skóry. Znajdują się w nim pory stanowiące ujście gruczołów łojowych i mieszki włosowe, ale jest pozbawiony naczyń krwionośnych.
Skóra właściwa, leżąca tuż pod naskórkiem, jest zbudowana z tkanki łącznej. W jej skład wchodzą receptory (zakończenia nerwowe, zob. „Informacje anatomiczne”, s. 37), nieco tkanki tłuszczowej oraz naczynia krwionośne, które dostarczają do niej krew i usuwają zbędne produkty przemiany materii.
Tkanka podskórna jest najgłębszą warstwą skóry. Składa się z powięzi i tkanki tłuszczowej. Stanowi łącznik między powłoką wspólną a leżącymi pod nią mięśniami.
Skóra najgrubsza jest na dłoniach i stopach, a najcieńsza na powiekach i pod oczami. Stanowi największy układ organizmu, a mimo to krew dostarczana jest do niej w ostatniej kolejności. Trafia ona do skóry właściwej z naczyń włosowatych połączonych bezpośrednio z warstwą głębszą, tkanką podskórną. Naczynia te dostarczają krew i usuwają zbędne produkty przemiany materii (więcej informacji – zob. „Układ krwionośny”, s. 38).
CZY WIESZ, ŻE…
Organizm funkcjonuje najlepiej, kiedy jego wewnętrzna temperatura utrzymuje się w określonym zakresie. W wypadku wzrostu temperatury stara się ją obniżyć poprzez skoordynowane działania powłoki wspólnej, układu krążenia i układu mięśniowego.
Regulacja temperatury ciała
Gruczoły potowe, które również są umiejscowione w skórze właściwej, uczestniczą w wymianie ciepła z otoczeniem. Kiedy temperatura wewnątrz ciała rośnie, nasila się ogólne krążenie, które stymuluje gruczoły potowe do produkcji i wydzielania potu, by schłodzić organizm.
Zakończenia nerwowe
W skórze właściwej znajdują się rozmaite mechanoreceptory, będące zakończeniami nerwów obwodowych (zob. „Informacje anatomiczne”, obok). Kiedy coś dotyka ciała, za pośrednictwem nerwów obwodowych wysyłają one sygnał do mózgu, który przetwarza go i odpowiednio reaguje.
Działają w następujący sposób: zbyt intensywny masaż wywołuje inną reakcję (na przykład prośbę o zmniejszenie ucisku lub naprężenie mięśni) niż łagodny dotyk (pobudzający układ przywspółczulny i zapewniający odprężenie). Więcej informacji o układzie nerwowym – zob. s. 62.
STAŁE PODRAŻNIENIE ZAKOŃCZEŃ NERWOWYCH
Czasami tkanki powierzchniowe z rozmaitych powodów znajdują się w stanie ciągłego podrażnienia. Może za to odpowiadać cellulit (nagromadzenie tkanki tłuszczowej i napięcie tkanki łącznej prowadzące do ucisku na zakończenia nerwowe oraz nieprawidłowej reakcji na dotyk) lub poważniejsze schorzenie, takie jak fibromialgia (przypuszcza się, że u osób z fibromialgią wokół naczyń włosowatych znajduje się zbyt dużo zakończeń nerwowych, które łatwo ulegają podrażnieniu – więcej informacji o fibromialgii znajduje się w rozdziale 5 „Bezpieczne stawianie baniek”). Stałe podrażnienie zakończeń nerwowych może doprowadzić do bólów przewlekłych. Innym czynnikiem prowadzącym do przedłużonego podrażnienia tych zakończeń jest uszkodzenie tkanki, na przykład w wyniku oparzenia.
Skóra funkcjonuje najlepiej, kiedy jest elastyczna i nawodniona. Każdy inny stan prowadzi do dyskomfortu lub bólu.
KWESTIA BEZPIECZEŃSTWA
Podrażnione zakończenia nerwowe błyskawicznie reagują na nadmierną siłę ssącą. Dlatego na początku należy unikać stosowania silniejszego podciśnienia. Podobnie jak w wypadku masażu, należy zwiększać intensywność stopniowo i powoli.
INFORMACJE ANATOMICZNE
Zakończenia nerwów obwodowych są nazywane receptorami czuciowymi. Zbierają one informacje i wysyłają je do mózgu, by wywołać odpowiednią reakcję. Nocyceptory rozmieszczone są w całym ciele, szczególnie w obszarze tkanek powierzchniowych i odpowiadają za odbiór bodźców bólowych. Mechanoreceptory znajdują się w skórze właściwej i odbierają rozmaite bodźce, na przykład ból, wibracje i ucisk. Termoreceptory umiejscowione są w skórze, ale także poza nią. Dzięki nim mózg otrzymuje informacje o wysokiej lub niskiej temperaturze zewnętrznej.
W jaki sposób bańki wpływają na powłokę wspólną?
• Stymulują krążenie powierzchniowe. Ssące działanie baniek stymuluje przepływ krwi i limfy. Lepsze mikrokrążenie oznacza silniejszą i zdrowszą skórę.
• Wspomagają regulację temperatury. Rozszerzenie naczyń krwionośnych i ściąganie płynów w stronę powierzchni na skutek działania baniek wspiera proces wydalania zbędnych metabolitów za pośrednictwem skóry (na przykład z potem), co z kolei wspomaga funkcje ogólnoustrojowe. Nie oznacza to jednak, że bańki wywołują poty. Można powiedzieć, że sprzyjają prawidłowemu przebiegowi takich procesów.
• Łagodzą bóle powierzchniowe. Ulgę potencjalnie podrażnionym zakończeniom nerwowym może przynieść delikatne stosowanie baniek. Łagodne unoszenie baniek (a nie przyciskanie ich do tkanki) może zapewnić znaczne ukojenie, podobne jak delikatny masaż.
UKŁAD KRĄŻENIA
BUDOWA ANATOMICZNA
Układ krążenia składa się z serca, krwi, naczyń krwionośnych, limfy (czyli chłonki), naczyń limfatycznych i narządów chłonnych (szpik kostny, migdałki, śledziona i grasica).
Układ ten odgrywa istotną rolę jeśli chodzi o zdrowie i dobre samopoczucie. Jego najważniejszą funkcją jest sprawienie, by płyny krążyły w organizmie.
Dzieli się na dwa główne układy – krwionośny i limfatyczny.
CZY WIESZ, ŻE…
Organizm człowieka w około 70 procentach składa się z wody.
Układ krwionośny
FUNKCJE
• Umożliwia dystrybucję gazów oddechowych (tlenu i dwutlenku węgla), substancji odżywczych, przeciwciał i hormonów (z układu hormonalnego).
• Wspiera funkcje układu odpornościowego, produkując komórki zwalczające choroby, takie jak białe krwinki, a także pomaga w usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii i patogenów, takich jak wirusy.
• Za pomocą mechanizmu krzepnięcia chroni organizm przed nadmierną utratą płynów ustrojowych na skutek urazu.
• Uczestniczy w regulacji temperatury ciała, przesyłając ciepło z pracujących mięśni do skóry – za pośrednictwem rozszerzonych naczyń krwionośnych – skąd jest ono usuwane z potem.
Krążenie krwi
Układ krwionośny składa się z serca, krwi i naczyń krwionośnych. Serce pełni funkcję centralnej pompy, która za pośrednictwem naczyń
