energii zostały zredukowane od 30 do 40 procent, co spowodowało kompletny chaos. Rozważ takie aspekty:
• Kalorie są niezbędne do rozgrzania organizmu. Ilość kalorii została zmniejszona, więc temperatura ciała spadła. Rezultat: badanym było stale zimno.
• Kalorie są niezbędne, aby serce pompowało krew. Dostarczano ich mniej, zatem pompa zwolniła. Rezultat: obniżone ciśnienie krwi.
• Kalorie są niezbędne dla działania mózgu, ponieważ jest on bardzo aktywny metabolicznie. Kalorii było mniej, a zatem funkcje kognitywne zostały ograniczone. Rezultat: letarg i niemożność skoncentrowania się.
• Kalorie są konieczne aby ciało mogło się poruszać. Było ich mniej, a zatem ruchliwość została zmniejszona. Rezultat: osłabienie w trakcie aktywności fizycznej.
• Kalorie są niezbędne dla wzrostu włosów i paznokci. Przy ograniczonych dostawach kalorii, włosy i paznokcie nie były zastępowane przez nowe. Rezultat: łamliwe paznokcie i utrata włosów.
Ciało reaguje w taki właśnie sposób – redukując wydatkowanie energii – ponieważ jest mądre i po prostu nie chce umrzeć. Co by się stało, gdyby ciało stale wydatkowało 3000 kalorii dziennie, a przyjmowało zaledwie 1500? Bardzo szybko zostałyby wykorzystane wszelkie magazyny tłuszczowe, następnie wszystkie proteiny, a później nastąpiłby zgon. No, ładnie. Sprytne rozwiązanie dla ciała, to natychmiastowa redukcja wydatkowania kalorii do 1500 dziennie, aby zrównoważyć bilans. To wydatkowanie kaloryczne może być nawet ustawione na nieco niższym poziomie (powiedzmy 1400 kalorii), aby stworzyć pewien margines bezpieczeństwa. Dokładnie tak zachowują się nasze ciała.
Innymi słowy, ciało zaczyna się wyłączać. Aby ocalić życie, redukuje zużywanie energii. Najważniejszym punktem do zapamiętania jest to, że ciało postępuje tak, aby zapewnić przetrwanie jednostce w czasie przeżywania ekstremalnego stresu. Jasne, możesz czuć się kiepsko, ale przeżyjesz, aby móc o tym opowiedzieć. Redukcja wydatkowania energii to najsprytniejsza rzecz, jaką może zrobić ciało. Próby pozyskania energii z wycieńczonego organizmu szybko doprowadziłoby do śmierci. Budżet energetyczny musi być zbalansowany.
Przyjmowane kalorie i wydatkowana energia są wzajemnie od siebie zależne.
Po przemyśleniu staje się oczywistym, że ilość przyjmowanych kalorii musi spaść. Jeśli ograniczymy dzienne spożycie kalorii o 500, zakładamy, że stracimy 1 funt (0,45 kg) tłuszczu tygodniowo. Czy to oznacza, że w 200 tygodni, stracimy 200 funtów (91 kilogramów) i nie będziemy ważyć nic? Oczywiście, że nie. Na jakimś etapie, ciało będzie musiało obniżyć ilość spalanych kalorii, aby dostosować ją do ilości przyjmowanych. Tak się składa, że ta adaptacja występuje niemal natychmiast i utrzymuje się długoterminowo. W trakcie Minnesota Starvation Experiment (Eksperyment Głodowy z Minnesoty) mężczyźni powinni byli stracić 78 funtów (35,3 kg), ale w rzeczywistości ich waga spadła tylko o 37 funtów (16,8 kg) – to mniej niż połowa oczekiwanej utraty wagi. Aby spadek wagi był kontynuowany, należało wprowadzić bardziej surowe ograniczenia kaloryczne. Brzmi znajomo?
Co stało się z ich wagą po okresie połowicznej głodówki?
Podczas tej fazy zawartość tłuszczu spadała szybciej, niż ogólna masa ciała, ponieważ magazyny tłuszczu są najchętniej wykorzystywane do energetycznego zasilania organizmu. Kiedy uczestnicy rozpoczęli etap rekonwalescencji, odzyskali wagę dość szybko, po około 12 tygodniach. Ale na tym się nie skończyło. Waga ciała rosła, dopóki nie osiągnęła stanu wyższego niż przed eksperymentem.
Ciało bardzo szybko odpowiada na redukcję kaloryczną za pomocą spowolnienia metabolizmu (totalnego wydatkowania energii), jednak jak długo trwa ta adaptacja? Czy organizm, jeśli dostanie wystarczająco dużo czasu, powróci do poprzedniego wydatkowania, nawet jeśli niższy poziom kalorii zostanie utrzymany? Prosta odpowiedź brzmi :„nie”25. W badaniach przeprowadzonych w 2008 roku, uczestnicy najpierw stracili dziesięć procent masy swojego ciała, a ich łączne wydatkowanie energii spadło, zgodnie z oczekiwaniami. Ale jak długo trwała ta sytuacja? Przez cały czas trwania badań – przez okrągły rok. Nawet po roku spędzonym na tej niższej dawce kalorycznej, niższej wadze, poziom wydatkowanej energii był stale obniżony o około 500 kalorii dziennie. W odpowiedzi na zaniżoną ilość kalorii, metabolizm zwalnia niemal natychmiast, i to spowolnienie trwa prawie w nieskończoność.
Przydatność tych ustaleń dla diet bazujących na redukcji kalorycznej jest oczywista. Załóżmy, że przed przejściem na dietę, kobieta konsumuje i wydatkuje 2000 kalorii dziennie. Idąc za radą lekarza, rozpoczyna zredukowaną kalorycznie, niskotłuszczową dietę, podczas której dokładnie kontroluje porcje. Redukuje przyjmowane kalorie o 500 dziennie. Bardzo prędko jej wydatkowanie kaloryczne również zmniejsza się o 500 kalorii dziennie, jeśli nie nieco więcej. Czuje się średnio, jest zmęczona, jest jej zimno, jest zirytowana i cierpi na bezsenność, ale wytrzymuje, myśląc, że te objawy muszą się w końcu skończyć. Na początku traci na wadze, ale kiedy jej ciało ogranicza wydatkowanie kalorii, aby dostosować je do tych, które przyjmuje, jej waga przestaje się zmieniać. Podąża dokładnie za wytycznymi diety, ale rok później, nie zauważa wielkich zmian. Jej waga stopniowo znów się zwiększa, chociaż przyjmuje stale tę samą ilość kalorii. Zmęczona stałym złym samopoczuciem, porzuca niedziałającą dietę i wraca do 2000 kalorii dziennie. Jej metabolizm zwolnił i radził sobie z 1500 kaloriami, a zatem cała waga, którą straciła natychmiast wróciła – w postaci tłuszczu. Ludzie dookoła po cichu oskarżają ją o brak silnej woli. Brzmi znajomo? Ale ten powrót kilogramów nie jest jej porażką! Wręcz przeciwnie, można się go było spodziewać. Wszystko, co tutaj opisano, zostało dokładnie udokumentowane w ciągu ostatnich stu lat.
Rozważmy tę ostatnią analogię. Załóżmy, że zarządzasz opalaną węglem elektrownią. Każdego dnia, aby wygenerować energię, spalasz 2000 ton węgla. Trzymasz też jakąś ilość węgla w magazynach, na wypadek, gdybyś go potrzebował.
Aż nagle, ni z tego, ni z owego, otrzymujesz tylko 1500 ton węgla dziennie. Czy powinieneś stale spalać 2000 ton węgla? Szybko spaliłbyś wszystkie zapasy, a później twoja elektrownia przestałaby działać. Prądu zaczęłoby brakować w całym mieście. Panowałaby anarchia i okradanoby domy i sklepy. Twój szef wyzywałby cię od kompletnych idiotów i natychmiast zwolnił. Jakież to nieszczęście dla ciebie, ale miałby całkowitą rację.
W rzeczywistości poradziłbyś sobie z tą sytuacją zupełnie inaczej. Kiedy tylko zrozumiałbyś, że dostarczono ci 1500 ton węgla, zredukowałbyś spalanie do, właśnie, 1500 ton. Tak naprawdę, być może spalałbyś zaledwie 1400 ton, na wypadek dalszych ograniczeń. Niektóre światła w mieście zdają się być nieco przydymione, ale nie ma masowych ograniczeń prądu. Unikasz anarchii i ograbiania sklepów. Twój szef mówi : Dobra robota, nie jesteś tak głupi, na jakiego wyglądasz. Podwyżki dla wszystkich. Utrzymujesz niższe spalanie 1500 ton tak długo, jak to konieczne.
Główne założenie, jakoby ograniczenie kalorii powodowało utratę wagi, jest fałszywe, ponieważ zmniejszona ilość przyjmowanych kalorii, nieuchronnie prowadzi do obniżenia ich wydatkowania. Ta zależność została udowodniona krok po kroku. Mamy jednak bezpodstawną nadzieję, że tym razem, jakimś cudem, ta strategia okaże się skuteczna. Nie okaże się. Zmierz się z tym. W najgłębszej głębi naszego serca wiemy, jaka jest prawda. Redukcja kaloryczna i kontrolowanie porcji sprawiają tylko, że jesteś głodny i zmęczony. Co gorsza…
Rosenbaum I in.. Long-term persistence of adaptive thermogenesis in subjects who have maintained a reduced body weight. Am J Clin Nutr. Październik 2008; 88(4):906–12.
