są niezależne od tego, jakie role aktorzy ci pełnią normalnie.
Cechą szczególną systemu politycznego jest to, że jego reguły wyznaczają obszary jurysdykcji innych jednostek decyzyjnych i dostarczają narzędzi umożliwiających rozwiązywanie konfliktów między tymi jednostkami o ich jurysdykcję. System ten ma charakter hierarchiczny i terytorialny. Niepodważalnym dowodem na istnienie systemu politycznego jest istnienie rządu, jako że rządy cechuje hierarchiczna organizacja i zajmują się one prowadzeniem arbitrażu w sporach o jurysdykcję pomiędzy podsystemami społeczeństwa. […]
System polityczny może być zdominowany przez system lub podsystem. Dominacja ma w tym kontekście konkretne znaczenie. Przykładowo, chociaż na doskonale konkurencyjnym rynku ceny są determinowane działalnością wszystkich podmiotów, to dla każdego kupującego lub sprzedawcy stanowią dane sparametryzowane [określające wartość produktów – przyp. tłum.]. System polityczny jest dominujący w stosunku do swoich podsystemów w takim stopniu, w jakim podstawowe reguły tego systemu pełnią rolę „danych” sparametryzowanych dla każdego z tych podsystemów. Podsystem może stać się dominujący w tym sensie, że podstawowe reguły systemu nie mogą być traktowane w stosunku do niego jako dane sparametryzowane.
System może być dominujący w stosunku do jednostek, chociaż niektóre grupy jednostek mogą być dominujące w stosunku do systemu. Przykładem tego zjawiska może być kolektywne przywództwo Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego.
System może być zdominowany przez podsystem i jednocześnie pozostawać w stosunkowo stabilnej równowadze. Wyobraźmy sobie, że jedno przedsiębiorstwo zwiększa produkcję albo podwyższa płace. Jeśli inne przedsiębiorstwa podejmą odpowiednie kroki, aby zmusić to pierwsze przedsiębiorstwo do przywrócenia dotychczasowych cen, przedsiębiorstwo to okaże się niezdolne do zmiany lub modyfikacji cen w ogóle. […]
W tym kontekście system międzynarodowy – taki, jaki jest znany od kilkuset lat – ma zwykle tendencję do bycia zależnym od podsystemu. Mamy jednak do czynienia z większą liczbą znaczących lub podstawowych podsystemów, przede wszystkim pod postacią dużych państw narodowych, których wpływ na równowagę przypomina zależności panujące w ramach tzw. oligopolu. Myśl ta zostanie rozwinięta w następnym rozdziale, w trakcie rozważań nad „równowagą sił” w systemie międzynarodowym.
Jeśli pojedynczy podsystem dominuje nad systemem i nie dzieli się tą przewagą z innymi podsystemami, podstawowe reguły systemu mogą podlegać gwałtownym zmianom. Przykładowo kierownictwo Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego może dowolnie decydować o dokonaniu zmian w strukturze politycznej państwa, jego polityce gospodarczej, dystrybucji dóbr czy kształcie przeciętnej rodziny.
Jeśli kilka podsystemów dominuje wspólnie, równowaga systemu będzie wykazywała się większą stabilnością. Trudniej będzie doprowadzić do zmiany podstawowych reguł systemu politycznego. Na przykład stronnictwo w Kongresie sprzyjające farmerom nie było w stanie doprowadzić do zmiany zasad demokracji rządzących amerykańskim systemem politycznym, zaś zmiana innych jego aspektów oraz dystrybucja dotacji rządowych dla rolników jest zależna od stopnia dominacji tego stronnictwa. […]
Jeśli system skonstruowany jest w taki sposób, że podlega wpływom swoich podsystemów, ale te podsystemy nie podlegają wpływom swoich członków – może poza ich elitami – i nie są przez nich zdominowane, korzyści z działania tego systemu mogą prawie w całości trafić do podsystemu(ów) i tylko w niewielkiej części do członków podsystemu(ów).
Polityczne systemy rzadko są całkowicie dominujące lub całkowicie zdominowane. Dla celów politycznych warunki te powinny być postrzegane jako wartości skalarne [podlegające skalowaniu – przyp. red.]. Wskazanie, że dyrektywne systemy polityczne są zależne od systemu lub podsystemu, stanowi próbę stworzenia skali odnoszącej się raczej do stopnia tej zależności niż do systemów niedyrektywnych. Podobna zasada będzie miała zastosowanie do systemów niedyrektywnych. W konsekwencji system dyrektywny zależny od systemu może być w większym stopniu zależny od podsystemu niż system niedyrektywny zależny od podsystemu. […]
Określenia „niedyrektywne” i „dyrektywne” w dużym uproszczeniu korespondują z cechami demokratyczności i autorytarności. Ich dosłowne zdefiniowanie ma jednak charakter raczej techniczny. System dąży na skali ku dyrektywnemu, jeśli: a) jest hierarchiczny, b) dyrektywy wydawane są przez podmioty znajdujące się na górze tej hierarchii i są skierowane do tych znajdujących się na dole, a nie odwrotnie i c) im wyżej w hierarchii, tym mniej podmiotów odgrywających rolę na danym poziomie.
Amerykański system demokratyczny ma pewne hierarchiczne elementy. Z drugiej jednak strony, w administracji federalnej funkcjonują departamenty o charakterze koordynacyjnym, a w sferze władzy wykonawczej wiele podmiotów pełni określone role. Co więcej, wybory są momentem, kiedy stosunkowo ogólne, a mimo to skuteczne dyrektywy kierowane są z dołu systemu do góry. […]
Zastosowanie analizy ról
Systemy i podsystemy w systemie międzynarodowym pełnią pewne role, których funkcje różnią się w zależności od tego, czy są sprzężone z aktywnością w ramach podsystemu większego systemu, czy pomiędzy systemami na tym samym poziomie. Wraz ze zmianą funkcji poszczególnych ról w typologicznie różnych gospodarkach systemowych pojawiają się dalsze zmiany: odstępstwa od reguły, porozumienia, asymilacja, konflikty i inne. Powinny one być badane w kontekście podstawowych reguł różnych systemów i podsystemów. Przykładowo Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego pełni kilka ról-funkcji: utrzymuje wewnętrzną strukturę polityczną ZSRR, rozprzestrzenia system komunistyczny poza granicami swojego kraju, chroni ZSRR przed napaścią z zewnątrz oraz utrzymuje siebie samą jako czynnie działającą organizację. Możliwe są pewne niespójności między tymi rolami-funkcjami, wynikające ze zmieniających się wartości parametrów – prowadzi to do konieczności dokonania restrukturyzacji niektórych ról-funkcji po to, aby możliwe było zachowanie innych. Jeśli system dominujący może zostać wyodrębniony, a jego reguły podstawowe i reguły przekształcenia mogą być sformułowane, to można dokonać ogromnego kroku w kierunku przewidywania zmian, które partia spróbuje wprowadzić w systemach, z którymi jest sprzężona, oraz w swojej własnej strukturze. Celem partii jest zaś przetrwanie w zmieniających się warunkach granicznych.
Jednym z powodów, dla których system międzynarodowy nie jest tożsamy z systemem politycznym, jest fakt, że w ramach systemów osobowości decydentów role, które pełnią oni w systemie międzynarodowym, są zależne od ról, które pełnią w systemach narodowych. I jakkolwiek może to nie mieć zastosowania do każdego decydenta, jest bardzo prawdopodobnym, że zostaną oni odwołani z pełnionych dotychczas stanowisk. Pytanie o to, które role mają charakter dominujący, jest kluczowe dla nauk o polityce. […]
Pierwotne koncepcje systemu międzynarodowego
Wśród podsystemów systemu międzynarodowego znajdują się również grupy aktorów. Będą oni określani mianem aktorów międzynarodowych; nie zostanie jednak sformułowana ich definicja. Dzielą się oni na podgrupy „aktorów narodowych” i „aktorów ponadnarodowych”. Oni również nie zostaną zdefiniowani, jakkolwiek wskazany zostanie pewien „kierunek interpretacji” obu pojęć. Stany Zjednoczone, Francja i Włochy to przykłady aktorów narodowych. Podgrupa aktorów ponadnarodowych zostanie podzielona na podgrupy aktorów należących do różnych bloków. Organizacja Narodów Zjednoczonych to przykład aktora uniwersalnego.
Aktywność międzynarodowa to rodzaj działania,
