prysgegee het en tannie Jans die kaggelvuur in haar kamer om die sy te kon koop wat nou so elegant om ons ruis nie.
“Corrie?”
Voor my staan Karel, swart keil in die hand, sy oë stip op my gesig gevestig, asof hy nie heeltemal seker is wat om te sê nie.
“Ja, dis ek!” sê ek terwyl ek laggend na hom opkyk. Dis ek, Karel, en dis jy. En dit is die oomblik waarvan ek gedroom het!
“Maar jy is so… so volwasse. Vergewe my, Corrie, natuurlik is jy mos. Dis maar net… ek het nog altyd aan jou gedink as die dogtertjie met die yslike blou oë.” Hy staar nog so ’n rukkie na my en voeg dan saggies by: “En nou is die dogtertjie ’n vrou… en boonop pragtig.”
Skielik is die orrelmusiek wat by die deur uitrol net vir ons bedoel. Hy bied my sy arm aan, en dit is al wat keer dat ek die lug in sweef, oor die puntige dakke van Haarlem se huise.
Dis ’n winderige Vrydagoggend in Januarie toe my oë vir my vertel wat my brein aanvanklik weier om te aanvaar. Die vloeistof in die glasbeker het ’n modderige, dooie swart kleur.
Ek leun teen die ou houtwasbak en maak my oë styf toe. “Asseblief, Here, laat ek tog net ’n fout gemaak het!” In my gedagtes herhaal ek die verskillende stappe; ek kyk na al die flessies met chemikalieë en maatlepels. Nee. Alles is presies net soos ek dit altyd doen.
Dan is dit dié ellendige vertrek. Dit is altyd donker in dié vuurhoutjiedosie van ’n kombuis. Met ’n vadoek raap ek die warm glasbeker op en hardloop na die venster in die eetkamer.
Swart. Swart soos die vrees en die dood self.
Met die beker nog in my hand vasgeklem, hardloop ek met die vyf trappies af en in by die agterdeur van die winkel. Pappa, sy juweliersglasie voor sy oog, buk oor sy nuutste leerling se skouer en kies behendig ’n oneindig klein onderdeeltjie uit tussen die verskeidenheid voor hulle op die werkbank.
Ek kyk deur die glasdeur tot in die winkel, maar Betsie staan agter haar toonbank met ’n klant en praat. Nee, nie ’n klant nie, help ek myself reg, ’n laspos. Ek ken mos dié vrou. Sy kom kastig hierheen om raad oor horlosies te vra, maar dan gaan koop sy hulle by Kan se nuwe winkel oorkant die straat. Nóg Pappa nóg Betsie is skynbaar daaroor bekommerd dat dit al hoe meer gebeur.
Toe die vrou vertrek, bars ek by die deur in met die beker waarheid in my hand.
“Betsie!” roep ek uit. “O Betsie, dis swart! Hoe gaan ons vir haar sê? Wat gaan ons doen?”
Betsie stap vinnig agter die toonbank uit en vou haar arms styf om my. Agter my kom Pappa ook ingestap. Sy oë gaan van die beker na Betsie en toe na my.
“En jy het dit presies reg gedoen, Corrie? In elke besonderheid?”
“Beslis, ja, Pappa.”
“Ek is seker jy het, my kind. Maar ons moet ook die dokter se mening kry.”
“Ek neem dit dadelik na hom toe,” sê ek.
Ek gooi die aaklige vloeistof in ’n botteltjie en hardloop daarmee oor die gladde, natgereënde strate van Haarlem.
Daar is ’n nuwe verpleegster by dr Van Veen. Ek wag in doodse stilte ’n hele miserabele halfuur in die wagkamer. Uiteindelik vertrek die pasiënt en dr Van Veen neem die bottel na sy laboratorium.
“Jy het nie ’n fout gemaak nie, Corrie,” sê hy toe hy weer verskyn. “Jou tannie het op die meeste drie weke om te leef.”
Ons hou ’n gesinsvergadering in die horlosiewinkel toe ek terugkom: ek, Mamma, tannie Anna, Pappa en Betsie. Ons stem saam dat tannie Jans dadelik moet weet.
“Ons almal gaan dit saam vir haar sê,” besluit Pappa. “Maar ék sal die nodige woorde sê. Miskien,” sê hy dan en sy gesig helder effens op, “miskien sal sy moed skep uit alles wat sy bereik het. Sy heg baie waarde aan alles wat sy vermag het. En wie weet, dalk is sy heeltemal reg.”
Ons streep in ’n ry op na tannie Jans se kamers toe. “Kom binne,” roep sy toe Pappa klop en voeg dan soos altyd by, “voor die trek ’n einde aan my lewe maak.”
Sy sit by haar ronde mahoniehouttafel, besig met nog ’n opname vir haar soldatesentrum. Toe sy soveel mense gelyk sien instap, sit sy haar pen neer. Sy kyk van die een na die ander en trek haar asem skerp in toe sy verstaan. Dit is Vrydagoggend. Ek het nog nie vir haar die uitslag van haar toets gegee nie.
“My liewe skoonsuster,” begin Pappa met ’n sagte stemtoon, “daar is ’n reis vol vreugde waarop elk van God se kinders vroeër of later gaan. En, Jans, sommige moet met leë hande na hulle Vader toe gaan, maar jy sal met jou hande vol na Hom toe hardloop.”
“Al jou klubs…” probeer tannie Anna.
“Alles wat jy geskryf het…” voeg Mamma by.
“Die geld wat Tannie ingesamel het…” sê Betsie.
“Al Tannie se toesprake…” begin ek.
Maar ons goedbedoelde woorde is nutteloos. Reg voor ons oë stort die trotse vrou ineen. Tannie Jans vou haar hande oor haar oë en begin huil. “Leeg, leeg!” kom dit gesmoor tussen haar trane deur. “Hoe kan ons iets na God toe neem? Wat gee Hy om vir ons toertjies en snuisterye?”
Terwyl ons vol ongeloof na haar staan en luister, laat sak sy haar hande. Terwyl die trane steeds oor haar wange stroom, fluister sy: “Jesus, ek dank U dat ons met leë hande na U toe moet kom. Ek dank U dat U alles – alles – aan die kruis gedoen het. Al wat ons in lewe en dood nodig het, is om hiervan seker te wees.”
Mamma vou haar arms om tannie Jans en hulle hou mekaar styf vas. Ek staan egter vasgenael daar, want ek weet ek het iets ondeurgrondelik gesien.
Dit is Pappa se treinkaartjie, op die volmaak regte oomblik gegee.
Met ’n swaai van haar sakdoek en ’n harde snuit van haar neus, laat tannie Jans ons weet die tyd vir emosie is nou verby.
“As ’n mens ’n oomblik se privaatheid kon kry, sou jy jou werk gedoen kon kry,” sê sy.
Sy kyk na Pappa en in haar streng oë is daar skielik iets anders, die naaste aan ’n vonkel wat ek nog ooit in tannie Jans se oë gesien het. “Nie dat werk saak maak nie, Casper. Nee, dit maak glad nie saak nie. Maar,” en só raak sy vasbeslote van ons ontslae, “ek gaan nie ’n slordige skryftafel agterlaat vir iemand anders om op te ruim nie.”
Vier maande ná tannie Jans se begrafnis ontvang ons die langverwagte uitnodiging na Willem se eerste preek. Nadat hy minder as ’n jaar hulpprediker by ’n gemeente in Uithuizen was, het hy nou sy eie gemeente in Brabant, die pragtige landelike deel in die suide van Holland. In die Nederduitsch Hervormde Kerk is ’n predikant se eerste preek in sy eerste gemeente die plegtigste, vreugdevolste, roerendste geleentheid wat ’n onemosionele volk hulleself toelaat. Familie en vriende reis van heinde en ver en bly sommer dae lank oor om die geleentheid te kan bywoon.
Karel, steeds ’n hulpprediker, skryf dat hy ook daar sal wees, en hy sien uit om ons almal weer te sien. Ek laat die woordjie “almal” vir my ’n baie spesiale betekenis aanneem. Ek stryk rokke en pak tasse in ’n vlaag van koorsagtige afwagting.
Dit is een van Mamma se slegte
