nou terug in Berna se kop: “Ek het jou grootgemaak vir ’n uitsoekvrou, my seun. Dink weer ’n keer, dis nog nie te laat nie.”
Wat op aarde ’n uitsoekvrou is en hoe sy lyk, sou Berna nooit uitvind nie. Maar ’n uitsoekvrou sou seker nie gedoen het wat sy nou aan ’t doen is nie: wegvlug van haar probleem af. Haar vertrek uit die stad hierheen kan dalk nog beskryf word as beplanning, maar nie haar terugvlug soontoe nie, veral aangesien sy daar geen vastigheid meer het nie.
Toe haar gedagtes hierdie punt bereik, maak sy haar gereed om snelheid te verminder, om haar deur Dawie de Vries te laat inhaal en die saak behoorlik uit te stryk. Sy sal in elk geval die nag hier in die dorp moet deurbring, ter wille van die kinders. Maar wat kos ’n hotel nie net nie? Sedert haar salaris haar ontval het, wik en weeg sy voor elke besteding. En altyd roer daar in haar agterkop die twee woordjies: die kinders. Hulle toekoms, hulle vastigheid … So jonk nog toe hy dood is, het Ronald nie regtig polisse gehad nie. Dalk het dit onder in sy bewussyn vasgestaan dat Julia en Ron altyd sal sorg. Veral Julia. Dis vir haar wat hy altyd eerste aangespreek het, om iets te vra, te vertel, of oor te kla. Maar dis ook vir haar wat hy altyd eerste gekritiseer het; onverdraagsaam, heftig, byna hatig.
Dieselfde gedrag wat hy teenoor sy vrou geopenbaar het. Partykeer kon hy so gemaklik en vertroulik wees, ander kere onverklaarbaar gefrustreerd en foutvinderig. Sy het daaraan gedink as sy ligte kant en sy donker kant en dit was vir haar bitter jammer dat die kinders dit ook klein-klein reeds so moes ondervind.
Meteens hoor Berna ’n minder welkome geluid iewers agter haar: die sirene van ’n verkeersvoertuig, waarskynlik die enigste een op die dorp.
“Rensdal,” sê sy hardop met ’n vermoeide uitblaas van die asem, “jy wou my hê, en jy sorg dat jy my kry, of hoe?”
4
“Ek was nog nooit in my lewe in so ’n verleentheid nie,” sê Berna met klem, terwyl haar hande die stewige koffiekoppie vasklou. Een ding is seker: teen hierdie tyd is koffie vir haar sinoniem met Dawie de Vries, en Dawie de Vries is sinoniem met moeilikheid.
Toegegee, haar stelling is nie volkome waar nie; sy was al in groter verleenthede. Wat van die stel wat sy met die uwe Christiaan Hartogh afgetrap het? Sy klouerige hande, sodat daar agterna ’n blou kol op haar linkerbors was? Maar tyd het mos ’n manier om die skerp rande van herinnering af te skaaf, en dus kan sy haar deeglik inbeeld dat vandag se ervaring erger is as al die voriges in haar lewe.
“Ek bedoel,” sê sy, “ek kom hier aan, ewe goedertrou, nadat ek alle brûe agter my aan die brand gesteek en alle agterdeurtjies toegestop het. Ek kom om my dienste aan te bied en in ruil daarvoor ’n lewe en ’n toekoms vir my en my kinders te kry. En wat kry ek? ’n Sameswering.”
Sy ken haarself nie. Sy is die een wat altyd in staat was om stil te bly en weg te sluk, en hier gee sy haar oor aan ’n aktiewe woede wat haar wonderlik ontledig. En Dawie en Lammie (ja, haar naam is toe werklik Lammie, van Lamberta) buig maar net die kop deemoedig onder hierdie kastyding.
“Ek vra honderd maal om verskoning, Berna-meisie,” sug Dawie. “Help dit darem nie dat ek jou verkeersboete saam met myne sal betaal nie?”
“Dit help, ja,” sê Berna. “Want as ek dit moes betaal, sou ek een van die kinders aan julle moes verkoop vir fondse.”
“Die ou dogtertjie,” aanvaar Lammie gretig. Dis heel duidelik dat hulle uit die staanspoor ’n sagte kolletjie vir Mientjie het, en vir Ronnie is dit nogal iets om te verwerk. Hy haal die afgelope uur vrouliker toertjies uit as wat Mientjie self kan doen, en sy pogings om “r” te sê, is pateties totdat Lammie haar oor hom ontferm en hom volgens haar geheime resep die klank leer sê.
Dis voorts duidelik dat Lammie se wantroue teenoor die vreemde vroumens nou totaal oorskadu word deur haar skuldgevoel teenoor die einste vroumens. Want dat Lammie ook aandeel het in wat gebeur het, is nie weg te redeneer nie. Sy het nou wel nie vir Dawie aangesê om ’n meisie op straat op te tel nie, maar hy moes wel deeglik ’n vrou vir haar seun Roux gaan soek, beginnende by haar stadse niggie wat die goeie tweede man by ’n kerklike klub ontmoet het.
Hulle sit op die toegerankte, diep voorstoep van die De Vriese se dorpshuis, nadat die snoepwinkel sonder slag of stoot toegesluit is sodat Lammie in haar eie motortjie die jaagtog kon meemaak, gelukkig vir haar agter die verkeerskonstabel. En aan die verskonende manier waarop dié hulle bejeën het, kon Berna sien dat sy hier te doen het met ’n gerespekteerde egpaar van Rensdal. Dus was die angel van die wetstoepassing bedoel vir haar, die vreemdeling in die poorte … hoewel Dawie haar voorgestel het as “die dametjie wat by Lam kom inval om die dorp en sy mense beter te dien.”
“Hoe kon oom Dawie so vir hom jok?” wou Berna weet toe die kaartjies klaar geskryf en hulle bekaf op pad huis toe was. “Ek het mos gesê ek gaan nie bly nie.”
“Dit hoef hy nie te weet nie, meisie. Ek het gedink dalk maak dit tog sy hart saf, want hy kom gedurig by Lam se plekkie koop. Koeksisters.”
“Kóésisters,” het Lammie reggehelp.
“Wel, dit het toe nie sy hart saf gemaak nie,” som Berna op. Dit sal haar ook min verbaas as die verhaal van die dubbele spoedoortreding in die plaaslike koerantjie kom.
Op die ou end het hulle darem tot ’n vergelyk gekom: oom Dawie betaal ook haar boete, en sy en die kinders gaan vannag by hulle slaap en môre die terugreis aanpak. Met watter doel, probeer Berna liewers nie aan haarself verklaar nie. Sy het nie gejok nie: sy het inderdaad brûe verbrand en agterdeure toegestop toe sy hierheen gekom het. Dalk gebeur daar tog tussen vandag en môre ’n wonderwerk, iets wat haar sal help rigting kry.
Lammie, wat glo saam met die hoenders opstaan om haar pasteitjies te bak, sal vir Berna vroeg wakker maak met koffie en beskuit, en pap vir die kinders. En al swem Berna se kiewe reeds in die sterkste koffie, klink dit steeds na ’n avontuur. Wanneer, indien ooit, het sy laas koffie in die bed gekry? Laat sy hierdie dag dus maar beskou as ’n kort, interessante vakansie met gratis oornaggeriewe.
Noudat sy so rustig hier sit en ontspan, met die koelte van vroegaand wat oor die dorpstrate toesak en die geur van naeltjiehoender uit die kombuis, is daar in haar ’n stille begeerte om hier te mag bly. Hoe lekker speel die tweeling met sandjies onder die voorstoep. Ja, dink net daaraan: haar kinders ken nie grond, regte grond wat jy tussen jou vingers deur kan laat gly nie. Waar hulle vandaan kom, is daar net grasperk en plaveisel en teer. In Julia se tuin mag hulle nie van die paadjies af trap nie.
“Kyk, Mamma, die sand waai,” demonstreer Ronnie. Berna knik en dink: dis wat ek en my kinders is … waaisand.
“As jy dan nou môre móét terug, Berna, gee solank vir Lam ’n paar idees vir haar plekkie,” versoek Dawie.
“Daar is baie wat sy kan doen,” sê Berna geslote, vas oortuig dat dit weer ’n soort strik is wat hy vir haar stel. Maar namate sy suiniglik op die saak begin uitbrei, neem haar entoesiasme oor. ’n Koöperasie, natuurlik, waar elke lid iets soos 10% van haar inkomste prysgee. En daar kan ’n voltydse kasregistervrou kom wat sommer ook die boekhouding doen. Vir haar salaris kan elke vrou ’n maandelikse bedrag afstaan. En dan, natuurlik, as die geld begin inrol, moet hulle lugreëling insit, en daar moet ’n mikrogolfoond kom (amper wys sy daarop dat sy een tussen haar besittings het), en ’n koeldrankkas, en …
“Wat doen julle tweetjies?” raas Berna kastig met die kinders toe sy agterkom dat haar geesdrif handuit ruk.
Want sy dink ook aan al die advertensie wat gedoen kan word: ’n behoorlike uithangbord, ’n kennisgewing in die plaaslike koerantjie
