style="font-size:15px;"> Ważnym więc jest dokonanie analizy zarówno tego, co dzieje się z systemem międzynarodowym, kiedy dochodzi do zmian w systemach aktorów międzynarodowych, jak i tego, jak zmiany w systemie międzynarodowym wpływają na zachowanie aktorów międzynarodowych. […]
System międzynarodowy
Analizie poddanych zostanie sześć rodzajów systemów międzynarodowych lub, mówiąc precyzyjnie, sześć stanów równowagi jednego ultrastabilnego systemu międzynarodowego. Są to: 1) system „równowagi sił”, 2) słabo zintegrowany system dwubiegunowy, 3) mocno zintegrowany system dwubiegunowy, 4) system uniwersalny (powszechny), 5) dyrektywny i niedyrektywny system hierarchiczny i 6) system weta.
Te systemy międzynarodowe zostały uszeregowane według skali ich działalności integracyjnej. System weta prezentuje najmniejszy stopień zintegrowania, a systemy hierarchiczne – największy. Powyższe systemy międzynarodowe nie są oczywiście jedynymi, które można by wskazać, wydają się jednak najbardziej reprezentatywne. […]
System „równowagi sił”15 posiada następujące cechy: jest to system międzynarodowy, który nie posiada swojego podsystemu politycznego (czy też, inaczej mówiąc, ma zerowy podsystem polityczny). Aktorzy tego systemu to aktorzy międzynarodowi należący do podkategorii „aktorów narodowych”. W systemie tym powinno się znaleźć co najmniej pięciu lub więcej „istotnych” (określenie to pozostanie niezdefiniowane) aktorów. […]
Jakkolwiek w ramach systemu „równowagi sił” nie funkcjonuje żaden system polityczny, aktorzy narodowi działają samodzielnie, ale w sposób komplementarny, w konsekwencji czego przestrzegają podstawowych reguł systemu „równowagi sił”. Reguły te opisują charakterystyczne zachowanie aktorów i cechuje je uniwersalizm.
System „równowagi sił” charakteryzują następujące reguły podstawowe:
1. Należy działać w celu zwiększenia swojego potencjału, ale jednocześnie lepiej jest podjąć negocjacje niż dopuścić do otwartego konfliktu.
2. Lepiej zaangażować się w otwarty konflikt niż stracić możliwość zwiększenia swojego potencjału.
3. Lepiej zakończyć konflikt niż wyeliminować istotnego aktora narodowego.
4. Należy przeciwdziałać, przy jednoczesnym poszanowaniu pozostałych elementów systemu, każdej koalicji lub każdemu aktorowi, którzy dążą do uzyskania pozycji dominującej.
5. Należy działać na rzecz mitygowania aktorów, którzy działają zgodnie z regułami organizacji ponadnarodowych.
6. Należy pozwolić, aby pokonani lub zmitygowani istotni aktorzy narodowi powrócili do systemu jako dopuszczalni partnerzy, albo działać na rzecz włączenia dotychczas nieistotnych aktorów do grupy aktorów istotnych. Wszyscy istotni aktorzy powinni być traktowani jako dopuszczalni partnerzy. […]
System „równowagi sił” może stać się niestabilny w następujących warunkach: gdy jeden z istotnych aktorów narodowych nie przestrzega ustanowionych w ramach tego systemu reguł; gdy reguły podstawowe systemu narodowego jednego z aktorów narodowych zakładają utworzenie jakiejś ponadnarodowej organizacji politycznej; gdy informacje nie są skutecznie dostarczane do systemów decydenckich aktorów narodowych lub gdy osobowościowe dane „wejściowe” są niezgodne z regułami podstawowymi; gdy zdolności aktorów zmieniają się w sposób charakteryzujący się pozytywnym sprzężeniem zwrotnym; gdy powstają trudności w stosowaniu innych reguł w sytuacji, w której podejmowane są działania na rzecz zwiększania potencjału lub przywracania do systemu pokonanych aktorów, albo mają miejsce niespójności pomiędzy tymi regułami a pilnymi bieżącymi potrzebami narodowymi; i wreszcie gdy zachodzą trudności związane z samym utrzymywaniem „równowagi” – począwszy od małej liczby istotnych aktorów, a na braku elastyczności mechanizmu „równowagi” skończywszy. […]
Czynniki, które prowadzą do wykształcenia się słabo zintegrowanego systemu dwubiegunowego po załamaniu się systemu „równowagi sił”, są powszechnie znane. Do powstania takich aktorów uniwersalnych jak Liga Narodów czy Organizacja Narodów Zjednoczonych przyczyniły się przede wszystkim napływające informacje o coraz większym okrucieństwie wojny i to, że aktorom międzynarodowym nie udało się zinternalizować norm systemu ani ograniczyć ich ekspansjonistycznych ambicji. […]
Reguły słabo zintegrowanego systemu dwubiegunowego są następujące:
1. Wszystkie bloki, które przestrzegają hierarchicznie dyrektywnych lub częściowo hierarchicznie integracyjnych zasad systemu międzynarodowego, będą dążyć do wyeliminowania wrogiego bloku.
2. Wszystkie bloki, które przestrzegają hierarchicznie dyrektywnych lub częściowo hierarchicznie integracyjnych zasad systemu międzynarodowego, będą przedkładały negocjacje nad walkę, zaangażowanie się w pomniejsze konflikty nad zaangażowanie się w wielkie wojny oraz zaangażowanie się w wielkie wojny (przy danym ryzyku i określonych kosztach) nad niewyeliminowanie bloku, z którym rywalizują.
3. Wszyscy aktorzy należący do jednego bloku będą dążyć do zwiększenia własnego potencjału w stosunku do potencjału bloku przeciwnego.
4. Wszyscy aktorzy należący do jednego bloku, którzy przestrzegają niehierarchicznych i niedyrektywnie hierarchicznych zasad organizacyjnych systemu międzynarodowego, będą przedkładać negocjacje nad walkę w celu zwiększenia potencjału; zaangażowanie w niewielkie konflikty nad niezwiększenie potencjału; będą jednak unikać zaangażowania w wielkie wojny, nawet jeśli prowadziłyby ich do zwiększenia potencjału.
5. Wszyscy aktorzy należący do jednego bloku przedłożą zaangażowanie się w wielką wojnę nad pozwolenie, aby blok, z którym rywalizują, osiągnął pozycję przeważającej siły.
6. Wszyscy członkowie bloku podporządkowują cele aktorów uniwersalnych celom swojego bloku, przy jednoczesnym podporządkowaniu celów bloku, z którym rywalizują, celom aktora uniwersalnego.
7. Wszyscy aktorzy narodowi, którzy nie tworzą bloku, będą koordynować swoje cele narodowe z celami aktorów uniwersalnych i podporządkują cele aktorów tworzących bloki celom aktora uniwersalnego.
8. Aktorzy należący do jednego bloku będą próbować rozszerzyć członkostwo swojego bloku na innych aktorów, jednak nie będą się sprzeciwiać temu, aby niektórzy aktorzy narodowi pozostali poza blokiem, jeśli sprzeciw ten mógłby sprawić, że ci ostatni zaczną wspierać cele wrogiego bloku lub się do niego przyłączą.
9. Nienależący do bloków aktorzy narodowi będą działać na rzecz zmniejszenia zagrożenia wojną pomiędzy aktorami tworzącymi bloki.
10. Aktorzy nienależący do bloków nie będą popierać polityki jednego bloku przeciwko drugiemu, za wyjątkiem sytuacji, w której będą występować jako członek aktora uniwersalnego.
11. Aktorzy uniwersalni będą dążyć do zmniejszenia niezgodności pomiędzy blokami.
12. Aktorzy uniwersalni będą mobilizować aktorów narodowych, którzy nie należą do żadnego bloku, aby sprzeciwiali się rażącym naruszeniom, na przykład użyciu siły, przez aktorów tworzących bloki. O ile zasada ta nie stoi w sprzeczności z innymi zasadami, pozwoli aktorowi uniwersalnemu stać się prototypem politycznego systemu
Jak wyjaśnia autor: „Pojęcie «równowaga sił» zostało ujęte w cudzysłów, ponieważ, jeśli zinterpretujemy je dosłownie, każdy stan równowagi międzynarodowej reprezentuje równowagę sił. Tak rozumiane, pojęcie to ma charakter tautologii, a nawet trywializmu. Nie przekazuje żadnych informacji w zakresie tego, co się wydarzy, lub tego, jak dany aktor powinien postąpić. Pojęcie to pojawia się jednak w literaturze przedmiotu, a odniesione do systemu międzynarodowego, który utrzymywał się od osiemnastego do dziewiętnastego, a nawet do początku dwudziestego wieku, może być rozumiane w sposób bardzo intuicyjny”. Cyt. za: M.A. Kaplan,
