowej, w zależności od indywidualnych cech pacjenta (np. zwyczajów żywieniowych).
Dawki korekcyjne – początkowa dawka przed posiłkiem zwykle wynosi 0,5–1 IU szybko działającego analogu insuliny na każde 50 mg/dl glukozy powyżej 150 mg/dl, którą następnie należy dostosowywać zgodnie z potrzebami.
Zapotrzebowanie związane z żywieniem nocnym (gastrostomia odżywcza PEG) często pokrywa jedna dawka insuliny krótko działającej z dodatkiem insuliny izofanowej. Insulina krótko działająca zabezpiecza pierwsze 4 godziny (pierwszą połowę), a insulina izofanowa – kolejne 4 godziny (drugą połowę nocnego żywienia). Pomiar glikemii należy wykonać 4 godziny po rozpoczęciu i po zakończeniu wlewu, co ma służyć dopasowaniu dawki insuliny. Powinno się traktować ciągłe żywienie nocne jako „długi posiłek”, dlatego nie należy zmieniać dawki insuliny podstawowej, a pacjent powinien otrzymywać dodatkowo odpowiednią insulinę tylko w trakcie żywienia.
2.3.11. Podsumowanie
Wraz z poprawą opieki, wczesnego rozpoznawania i intensywnego leczenia, co wpłynęło na poprawę długości przeżycia chorych z mukowiscydozą, należy dbać o jakość diety już od momentu diagnozy. Jeszcze kilka lat temu zalecenia w diecie wysokokalorycznej dopuszczały spożywanie posiłków i produktów typu fast food w celu utrzymania odpowiedniej kaloryczności diety, obecnie nie są rekomendowane. Ze względu na brak badań randomizowanych oceniających wpływ działań żywieniowych na przyrosty masy ciała u chorych z mukowiscydozą, wytyczne żywieniowe oparte są na zaleceniach i opiniach ekspertów. Żywienie w mukowiscydozie, z uwagi na złożony i wieloukładowy charakter choroby, wymaga indywidualnego podejścia i regularnej oceny dietetycznej od niemowlęcia do okresu dorosłego w celu zapewnienia optymalnego stanu odżywienia. W niniejszym podrozdziale uwzględniono najważniejsze i najczęstsze aspekty związane z postępowaniem żywieniowym u chorych z mukowiscydozą.
1. AAP Committee on Nutrition: Pediatric Nutrition Handbook, 6th Edition. 2013. Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics 2012; 129(3): e827–e841.
2. Agostoni C., Braegger Ch., Decsi T. i wsp.: Role of dietary factors and food habits in the development of childhood obesity: A commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2011; 52(6): 662–669.
3. Borowitz D., Robinson K.A., Rosenfeld M. i wsp.: Cystic Fibrosis Foundation evidence-based guidelines for management of infants with cystic fibrosis. J. Pediatr. 2009; 155(supl. 6): S73–S93.
4. Briefel R.R., Wilson A., Cabili Ch., Hedley Dodd A.: Reducing calories and added sugars by improving children’s beverage choices. J. Acad. Nutr. Diet. 2013; 113(2): 269–275.
5. Collins C.E., Okely A.D., Morgan Ph.J. i wsp.: Parent diet modification, child activity, or both in obese children: An RCT. Pediatrics 2011; 127(4): 619–627.
6. Commission Directive 2006/141/EC of 22 December 2006 on infant formulae and follow-on formulae and amending Directive 1999/21/EC Text with EEA relevance, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32006L0141:EN:NOT
7. De Craemer M., Lateva M., Iotova V. i wsp.; the Toy-Box-study group: Differences in energy balance-related behaviours in European preschool children: The ToyBox-Study. PLOS One 2015; 10(3): e0118303.
8. De Ruyter J.C., Olthof M.R., Seidell J.C., Katan M.B.: A trial of sugar-free or sugar-sweetened beverages and body weight in children. N. Engl. J. Med. 2012; 367(15): 1397–1406.
9. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies. Scientific opinion on nutrient requirements and dietary intakes of infants and young children in the European Union. EFSA Journal 2013; 11(10): 3408.
10. ESPGHAN Committee on Nutrition. Mihatsch W., Braegger C., Bronsky J. i wsp.: Prevention of vitamin K deficiency bleeding in newborn infants: A position paper by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2016; 63(1): 123–129.
11. European Food Safety Authority (EFSA): Scientific opinion on nutrient requirements and dietary intakes of infants and young children in the European Union. EFSA Journal 2013; 11: 3408. External Resources.
12. European Food Safety Authority (EFSA): Scientific opinion on the essential composition of infant and follow-on formulae. EFSA Journal 2014; 12: 3760.
13. European Food Safety Authority. Panel on Dietetic Products: Scientific opinion on dietary reference values for water. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). EFSA Journal 2010; 8: 1459.
14. Fewtrell M., Bronsky J., Campoy C. i wsp.: Complementary feeding: A position paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2017; 64(1): 119–132.
15. Herpertz-Dahlmann B., Salbach-Andrae H.: Overview of treatment modalities in adolescent anorexia nervosa. Child Adolesc. Psychiatr. Clin. N. Am. 2009;, 18(1): 131–145.
16. Herpertz-Dahlmann B.: Adolescent eating disorders: definitions, symptomatology, epidemiology and comorbidity. Child Adolesc. Psychiatr. Clin. N. Am. 2009; 18(1): 31–47.
17. Hollander F.M., de Roos N.M., Heijerman H.G.M.: The optimal approach to nutrition and cystic fibrosis: Latest evidence and recommendations. Curr. Opin. Pulm. Med. 2017; 23(6): 556–561.
18. Horvath A., Szajewska H.: Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży. Medycyna Praktyczna: Kraków 2017.
19. Jarosz M. (red.): Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017.
20. Jones G.C., Sainsbury C.A.: A practical approach to glucose abnormalities in cystic fibrosis. Diabetes Ther. 2016; 7(4): 611–620.
21. Mazur J. (red.): Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych. Wyniki badań HBSC 2014. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2015.
22. Moran A., Pillay K., Becker D.J., Acerini C.L.: ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014. Management of cystic fibrosis-related diabetes in children and adolescents. Pediatr. Diab. 2014; 15(supl. 20): 65–76.
23. Nicholls D., Grindrod C.: Behavioural eating disorders. Pediatr. Child Health 2009; 19(2): 60–66.
24. Parks E.P., Kumanyika Sh., Stettler N.: Practical application of the nutrition recommendations for the prevention and treatment obesity in pediatric primary care. Pediatr. Ann. 2010; 39(3): 147–153.
25. Pinket A.-S., Van Lippevelde W., De Bourdeaudhuij I. i wsp.; ToyBox-study group: Effect and process evaluation of a cluster randomized control trial on water intake and beverage consumption in pre-schoolers from six European countries: The toybox-Study. PLOS One 2016; 11(4): e0152928.
26. Płudowski P., Karczmarewicz E., Chlebna-Sokół D. i wsp.: Witamina D: rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów – wytyczne dla Europy Środkowej w 2013 r. Stand.
