word vernietig,” was sy woorde. Elske het geweet hy praat van háár land se meisies. Die name op haar lysie het getuig wat die herkoms van dié meisies is. Elke ras in die land is onder hulle verteenwoordig: bruin, swart, wit.
Ook vanaand is die eerste meisie wat hulle in ’n kajuit raakloop Afrikaans en kom uit die hart van die platteland. Elise het nie grootgeword in ’n stad nie, maar in die ruim platteland op ’n plaas waar haar pa die bestuurder was. As dogtertjie, onthou sy, het sy saam met haar pa te perd veld toe gegaan. Sy onthou die hanslammetjie wat sy by die eienaar van die plaas gekry het, hoe haar pa ’n diaken in die kerk was en haar ma in die kerkkoor gesing het. En sy onthou haar valletjiesrok vir Sondae, die blou strikke in die blonde hare.
“Wat soek jy dan hier, Elise? Hiér op ’n boot … tussen die Japannese matrose?” Daar kom geen antwoord nie en Elske moet veg teen die trane.
“Elise …” Deernisvol tel sy ’n slap hand op. “Hoe het jy dan so ’n ver pad van ’n Karooplaas tot op ’n Japannese boot in Kaapstad se hawe gekom?”
Die verduideliking kom sukkelend uit, met flitse van ongeërgdheid in Elise se oë, asof sy die toehoorder goed wil laat verstaan dat sy maar net die feite gee … Dit skeel haar nie regtig dat sy op ’n Karooplaas begin en nou onder die mans van ’n vreemde nasie verval het nie.
“O, daar was probleme tussen my pa en ma en ek en my ma het Kaap toe gekom. Ma het gaan werk en … wel, ons het mekaar min gesien. Nie dat ek my ma daaroor verwyt nie, hoor? Sy moes gaan werk en saans … wel, sy was nog jonk. Ek het haar nie verkwalik dat sy die meeste aande uitgegaan het nie. Sy kon haar lewe lei soos sy wou en ek myne soos ek wou. Ek is saam met my maats nagklubs toe en … o, wel, dinge het net vererger en … toe’t ek hier beland en … hier is ek.”
Elske is sonder haar terug. Die pragtige meisie wou liewer tussen die matrose agterbly. En sy het haar rede gegee:
“Jy praat nou van Jesus en dat my lewe kan verander … Daar was ’n tyd dat ek baie met Hom te doen gehad het. Ek het jou vertel dat my pa ’n diaken was en my ma in die kerkkoor gesing het. Elke Sondag was ons in die kerk; ek in die Sondagskool. Ek het ’n Kinderbybel gehad waaruit ek nogal graag gelees het. En toe … wat gebeur? My ouers, goeie Christene, skei. Ma sê dis Pa se skuld. Pa sê dis Ma se skuld. Maar intussen … wat word van my en Jesus?”
Elske moes hulpsoekend opkyk na haar groepleier. Hierdie ding was te groot vir haar, want sy het skielik in haar eie, jong hart ’n tikkie opstand ontdek. Dieselfde vraag as dié op die lippe van die hawemeisie het swaar in haar gelê: Wat word van Jesus?
Toe hulle by die kajuit uitstap, was daar ’n hartseer so groot en wyd soos die Karoovlaktes in Elske. Ek moet ’n meisie soos ek hier agterlaat as ’n speelbal, het sy gedink. Sy wou terugdraai, Elise aan die skouers gaan gryp en uitroep: In die naam van Jesus, besin!
Maar Elise wou nie saamkom nie. Daar was nie meer omdraaikans nie, het sy gesê.
Die groepie was stil toe hulle daardie aand teruggaan na die koffiehuis. Dit was ’n aand van mislukking en diepe teleurstelling. Hulle kon nie een van die hawemeisies oortuig om die sedelose lewe vaarwel te roep en saam met hulle te kom nie.
Die ervare groepleier se hart het ewe veel vir sy groepie jong mense gepyn as vir die meisies wat hy agterlaat. Dis net ’n ware Christenkind wat die moed kry om ná so ’n aand weer te probeer. Maar vanaand is hulle moedeloos. Wanneer hulle in die gebedskamer bymekaarkom, sal hulle opnuut hul diepe afhanklikheid bely. En hul Hoofleier sal hulle weer met nuwe moed en begeestering vir hierdie taak besiel.
“Kan ’n mens ’n stadium bereik wanneer jy nie meer kan omdraai nie?” wou een weet en die antwoord het dadelik met vaste sekerheid gekom:
“Nee, Kobus. By Jesus bestaan daar nie so iets nie. Die genade van God ken nie ’n keerpunt nie. Hou net daaraan vas. As jy dit nie glo nie, sal jy nie met hierdie werk kan voortgaan nie.”
Dit was stil totdat hulle in die kombi geklim het en deur die hawehekke gaan.
“Sy is twintig. So oud soos ek.”
Niemand het iets daarop te sê nie.
“Sy is ’n Afrikaanse meisie … soos ek.”
“Ja, Elske.”
“Maar hoe begin dit? Waar en wanneer het dit so handuit geruk?”
“Die oorsake is legio, maar twee van die belangrikstes is ’n lewe sonder God en los gesinsbande … Ek dink nie ek slaan die bal mis as ek sê meer as die helfte van die ouers hier in Kaapstad weet vanaand nie waar hul kinders nou is nie – ewe min as wat die kinders weet waar hul ouers is. Status het ’n baie belangrike ding geword. Jy moet op die regte plekke en by die regte mense gesien word. Dis deesdae belangriker as die gesinslewe. Ons kinders betaal die prys vir ons snobisme.”
Die groepie weet dis waar: party uit eie ervaring, ander uit wat hulle gehoor het. Dis feite. Sommige ouers wat vanaand by een van die vele gesellighede in die stad is, dink hul dogter is werklik by haar vriendin se huis. Of hul seun doen sy skoolwerk by die huis. Of die kinders kyk na ’n videoprent. En die ouers dink hul onskuldige kinders – hulle is nog net elf, twaalf, dertien – kyk na ’n Walt Disney-prent of Tarzan. Min wetende dat wanneer hulle vanaand tuis kom, hul twaalfjarige dogter of dertienjarige seun hulle meer van seks sal kan vertel as wat hulle al van gedroom het. Hulle weet nie hul dogter se goeie vriendin is reeds ’n volbloed-prostituut nie, dat sy op hierdie aand hul mooi dogter in die nagklub in die oudste bedryf op aarde inlyf nie.
Hulle gee hul kinders alles. Maar die alles sluit nie liefde en aandag in nie. Daar is enkeles wat wel liefde en aandag ook kry – en dan moet die fout by die oordaad gesoek word. Want die een wat alles in die lewe het, is dikwels die ongelukkigste mens op aarde. So iemand leer nooit om die eenvoudige dinge van die lewe te waardeer nie.
“Dan dink jy die beginpunt van al hierdie ontaarding moet by die ouer en die ouerhuis gesoek word?” wil Elske reguit weet.
“Nee, nie altyd nie. In baie gevalle is die kind se afdwaling die gevolg van faktore buite sy beheer. Dit is kinders wat nooit ’n geleentheid gekry het om tot volwasse mense te ontwikkel nie, wat van geboorte af in die stryd om oorlewing gewikkel was. Ons kry daagliks met sulke produkte van verwaarlosing en kindermishandeling te doen. Hulle het nooit ’n kans gehad nie. Maar daar is ook die ander wat wel ’n goeie begin gehad het.”
“Soos Elise? Totdat haar ouers geskei is, het sy ’n goeie kans gehad. Maar haar ouers se egskeiding het alles verander.”
“Maar dit beteken nie noodwendig dat die ouers se gebreke Elise laat ontspoor het nie.”
“Hoekom sê jy so, Regina?”
Die ander meisie in die groep erken openhartig en eerlik: “Ek kom self uit ’n gebroke huis. My ouers is geskei toe ek nege was. Maar van albei kante het ek baie liefde ontvang. Miskien te veel, want die een by wie jy is, is altyd geneig om dinge oor die hoof te sien, toegeeflik te wees. En dis verkeerd, besef ek vandag. Ek besef ook dat ek hul liefde tot my eie voordeel uitgebuit het.”
“Dit was dus eintlik tot jou voordeel dat jou ouers geskei is? Dink jy so?”
“Nee. Dis tot geen kind se voordeel nie. Maar dis erger om in ’n huis vol spanning groot te word. Ek weet self nie wat die ergste is nie. Ek weet net dat ek die Here nie dankbaar genoeg kan wees vir my ouers nie, al het hulle geskei. Ek is vandag ’n kind van die Here, en ek hoop om ook eendag te trou en kinders te hê … ek weet nie of ek dalk
