jou, Lam.” Kap-kap-kap.
“Advertensie, wat van advertensie?” Die saak raak so ernstig dat Lam ook stoorkamer toe wip. “Moenie vir my kom vertel van advertensie nie. Ek het een keer geadverteer in die Rensdal-Nuus, en toe spel hulle ‘koesisters’ verkeerd, as ‘koeksisters’.”
“Maar dit is mos koeksisters,” beweer Dawie.
“Kóésister.”
“Kóéksister.”
Die huislike twissie oortuig Berna van minstens een ding: Dawie de Vries is wettig getroud, baie getroud ook daarby. Hy is beslis nie ’n leuenagtige skurk wat iewers op sy werf ’n sinkhok ingerig het as harem vir ’n klomp misleide, ontvoerde meisies uit die stad nie.
Hy het vir Lam, en Lam sal toesien dat hy in sy spoor bly trap. Dat hulle oor haar gesels, is ’n bietjie meer ontstellend. Sy vermoed voorts dat sy die afgelope twee weke die onderwerp van bespreking was. Sal sy haar aankoms bekend maak deur ’n kuggie of ’n roepie of ’n naderstaan? Op so ’n manier dat dit klink asof sy van buite af inkom en nie gestaan en afluister het nie?
“Ek het jou nie stad toe gestuur om die maan vir my te gaan haal nie, Dawid de Vries. Jy moes na daardie kerklike klub toe gegaan het waar my niggie haar nuwe man gekry het, ’n goeie man. Ek het nie bedoel jy moet iemand op straat optel nie. En wie sê Roux hou ooit van haar? Daardie Nel-merrie het hom so vas in haar kloue …”
“Hy sal van haar hou, jy sal sien.”
“Gmf. Seker ook omdat sy bruin oë het.”
“Lam, hou nou op, ek sê vir jou sy het rooi oë gehad.”
“Bruin, ek wed jou.”
“Rooi. Sy het gehuil. Traai sit nou op die stoel, hy sal nie maklik weer breek nie. Hou net ou Anna Deetlefs se vet lowwes van hom af.”
Stoelpote skuif oor ’n sementvloer. “En met twee kinders,” sê Lam.
“Juistement. Nog een sal nie vir haar saak maak nie. Die jong goedjies van vandag wil net rondjakker, hulle wil nie anderman se …” Met hierdie woorde kom Dawie uit die agterkamertjie gestap, ’n swaarderige leunstoel in sy hande, en hy sien vir Berna in die deur staan.
Sy mond val oop, en toe hy weer praat, is dit ’n soort hulproep: “Lááám! Kom gou. Sy’s hier. Ek het jou mos gesê.”
“Wie?” vra Lam, en peul ook te voorskyn.
Dawie hoop opsigtelik dat hy en Lam baie ver gestaan en baie sag gepraat het, en dat sy vriendelike toon enigiets wat Berna mag gehoor het, terstond uit haar geheue sal wis.
“Meisie,” sê hy , “het jy goed gery en die pad maklik gekry? En die ou kleintjies?”
“Daar sit hulle in die kar, oom.” Twee huilgesiggies teen die ruit, sien sy toe sy omkyk.
Sy is in die noute. Hulle weet nie hoe lank sy hier gestaan het nie. Sy kan onkunde veins, maak asof sy niks gehoor het van wat hulle sê nie … en ’n werk kry, maar ook die gevaar loop om misbruik te word. Want dat sy die slagoffer van die een of ander komplot is, en dat dit om die kastige Roux draai, kan sy nie betwyfel nie. Sy is so ontsteld dat sy van kop tot toon bewe. Haar handsak gly van haar skouer af toe sy haar greep op die band verslap. Sy buk swakkies om dit op te tel, en dit voel of al haar bloed in haar wange in loop.
“Ja,” sê sy wesenloos, “ek het gekom. Maar ek ry net hier deur, ek is eintlik op pad …” Die halfklaar leuen weier om homself te voltooi. Want mens ry nêrens heen deur Rensdal nie. Nie see toe, berge toe, luilekkerland of maan toe nie. Jy ry net Rensdal toe, want dit lê vyftig kilometer van die hoofpad af.
“’n Regte uithoekie,” het Annalien gesê toe hulle die padkaart bestudeer.
Dus bly daar vir Berna net die waarheid oor. “Ek het gekom,” herhaal sy. “Maar nou weet ek nie meer nie. Ek wil weet wat julle nou-nou gepraat het. Van Roux wat van my moet hou. Om hom van ’n ander vroumens af weg te kry, of hoe?” En iewers, as haar afleiding korrek was, is daar ’n kind ook in die prentjie. Of ’n opreg geteelde troetelhond of -kat, maar in elk geval iets wat opgepas of grootgemaak moet word.
“Wel, ja,” sê Lam nadat sy en Dawie mekaar ’n slap blik van verwyt en hulpsoeke toegewerp het, “dit is ten dele oor Roux wat Dawie jou gevra het om te kom, maar dit is darem in die eerste plek oor die winkel, moet ek eerlik sê.”
“Oom Dawie,” sê Berna, “ek voel so … so vernederd en diep teleurgesteld. Terwyl jy sit en luister het hoe ek misbruik is, het jy self ’n plan sit en maak om my te misbruik.”
Dawie se mond gaan oop en toe. Hy wik en weeg heel duidelik tussen tienduisend onvanpaste opmerkings, en toe kies hy die verkeerdste een onder die klomp: “Jy sal sien, Roux is nie so sleg nie,” sê hy. “Dalk leer julle tweetjies nog van mekaar hou.”
Toe luister Berna nie verder nie. Sy rig die motorsleutel wat sy soos ’n wapen in haar regterhand vasklem (menigmaal het sy, vrou-alleen, dit ook as wapen gereed gehou op ’n verlate parkeerplek of in die hyser) op Dawie de Vries.
“Mans,” sê sy, “is almal eenders tot hulle dood. As hulle nie klaar aangejaag het nie, is hulle op pad om aan te jaag.” Blindkwaad sien sy Lam se groot oë, en onthou darem om by te voeg: “Toe maar, hy het niks met my probeer nie, hy kan net oor sy Lam praat. Maar bruin oë of nie, ek wil niks met julle gekonkel te doen hê nie. So, hou julle verpesting van ’n ou winkel, en hou julle verpesting van ’n ou seun.”
Daarmee swaai sy om en storm motor toe. Toe sy inklim, huil die tweetjies al goed. Stomme, arme kinders. In wat ’n deurmekaar wêreld lewe hulle, tussen watse deurmekaar grootmense. En hoe nodig het hulle ’n bad en ’n bed, en ’n huis en … ’n pa. Uit die hoek van haar oog sien sy nog hoe Lam driftig beduie, met ’n uitgestrekte arm. Dalk sê sy: “Keer, haar, Dawie, sy is kwaai, en Roux het ’n kwaai vrou nodig.” Of: “Gee haar by die polisie aan, wie gee haar die reg om ons hier in ons eie plek te kom beledig?” Of dalk net: “Fietas! Wat kom soek sy hier tussen ordentlike mense?”
“Sjjjt-sjjjt-sjjjt,” troos sy aanhoudend agtertoe terwyl sy ’n wilde U-draai in die bykans verlate straat maak. Hoe oortuig sy die tweetjies tog om net stil te bly en uit te hou tot hulle weer buite die dorp is? En as sy buite die dorp is, wat doen sy dan met hulle?
Sy is skaars weer op koers in dieselfde rigting waaruit sy gekom het, toe sy sien wat plaasvind: die bakkie wat voor haar teen die randsteen gestaan het, was Dawie s’n. En in hierdie bakkie het hy gespring en dieselfde U-draai as sy gemaak om nou agter haar aan te jaag.
Wat is sy plan? wonder Berna terwyl sy hom in die truspieëltjie dophou. Hy wil haar tog seker nie halfdood ry, soos ’n slagskaap vasbind en voor die vrousoekende Roux se voete gaan neergooi nie?
Die tweeling ruik opwinding, en bly stil om te sien wat nou aangaan. Oppas, vermaan sy haarself, onthou jy het kinders in die kar. Wie een keer in ’n kwaai motorongeluk was, lê daardie skrik seker nooit weer heeltemal af nie. Maar die blou bakkie is op haar hakke, en sy trap die petrolpedaal platter.
Jy sal my stof nie sien nie, kners sy op haar tande. Jy en jou Lam kan gaan doppies blaas. Het sy nog genoeg brandstof? Genade, wat besiel haar? Sy kon die ding verstandig met die twee mense sit en uitpraat het. Sy het immers ’n koel kop en ’n nugter benadering tot die lewe, of was dit alles aangeleerde bates? Is sy sommer ’n wilde wegholding, en
