testu Myersa-Briggsa, o Enneagramie ani niczym podobnym. Mam natomiast na myśli kombinację cech, które tworzą twój wyjątkowy charakter. O twojej introwersji ze stertą życiowych doświadczeń na wierzchu.
Prawdopodobnie urodziłeś się jako introwertyk. Introwersja była zakodowana w twoim DNA od pierwszego dnia. Kiedy się urodziłeś, twój dopaminowy układ nagrody był mniej aktywny niż u twoich ekstrawertycznych rówieśników. Dorastając, reagowałeś na swoje otoczenie jak introwertyk. Być może byłeś dzieckiem ostrożnym, łapałeś się nogi rodzica, zamiast radośnie pędzić do innych dzieci.
Snidman i jej koledzy obserwują to, badając małe dzieci. Około 40 procent niemowląt jest, jak je nazywa, „behawioralnie nieskrępowana”, co oznacza, że nie reagują silnie na nieznane światła, dźwięki, przedmioty czy ludzi. Zachowują spokój i nie boją się nowości. Od 15 do 20 procent niemowląt reaguje dokładnie odwrotnie. Kiedy zostają wystawione na nowe bodźce, machają rękami i nogami, płaczą lub inaczej okazują pobudzenie.
Według Snidman nasza reakcja na nowości nieszczególnie zmienia się z biegiem czasu. Dzieci, które spokojnie przyjmują bodźce, prawdopodobnie będą je spokojnie przyjmować także w dorosłym życiu; te, które bardzo silnie na nie reagują, najprawdopodobniej wyrosną na nieśmiałych, niespokojnych dorosłych. Potwierdza to teorię, że rodzimy się z określonym temperamentem, który towarzyszy nam całe życie. Dlaczego w ogóle odpowiedź na to pytanie ma znaczenie? Otóż nie chcesz przecież spędzić całego życia, udając kogoś, kim nie jesteś. Jako introwertyk musisz zaakceptować, że twoje potrzeby będą zawsze nieco różne od potrzeb ekstrawertyków, i nauczyć się pracować ze swoją introwersją, zamiast z nią walczyć.
Introwertyczne dzieci
Kiedy spytasz introwertyków, jacy byli w dzieciństwie, od razu się przekonasz, że introwersja objawia się wcześnie. Jedna z moich introwertycznych rozmówczyń, Jessica, powiedziała mi, że nigdy nie miała dużych grup przyjaciół. Lubiła bawić się sama swoim domkiem dla lalek, czytać i się przebierać. Kiedy już spędzała czas z innymi dziećmi, były to zazwyczaj małe grupki. „Przez większość dzieciństwa miałam tylko jedną czy dwie bliskie przyjaciółki” – mówi.
Richard miał fioła na punkcie książek. „Nie chciałem, żeby mi ktokolwiek przeszkadzał” – mówi mi. „Kiedy byłem młodszy, czułem, że nie pasuję. Nikt nie chce z tobą gadać, jeśli nie grasz w kosza, nie chodzisz do tej samej szkoły i nie masz nic do powiedzenia o nowych butach”. Na szczęście z biegiem lat sytuacja się poprawiła. „W liceum było lepiej, bo zazwyczaj spędzałem czas z gotami i graczami” – mówi.
Nicole była tym dzieckiem, o którym wszyscy zapominali – taka była cichutka. „Zawsze bawiłam się sama” – mówi. „Nigdy nie zależało mi na dużej grupie przyjaciół”. Nawet kiedy była niemowlęciem, rodzice mogli położyć ją na kocyku z paroma zabawkami i się odwrócić. Kiedy na nią zerkali, „wciąż byłam w tym samym miejscu, bawiąc się sama ze sobą” – mówi.
Pięćdziesięcioletnia dziś Lori twierdzi, że jest dokładnie taka sama jak w dzieciństwie. „Najlepiej czuję się w samotności” – mówi. „Wiedziałam, że jestem inna, i wciąż to wiem. Uwielbiam być sama”.
Temperament się nie zmienia, osobowość tak
A oto kolejny element układanki: twoja osobowość. Pamiętaj, że osobowość i temperament to dwie różne rzeczy. Twoją osobowość kształtują okoliczności i doświadczenia; twój temperament zakodowany jest w DNA. Okazuje się, że osobowość i temperament współpracują, by cię stworzyć. Natura i wychowanie działają razem.
Wyobraźmy sobie na przykład, że jesteś introwertykiem, który miał szczęście dorastać w środowisku wspierającym twoją spokojną naturę. Rodzice i nauczyciele chwalili cię za refleksyjność i analityczny umysł. Rozumieli twoją potrzebę samotności i pomagali utrzymywać kontakty towarzyskie w taki sposób, który był dla ciebie właściwy. Zachęcali do szukania szans pasujących do twoich zdolności, a przede wszystkim nie pozwalali ci poczuć się gorszym od ekstrawertycznych dzieciaków. Gdyby tak było, zapewne wyrósłbyś na dobrze przystosowanego introwertyka, który dobrze się czuje we własnej skórze.
Niestety nie zawsze tak się dzieje. Zamiast pochwał swojej refleksyjności, wielu introwertyków słyszy, że jest „zbyt cichych”. Rodzice mówią im, żeby „nie siedzieli ciągle w swoim pokoju”, a nauczyciele każą brać aktywny udział w lekcjach. Introwertyczne dzieci zaczynają sądzić, że jest z nimi coś nie tak, bo wolą spędzać czas samotnie, zamiast w każdy weekend bawić się z przyjaciółmi. Jeśli twoje dzieciństwo tak właśnie wyglądało, być może wyrosłeś na dorosłego, który czuje się źle sam ze sobą. Dobra wiadomość jest taka, że wciąż możesz to zmienić.
Czy ludzie więc mają rację, kiedy mówią, że nękanie czy dramatyczne rozstanie zmieniło ich z ekstrawertyków w introwertyków? Nie do końca. Ludzie rodzą się albo bardziej introwertyczni, albo ekstrawertyczni i okoliczności nie mogą tego zmienić. Mogą jednak zmienić coś innego: twoją osobowość. Snidman mówi: „Osobowość może podlegać modyfikacjom w toku wydarzeń. Nasza percepcja świata i reakcje nań mogą się zmienić w większym lub mniejszym stopniu, zależnie od naszych życiowych doświadczeń”. Niestety, jeśli w dzieciństwie byłeś nękany albo jeśli zerwała z tobą miłość twojego życia, gdy już byłeś dorosły, wpływ tych wydarzeń będzie negatywny. Możesz stać się bardziej wycofany, ostrożny, mniej pewny siebie. Przez jakiś czas być może zechcesz siedzieć w domu i jak najmniej wchodzić w interakcje z ludźmi. Może to wyglądać tak, jakbyś nagle stał się introwertykiem. Nie zmienił się jednak twój temperament, lecz osobowość, a zmiana ta może być tymczasowa lub długotrwała.
Dlaczego twoja osobowość się zmienia
Jeśli chodzi o zmiany osobowościowe, mam dobre wieści. Według członka rady nadzorczej Stowarzyszenia Badań nad Osobowością (Association for Research in Personality) Christophera Soto, ludzka osobowość zazwyczaj zmienia się na lepsze. Liczne badania, w tym przeprowadzone przez niego samego, wykazały, że większość dorosłych z wiekiem staje się łagodniejsza, bardziej sumienna i stabilna emocjonalnie. Zmiany te nie zachodzą z dnia na dzień, ale stopniowo, przez lata, a nawet dekady.
Wciąż nie w pełni rozumiemy powody zmiany osobowości. Badacze zidentyfikowali jednak wiele potencjalnych przyczyn.
■ Role społeczne – badania Brenta Robertsa i innych wykazują, że zmieniają nas role społeczne, w które się angażujemy. Innymi słowy, kiedy zmienia się nasze życie, osobowość również. Możesz stać się na przykład bardziej sumienny i odpowiedzialny, kiedy zostajesz rodzicem. Ja nieco się zmieniłam, kiedy zaczęłam pracować jako nauczycielka. Z czasem przestałam tak bardzo bać się publicznych wypowiedzi, bycia w centrum uwagi i small talku. To jednak nie znaczy, że stałam się ekstrawertyczką – bez wątpienia nadal jestem introwertyczna.
■ Trauma – niestety traumatyczne wydarzenia również zmieniają osobowość. Wysoce nieprzyjemne doświadczenia wpływają na nas głębiej niż przyjemne. Innymi słowy, nasze mózgi „zbyt dużo się uczą” z negatywnych doświadczeń, zwłaszcza w dzieciństwie. Jeśli na przykład byłeś nękany, twoja osobowość mogła na tym ucierpieć. To dlatego, że traumatyczne doświadczenia potrafią doprowadzić do zmian w mózgu, a w konsekwencji – zmian
