z cztery tysiące – dziś popr. forma: z czterema tysiącami. [przypis edytorski]
42
wołoski – z Wołoszczyzny, krainy położonej w płd. części dzisiejszej Rumunii. Wołoszczyzna, rządzona przez hospodara, pozostawała zależna politycznie od Węgier i Turcji. [przypis edytorski]
43
młodym wtedy był – byłem wtedy młody. [przypis edytorski]
44
kędy – dokąd. [przypis edytorski]
45
dokazował – dziś popr.: dokazywał. [przypis edytorski]
46
z hetmany (daw.) – dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis edytorski]
47
przelatował – dziś popr.: przelatywał. [przypis edytorski]
48
Warna – miasto i port nad Morzem Czarnym na terenie Bułgarii. [przypis edytorski]
49
potrza (gw.) – potrzeba. [przypis edytorski]
50
zdolić – zdołać, dać radę. [przypis edytorski]
51
podaję hełm… wyślizga mu się z rąk – Ten szczegół i wszystkie następne wzięte z Kroniki Bielskiego. [przypis autorski]
52
Olgierd (zm. 1377) – wielki książę litewski, ojciec Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
53
coby (gw.) – żeby. [przypis edytorski]
54
we wojsku (gw.) – w wojsku. [przypis edytorski]
55
doznawa – dziś popr.: doznaje. [przypis edytorski]
56
z Turki (daw.) – dziś popr. forma N. lm: z Turkami. [przypis edytorski]
57
cale (daw.) – wcale, zupełnie. [przypis edytorski]
58
piąci – dziś popr.: pięciu. [przypis edytorski]
59
plecyma (daw. forma liczby podwójnej) – plecami. [przypis edytorski]
60
mię – dziś popr.: mnie. [przypis edytorski]
61
bez (gw.) – przez. [przypis edytorski]
62
buńczuk – długie drzewce ozdobione włosiem końskim, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
63
aga (tur.) – dowódca janczarów, tj. piechoty tureckiej (dziś tur. tytuł grzecznościowy: pan) [przypis edytorski]
64
ufiec – hufiec, oddział. [przypis edytorski]
65
janczarowie (z tur.) – piechota turecka. [przypis edytorski]
barć – dziupla w pniu drzewa z gniazdem pszczół. [przypis edytorski]
79
uznawam – dziś popr.: uznaję. [przypis edytorski]
80
zanadrze (daw.) – miejsce pod wierzchnim ubraniem na piersi. [przypis edytorski]
81
na wnątrzu (gw.) – w środku, w brzuchu. [przypis edytorski]
82
mas (gw.) – masz. [przypis edytorski]
83
brzyćki (gw.) – brzydki. [przypis edytorski]
84
kielo (gw.) – ile. [przypis edytorski]
85
cas (gw.) – czas; raz w kielo cas – raz na długi czas, niekiedy. [przypis edytorski]
86
matusia… rzemyk za piec wrazili (gw.) – mama wrzuciła rzemyk za piec (użycie czasownika w lm wyraża szacunek do osoby, o której się mówi). [przypis edytorski]
Z Siedmiogrodu pochodził król Polski Stefan Batory (1533–1586). [przypis edytorski]
